Workers and urban reform in the Kingdom of Poland 1905–1915
DOI:
https://doi.org/10.12775/RDSG.2020.09Keywords
Revolution of 1905, Russian Poland, working class, urban reform, urban self-government, municipal socialism, national capitalismAbstract
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób kwestia robotnicza wpłynęła na kształt debaty o przyszłym samorządzie miejskim w Królestwie Polskim w trakcie i po rewolucji 1905 roku. Przy założeniu, że wydarzenia lat 1905–1907 stanowiły „rewolucję miejską”, zanalizowano prasę i publikacje fachowe z tego okresu. Szczegółowo omówiono wpływ kwestii robotniczej na wizje miejskiej nowoczesności oraz koncepcje „municypalnego socjalizmu” i „narodowego kapitalizmu”, które wyłoniły się w ramach toczonych wówczas debat i zdominowały oblicze polityki miejskiej w II Rzeczypospolitej.
The article is an attempt to answer the question of how the working class impacted the shape of the debate about planned urban self-government in the Kingdom of Poland during and after the Revolution of 1905. Recognizing the fact that the events between 1905 and 1907 were an “urban revolution,” I analyze press articles and books on the subject published at that time. What follows is a detailed description of the impact of the working class on visions of urban modernity and concepts of “municipal socialism” and “national capitalism” which emerged during these debates and dominated urban politics in the Second Polish Republic.
References
Adamczyk E., “Z dziejów skarbowości związków komunalnych. Skarbowość miast Polski w początkach odrodzonej państwowości (1919–1923),” RDSG, vol. 78, 2017, pp. 249–265.
Blobaum R.E., Rewolucja: Russian Poland 1904–1907, Ithaca and London, 1995.
Bonnell V.E., “Urban Working Class Life in Early Twentieth Century Russia: Some Problems and Patterns,” Russian History, vol. 8, 1981, No. 3, pp. 360–378.
Bouffałł B., “Organizacja miast w Królestwie Polskim,” in: W naszych sprawach. Szkice w kwestiach ekonomiczno-społecznych, Warszawa, 1899, pp. 149–215.
Brower D.R., “Urban Revolution in the Late Russian Empire,” in: The City in Late Imperial Russia, ed. by M.F. Hamm, Bloomington, 1986, pp. 319–355.
Bullock N., Read J., The Movement for Housing Reform in Germany and France, 1840–1914, Cambridge and New York, 1985.
Castells M., The City and the Grassroots, Berkeley and Los Angeles, 1983.
Doyle B.M., “Introduction,” in: Urban Politics and Space in the Nineteenth and Twentieth Centuries Regional Perspectives, Newcastle, 2007, pp. 1–30.
Edelman R., Proletarian Peasants. The Revolution of 1905 in Russia’s South-west, Ithaca and London, 1987.
Faue E., “Community, Class, and Comparison in Labour History and Local History,” Labour History, vol. 78, 2000, pp. 155–162.
Hobsbawm E.J., The Age of Capital 1848–1875, London, 1977.
Janczak J., Ludność Łodzi przemysłowej 1820–1914, Łódź, 1982.
Jedlicki J., “Proces przeciwko miastu,” in: Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Warszawa, 2000, pp. 83–113.
Kende J., Sipos P., “Industrial Workers and Assimilation in Hungary 1870–1910,” Acta Historica Academiae Scientiarum Hungaricae, vol. 32, 1986, No. 1/2, pp. 51–68.
Kmiecik Z., Prasa polska w rewolucji 1905–1907, Warszawa, 1980.
Krzywiec G., Polska bez Żydów. Studia z dziejów idei, wyobrażeń i praktyk antysemickich na ziemiach polskich początku XX wieku, Warszawa, 2017.
Kühl U., Der Munizipalsozialismus in Europa. Le socialisme municipal en Europe, München, 2001.
Lefebvre H., “The Right to the City,” in: Writings on Cities, Cambridge (MA), 1996, pp. 147–59.
Lenger F., European Cities in the Modern Era, 1850–1914, Leiden and Boston, 2012.
Łupienko A., “Some Remarks on the Birth of Modern City Planning in the Polish Territories (1850–1914): The Impact of the Hygienic Movement,” Mesto a Dejiny, 2016, No. 2, pp. 18–34.
Marzec W., Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, Łódź and Kraków, 2016.
Marzec W., Piskała K., “Proletariaccy czytelnicy – marksistowskie i socjalistyczne lektury we wczesnej proletariackiej sferze publicznej Królestwa Polskiego,” Sensus Historiae, vol. 12, 2013, pp. 83–103.
Marzec W., Śmiechowski K., “Pathogenesis of the Polish Public Sphere. The Intelligentsia and Popular Unrest during and after the 1905 Revolution,” Polish Sociological Review, 2016, No. 4, pp. 437–457.
Meller H., Towns, Plans and Society in Modern Britain, Cambridge, 1997.
Moravanszky A., Competing Visions: Aesthetic Invention and Social Imagination in Central European Architecture 1867–1918, Cambridge (MA), 1998.
Nietyksza M., Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim: 1865–1914, Warszawa, 1986.
Steinberg M.D., Proletarian Imagination: Self, Modernity, and the Sacred in Russia, 1910–1925, Ithaca, 2002.
Strasburger E., Wielkomiejska polityka społeczno-gospodarcza. Ze szczególnym uwzględnieniem miast w Anglii i Niemczech, Warszawa, 1915.
Suligowski A., “Miasto analfabetów, czyli Warszawa i jej szkolnictwo początkowe,” in: Pisma Adolfa Suligowskiego, vol. 2: Kwestie miejskie, Warszawa, 1915, pp. 91–127.
Suligowski A., “System dotychczasowego gospodarstwa miejskiego w Królestwie Polskim i jego wyniki,” in: Pisma Adolfa Suligowskiego, vol. 1: Potrzeba samorządu, Warszawa, 1915, pp. 11–52.
Szczepański J., Społeczność żydowska Mazowsza w XIX–XX wieku, Pułtusk, 2005.
Śmiechowski K., “Endeckie postrzeganie miasta. Ewolucja tematyki miejskiej na łamach ‘Przeglądu Wszechpolskiego’ i ‘Przeglądu Narodowego,’” Studia Podlaskie, 26, 2018, pp. 7–26.
Śmiechowski K., “Hierarchia czy demokracja? Wizja stosunków społecznych w miastach Królestwa Polskiego (na przykładzie dyskusji o samorządzie miejskim w trakcie rewolucji 1905 roku),” Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku, vol. 14, 2015, pp. 103–119.
Śmiechowski K., “Kwestia mieszkaniowa w dużych miastach Królestwa Polskiego na początku XX wieku jako zagadnienie polityczne,” in: Architektura w mieście, architektura dla miasta. Społeczne i kulturowe aspekty funkcjonowania architektury na ziemiach polskich lat 1815–1914, red. M. Getka-Kenig, A. Łupienko, Warszawa, 2017, pp. 13–28.
Śmiechowski K., “Searching for the Better City: Urban Discourse during the Revolution of 1905 in the Kingdom of Poland,” Praktyka Teoretyczna, vol. 13, 2014, No. 3, pp. 71–96.
Urban Revolution Now. Henri Lefebvre in Social Research and Architecture, ed. by Ł. Stanek, Ch. Schmid, A. Moravanszky, Farnham and Burlington, 2014.
Weeks Th.R., “Fanning the Flames: Jews in the Warsaw Press 1905–1912,” East European Jewish Affairs, vol. 28, 1998, No. 2, pp. 63–81.
Weeks Th.R., Nation and State in Late Imperial Russia: Nationalism and Russification on the Western Frontier, 1863–1914, DeKalb, 2008.
Weeks Th.R., “Nationality and Municipality: Reforming City Government in the Kingdom of Poland, 1904–1915,” Russian History, 1994, No. 1, pp. 23–47.
Zysiak A., Śmiechowski K., Piskała K., Marzec W., Kaźmierska K., Burski J., From Cotton and Smoke. Łódź – Industrial City and Discourses of Asynchronous Modernity 1897–1994, Łódź and Kraków, 2018.
Żarnowska A., Workers, Women and Social Change in Poland, 1870–1939, Aldershot, 2004.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 495
Number of citations: 0
