Struktura wydatków skarbu litewskiego w latach sześćdziesiątych XVII wieku w świetle rachunków skarbnego litewskiego Gabriela Karola Kimbara
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2022.SI.15Słowa kluczowe
skarbowość, rejestry podskarbińskie, wydatki wojskowe, skarbny litewski, dyplomacjaAbstrakt
W artykule przedstawiono wyniki analizy struktury wydatków skarbu litewskiego w latach sześćdziesiątych XVII w. Jako podstawę źródłową wykorzystano księgę dochodów i rozchodów skarbnego litewskiego Gabriela Karola Kimbara, administrującego skarbem litewskim w zastępstwie podskarbiego w latach 1662–1663. Celem artykułu jest również szersza refleksja nad przydatnością dokumentacji tego typu do badań nad funkcjonowaniem państwa litewskiego w drugiej połowie XVII w.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD): Archiwum Radziwiłłów, dz. II, ks. 22; Nabytki niedokumentowe Oddziału I, nr 36.
Biblioteka Książąt Czartoryskich – Muzeum Narodowe w Krakowie (BCz): rkps 162, 167, 399, 404, 2106.
Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius (LVIA), Senieji aktai (SA), nr 2413, 2647, 2649, 2650, 2651, 2654, 2657, 2659, 2661, 2665, 2666, 2667, 2668, 2669, 2670, 2671, 2672, 2673, 3410, 3414, 3416, 3418, 3420, 3421, 3437, 3439, 3444, 3452, 3454, 3459, 4106, 4107, 4111, 4114, 4120.
Национальна библиотека Украини им. В.И. Вернадського (NBU), f. 1, nr 5953.
Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі, Мінск, f. 1703, op. 1, nr 1, 2, 3, 4, 5, 6; f. 1737, op. 1, nr 24.
Российская государственная библиотека, f. 143, op. 21, nr 31.
Źródła drukowane
Kacprzyński K., Wojsko litewskie w walce z rokoszem Jerzego Lubomirskiego, „Miscellanea Historico-Archivistica” 13, 2001, s. 123–129.
Korespondencja wojskowa hetmana Janusza Radziwiłła w latach 1646–1655, t. 1: Diariusz kancelaryjny 1649–1653, oprac. K. Bobiatyński, P. Gawron, K. Kossarzecki, P. Kroll, A.A. Majewski, D. Milewski, M. Nagielski, Warszawa 2019.
Rachunki podskarbstwa litewskiego 1648–1652, wyd. E. Tyszkiewicz, Wilno 1855.
VL, t. 4–5, wyd. J. Ohryzko, Sankt Petersburg 1859–1860.
Opracowania
Bobiatyński K., Rachunki wojskowe hetmana polnego litewskiego Michała Kazimierza Radziwiłła, „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym” 48, 2019, nr 1, s. 41–59.
Bobiatyński K., Skład i liczebność armii litewskiej podczas wojny z Turcją w latach 1683–1686, „Zapiski Historyczne” 86, 2021, nr 1, s. 29–55.
Bobiatyński K., W drodze pod Chocim. Litewskie przygotowania do wojny przeciwko Turkom w 1673 roku, w: Studia z dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego (XVI–XVIII wieku), red. S. Górzyński, M. Nagielski, Warszawa 2014, s. 27–47.
Bobiatyński K., Hundert Z., Skład armii Wielkiego Księstwa Litewskiego podczas wojny z Turcją (1675–1676) w świetle akt wojskowo-skarbowych, „Zapiski Historyczne” 83, 2018, nr 1, s. 155–173.
Dziewanowski-Stefańczyk B., Pieniądz w służbie króla i Rzeczypospolitej. Polityka monetarna w dyskursie sejmowym w latach 1658–1668, Warszawa 2020.
Filipczak-Kocur A., Finanse litewskie za podskarbiego Hieronima Kryszpina Kirszenszteina 1663–1676, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 14, 2011, s. 41–85.
Filipczak-Kocur A., Kancelaria podskarbich litewskich w pierwszej połowie XVII wieku, w: Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. 1, red. A. Górak, I. Łuć, D. Magier, Lublin–Siedlce 2008, s. 47–64.
Filipczak-Kocur A., Litewskie komisje wojskowo-skarbowe w XVII wieku, KH, t. 109, 2002, nr 3, s. 97–116.
Filipczak-Kocur A., Litewski Trybunał Skarbowy (1591–1717), „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 7, 2002, s. 185–192.
Filipczak-Kocur A., Materiały do dziejów skarbu litewskiego za podskarbiostwa Hieronima Kryszpina-Kirszenszteina (z poszukiwań archiwalnych w Kijowie), w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 2, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2010, s. 283–287.
Filipczak-Kocur A., Od Chocimia do Żórawna (Żurawna). Finansowy udział Wielkiego Księstwa Litewskiego w kampaniach wojennych 1673–1676, w: Armia i społeczeństwo, red. T. Ciesielski, Zabrze 2009 (Studia Historyczno-Wojskowe, 3), s. 130–137.
Filipczak-Kocur A., Sądownictwo skarbowe w Rzeczypospolitej XVII wieku, w: Spory o państwo w dobie nowożytnej. Między racją stanu a partykularyzmem, red. Z. Anusik, Warszawa 2007, s. 69–81.
Filipczak-Kocur A., Skarbowość Rzeczypospolitej 1587–1648. Projekty, ustawy, realizacja, Warszawa 2006.
Filipczak-Kocur A., Skarbowość Rzeczypospolitej lat 1587–1697 (stan badań, źródła i postulaty), „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 8, 2003, s. 31–43.
Janas E., Konfederacja wojska koronnego w latach 1661–1663, Lublin 1998.
Kossarzecki K., Kampania roku 1660 na Litwie, Zabrze 2005.
Majewski A.A., Military Accounts of the Grand Lithuanian Hetman Paweł Jan Sapieha of the Years 1655–1662, „Res Historica” 49, 2020, s. 567–587.
Majewski A.A., Rachunki wojskowe pisarza polnego litewskiego Aleksandra Hilarego Połubińskiego z lat 1656–1660, „Saeculum Christianum. Pismo Historyczne” 27, 2020, s. 194–208.
Milewski D., Wydatki hetmanów koronnych na początku lat 50. XVII wieku na podstawie akt skarbowo-wojskowych z AGAD w Warszawie, „Echa Przeszłości” 20, 2019, nr 1, s. 175–194.
Ochmann S., Sejmy lat 1661–1662. Przegrana batalia o reformę ustroju Rzeczypospolitej, Wrocław 1977.
Olechnowicz L., Krótka charakterystyka zespołów: Trybunał Skarbowy W. Ks. Lit. i Komisja Skarbowa W. Ks. Lit., „Miscellanea Historico-Archivistica” 12, 2000, s. 3–7.
Rachuba A., Komisja wileńska w 1650 roku, w: Europa Orientalis. Polska i jej wschodni sąsiedzi od średniowiecza po współczesność. Studia i materiały ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Alexandrowiczowi w 65 rocznicę urodzin, red. Z. Karpus, T. Kempa, D. Michaluk, Toruń 1996, s. 279–288.
Rachuba A., Konfederacje wojska litewskiego 1657–1663, Zabrze 2010.
Rachuba A., Litewski korpus posiłkowy przeciw rokoszowi Lubomirskiego w 1665 r., PH, t. 102, 2011, nr 3, s. 451–458.
Rachuba A., Wysiłek mobilizacyjny Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1654–1667, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 43, 2007, s. 43–60.
Rybarski R., Skarb i pieniądz za Jana Kazimierza, Michała Korybuta i Jana III, Warszawa 1939.
Sawicki M., Artyleria litewska w latach osiemdziesiątych XVII wieku. Organizacja i finansowanie, w: Artyleria polska. Historia – teraźniejszość – przyszłość (myśl wojskowa, szkolnictwo artyleryjskie, technika i uzbrojenie), red. M. Giętkowski, J. Ślipiec, Toruń 2009, s. 161–174.
Tyla A., Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės iždas Bogdano Chmelnickio sukilimo pirmaisiais metais (1648–1649), „Lituanistica” 2003, nr 2, s. 12–31.
Tyla A., Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės iždas per dvidešimtmetį karą (1648–1667), Vilnius 2010.
Tyla A., Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės iždo destrukcija XVII a. viduryje, „Lituanistica” 2006, nr 1, s. 1–10.
Tyla A., Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės iždo iplaukų regioninė sklaida ir regionų reikšmingumas (XVII a. vidurys), „Lietuvos istorijos metraštis” 2004, nr 2, s. 27–41.
Tyla A., Rola podymnego w strukturze dochodów skarbu ziemskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1649–1667, w: Litwa w epoce Wazów, red. W. Kriegseisen, A. Rachuba, Warszawa 2006, s. 175–189.
Urzędnicy centralni i dostojnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994.
Wójcik Z., Traktat andruszowski 1667 roku i jego geneza, Warszawa 1959. Zarzycki W., Dyplomacja hetmanów w dawnej Polsce, Warszawa–Poznań 1976.
Ціла A., Скарб Вялікага Княства Літоўскага падчас Дваццацігадовай вайны (1648–1667 гг.), Смаленск 2015.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 297
Liczba cytowań: 0
