Marzec ’68 w publikacjach drugiego obiegu w PRL
DOI:
https://doi.org/10.12775/Polska.2018.05Słowa kluczowe
niezależny ruch wydawniczy, Marzec ’68, bunt studencki, opozycja demokratyczna, antysemityzm w PRLAbstrakt
W artykule przeanalizowana została obecność wątków związanych z Marcem ’68 w publikacjach drugiego obiegu wydawniczego. Wskazałem w nim na najważniejsze książki, broszury i numery czasopism, które ukazały się w PRL poza cenzurą i dotyczyły tego „polskiego miesiąca”. Wyróżniłem trzy momenty intensyfikacji debat na ten temat na łamach niezależnych publikacji oraz przeanalizowałem kilka wybranych wątków dotyczących Marca, które były przedmiotem sporów i zróżnicowanych ocen.
March ’68 in texts of underground circulation of the Polish People’s Republic
The article presents an analysis of topics related to March ’69 in Samizdat texts. I have indicated the most important books, pamphlets, and volumes of periodicals that appeared in the Polish People’s Republic outside censorship control and were related to the subject of the Polish March 1968. I have included, among others, books by Jakub Karpiński, Anna Mieszczanek, Anna Siwek, Paul Lendvai, and two special issues of the periodical Krytyka (Criticism). I have distinguished three moments when the debates on the subject in clandestine publications intensified. The first one took place on the tenth anniversary of March, when oppositionists had an opportunity to debate on the subject for the first time. The second one was in 1981, when the “Solidarity” organised a special celebration of the thirteenth anniversary of March. The third one – in 1988 – was a response to the attempted change of narratives about the March undertook by the state authorities. I have analysed several selected topics of March which were the subject of disputes and different opinions: the question of possible provocation that sparked protests, the problem of reaction of Polish people to the antiSemitic propaganda and the policy of the authorities in general, the question of Leftist orientation of the protest participants and the problem of recapitulation of March ’68.
Bibliografia
Boboli A., Narracja wyprzedzająca. Dwudziesta rocznica wydarzeń marcowych w ujęciu kierownictwa PZPR i MSW, w: Yesterday. Studia z historii najnowszej. Księga dedykowana prof. Jerzemu Eislerowi w 65. rocznicę urodzin, red. J. Olaszek, A. Dudek, Ł. Kamiński, K. Kosiński, M. Przeperski, K. Rokicki, P. Sasanka, R. Spałek, S. Stępień, Warszawa 2017
Czyżewski A., Autoportret pokolenia ’68 – czy samospełniająca się przepowiednia? O stosowaniu „oral history” i kategorii pokolenia wbadaniach historycznych, „Kwartalnik Historyczny” 123, 2016, nr 3
Eisler J., Jakub Karpiński – pierwszy peerelista, „Stan Rzeczy” 2015, nr 9
Eisler J., Marzec 1968. Geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa 1991
Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006
Eisler J., Refleksje nad wykorzystywaniem relacji jako źródła w badaniu historii PRL (rozmowy z dysydentami i prominentami), „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2004, nr 6
Folklor marcowy. Marzec ’68, zebrali i oprac. G. Jaworska, H. Głowacki, aut. plakatów C. Bielecki, Studencka Oficyna Wydawnicza Sowa, Warszawa 1981
Friszke A., Ruch protestu w marcu 1968 (w świetle raportów MSW dla kierownictwa PZPR), „Więź” 1994, nr 3
Garyga M., „Krótkie spięcie”, czyli Jakub Karpiński w tyglu debaty o Marcu ’68, w: Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2015. Referaty, red. M. Przeperski, Ł. Kamiński, Warszawa 2016
Gasztold-Seń P., Koncesjonowany nacjonalizm. Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald 1980–1989, Warszawa 2012
Giełżyński W., Prywatna historia XX wieku, Warszawa 2005
Gottesman K., Życiorysy z zakrętami, „Pamięć.pl” 2015, nr 4
Krajobraz po szoku, red. E. Żylińska [A. Mieszczanek], Przedświt, Warszawa 1989
Krzemiński I., Solidarność. Projekt polskiej demokracji, Warszawa 1997
Lendvai P., Antysemityzm bez Żydów, cz. 2: Polska 1968, „Los” Oświata Niezależna, Warszawa 1987
Marzec 1968, red. S. Amsterdamski, Nowa 2, Warszawa 1981
Marzec’ 68. Sesja na Uniwersytecie Warszawskim 1981, Oświata Niezależna, Warszawa 1983
Mikołajczyk M., Jak się pisało o historii… Problemy polityczne powojennej Polski w publikacjach drugiego obiegu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, Kraków 1998
Olaszek J., „Całe moje dorosłe życie jest z Marca”. Udział Jana Walca w protestach studenckich 1968 r., w: Yesterday. Studia z historii najnowszej. Księga dedykowana prof. Jerzemu Eislerowi w 65. rocznicę urodzin, red. J. Olaszek, A. Dudek, Ł. Kamiński, K. Kosiński, M. Przeperski, K. Rokicki, P. Sasanka, R. Spałek, S. Stępień, Warszawa 2017
Olaszek J., Jan Walc. Biografia opozycjonisty, Warszawa 2017
Osęka P., Elita „Solidarności”. Propozografia Komisji Krajowej, w: „Solidarność” od wewnątrz 1980– 1981, red. A. Friszke, K. Persak, P. Sowiński, Warszawa 2013
Osęka P., My, ludzie z Marca. Autoportret pokolenia ’68, Wołowiec 2015
Osiński Z., Najnowsza historia Polski w publikacjach drugiego obiegu w latach 1980–1981, w: Lektury pokoleniowe i ponadpokoleniowe. Z zagadnień recepcji, red. I. Socha, Katowice 2012
Siwek A., Uniwersytet Warszawski w marcu ’68, Wydawnictwo Grup Oporu „Solidarni”, Warszawa 1989
Tarniewski M. [J. Karpiński], Krótkie spięcie (marzec 1968), Paryż 1977
Walc J., Wybierane, Pokolenie, Warszawa 1988
Zaremba M., Biedni Polacy ’68. Społeczeństwo polskie wobec wydarzeń marcowych w świetle raportów KW i MSW dla kierownictwa PZPR, w: Marzec 1968. Trzydzieści lat później. Materiały konferencji zorganizowanej pod patronatem Prezydenta m.st. Warszawy przez Instytut Historyczny UW, Instytut Studiów Politycznych PAN oraz Żydowski Instytut Historyczny przy współpracy Wydawnictwa Naukowego PWN SA na Uniwersytecie Warszawskim 6 i 7 marca 1998 r. Referaty, red. M. Kula, P. Osęka, M. Zaremba, Warszawa 1998
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 423
Liczba cytowań: 0