Zdjęcia lotnicze i materiał DNA w procesie identyfikacji skazanych na karę śmierci i rozstrzelanych w Polsce w latach 1944–1956 – zarys problematyki
DOI:
https://doi.org/10.12775/Polska.2017.15Słowa kluczowe
identyfikacja ofiar, kara śmierci 1944–1956, materiały źródłowe, fotografie lotnicze, georadar, identification of victims, death penalty 1944–1956, source materials, aerial photographs, ground penetrating radarAbstrakt
Artykuł przedstawia zarys problematyki procesu identyfikacji skazanych na karę śmierci i rozstrzelanych w Polsce w latach 1944–1956. Opisuje zastosowane metody badawcze: analizę materiałów źródłowych, badanie georadarowe oraz badania porównawcze materiału DNA na przykładzie największych prac w Polsce, m.in. kwatery „Ł” Cmentarza Wojskowego przy ul. Powązkowskiej w Warszawie i Aresztu Śledczego w Białymstoku.
Aerial photographs and DNA material in the process of identifying sentenced to death and shot in Poland in 1944–1956 – An outline of the issue
An individual approach to the process of identifying fallen victims of armed conflicts in the 20th century enjoys widespread popularity in Western Europe (Germany, Holland), Central and Eastern Europe (Croatia, Bosnia and Herzegovina), Anglo-Saxon countries (especially USA) and Russia. Each of them is characterized by different identity determination resulting from the circumstances surrounding the death of a murdered person. The development of technology makes it possible for us to use methods that were inaccessible ten years ago: DNA comparative studies that ultimately verify the identity of a victim. The studies have been used for over twenty years to restore the identity people who were murdered and lost in the aftermath of the armed conflict in former Yugoslavia, especially Slovenia, Croatia, Bosnia and Herzegovina. In Poland, the identification of bone remains was carried out in certain individual cases, such as the skull of Ludwik Szymański, a Polish officer murdered in Katyn. Mass comparative studies of the DNA of the wanted people and their families were first used in Poland against anti-communist soldiers of the independence underground, who were sentenced to death in 1944–1956 by military district courts and shot in the prison in Rakowiecka Street in Warsaw.
The article presents the research methods used in Poland, such as the analysis of source materials, geo-radar survey and comparative research of DNA material on the example of the largest works. The aim of the paper is to present sources materials that have contributed to locating and then estimating the size of burial fields. The author also describes other methods of identifying victims, critically presenting each of them.
Bibliografia
Publikacje zwarte
Charków–Katyń–Twer–Bykownia. W 70. rocznicę zbrodni katyńskiej. Zbiór studiów, red. A. Kola, J. Sziling, Toruń 2011
Góra M., Dowód zbrodni totalitaryzmu. Historia odkrycia czwartego cmentarza katyńskiego w bykowniańskim lesie, [b.m.w.] 2014
Kola A., Archeologia zbrodni. Oficerowie polscy na cmentarzu ofiar NKWD w Charkowie, Toruń 2011
Nekropolia z terenu byłego poligonu wojskowego na Brusie w Łodzi, red. M. Głosek, Łódź 2010
Szejnert M., Śród żywych duchów, Londyn 1990
Szwagrzyk K., Kryptonim „Mordercy” (Sprawa ppor. Mieczysława Bujaka). Studium prowokacji i terroru, Wrocław 2009
Wichowska K., „Łączka”. Poszukiwania i identyfikacja ofiar terroru komunistycznego pochowanych na warszawskich Powązkach, Warszawa 2015
Artykuły
Anđelinović S., Sutilović D., Ivkošić I.E., Škaro V., Ivkošić A., Paić F. et al., Twelve-year experience in identification of skeletal remains from mass graves, „Croatian Medicine Journal” 2005, nr 46, s. 530–539
Baranowski Z., Tylko trzy odmowy, 7 I 2016, http://www.naszdziennik.pl/polska-kraj/150217,tylko-trzy-odmowy.html
Borkowski J., Ekshumacja poległych powstańców warszawskich na przykładzie Jana i Wojciecha Lenartów z Batalionu Harcerskiego AK „Zośka”, „Kronika Warszawy” 2009, nr 2, s. 35–44
Davoren J., Vanek D., Konjhodzić R., Crews J., Huffine E., Parsons T.J., Highly Effective DNA Extraction Method for Nuclear Short Tandem Repeat Testing of Skeletal Remains from Mass Graves, „Croatian Medicine Journal” 2007, nr 48, s. 478–85
Definis-Gojanović M., Ivanović J., Drmić I., Galić M., Anđelinović Š., Identification of fifty-nine victims of the war from the Kupres battlefield, Bosnia and Herzegovina, „Croatian Medicine Journal” 1995, nr 36, s. 61–64
Frąckowiak M., Grób żołnierzy niemieckich spod Dąbrówki Wlkp. Wyniki badań archeologiczno-ekshumacyjnych, w: Militarne dziedzictwo Świebodzina i okolic. Studia i materiały, red. G. Urbanek, Międzyrzecz–Świebodzin 2016, s. 111–124
Golub S., Próba identyfikacji jeńców radzieckich ze Stalagu 319 na podstawie wyników badań archeologicznych obozu Sonderkommando 1005 w lesie Borek, „Rocznik Chełmski” 18, 2015, s. 221–230
Jaworski P., Kraje skandynawskie wobec sprawy katyńskiej – zarys problematyki, „Sensus Historiae” 2013, z. 10, s. 165–176
Kamieniecki M., Badania georadarem są obiecujące, 4 IX 2015, http://www.naszdziennik.pl/polska-kraj/143161,badania-georadarem-sa-obiecujace.html
Kjellstörm A. et al., An Analysis of the Alleged Skeletal Remains of Carin Göring, „Plos One” 7, 2012, s. 1–8
Kończewski P., Groby ofiar stalinizmu na cmentarzu osobowickim we Wrocławiu w świetle badań archeologicznych z lat 2011–2012, w: Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956, red. O. Ławrynowicz, J. Żelazko, Łódź 2015, s. 349–382
Marjanović D., Durmić-Pašić A., Bakal N., Haverić S., Kalamujić B., Kovačević L. et al., DNA Identification of Skeletal Remains from the Second World War Mass Graves Uncovered in Slovenia, „Croatian Medicine Journal” 2007, nr 8, s. 513–519
Marjanović D., Durmić-Pašić A., Bakal N., Haverić S., Kalamujić B., Kovačević L., Ramić J., Pojskić N., Škaro V., Projić P., Bajrović K., Hadžiselimović R., Drobnič K., Huffine E., Davoren J., Primorac D., DNA Identification of Skeletal Remains from World War II Mass Graves uncovered in Slovenia, „Croatian Medicine Journal” 48 (4), 2007, s. 513–519
MM, PAP, Georadarem poszukują szczątków ofiar komunizmu, 24 V 2013, http://www.naszdziennik. pl/polska-kraj/33672,georadarem-poszukaja-szczatkow-ofiar-komunizmu.html
Ossowski A., Brzeziński P., Piątek J., Potocka-Banaś B., Janus T., Jałowińska K., Parafiniuk M., The use of search techniques employing ground-penetrating radar in forensic medicine, „Problems of Forensic Science” 87, 2011, s. 253–263
Ossowski A., Diepenbroek M., Kupiec T., Bykowska-Witowska M., Zielińska G., Dembińska T., Ciechanowicz A., A case study of an unknown mass grave – Hostages killed 70 years ago by a Nazi firing squad identified thanks to genetics, „Forensic Science International” 2017, nr 278, s. 173–176
Ossowski A., Diepenbroek M., Kupiec T., Bykowska-Witowska M., Zielińska G., Dembińska T., Ciechanowicz A., Genetic identification of communist crimes’ victims (1944–1956) based on the analysis of one of many mass graves discovered on the Powazki Military Cemetery in Warsaw. Poland, „Journal Forensic Science” 2016, nr 6, s. 1450–1455
Ossowski A., Kuś M., Kupiec T., Bykowska M., Zielińska G., Jasiński M.E., March A.L., The Polish Genetic Database of Victims of Totalitarianisms, „Forensic Science International” 258, 2016, s. 41–49
Ossowski A., Piątek J., Brzeziński P., Zielińska G., Parafiniuk M., Identyfikacja stanowiska szkieletowego z okresu II wojny światowej, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 59, 2009, nr 3, s. 243–247
Ossowski A., Piątek J., Przewoźnik A., Zielińska G., Waloszczyk P., Szydłowski Ł., Parafiniuk M., Identyfikacja czaszki oficera polskiego zamordowanego w Katyniu przy pomocy badań polimorfizmu DNA, w: XV Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii, Gdańsk 16–28 września 2010, [b.m.w.] 2010, Streszczenie, s. 156
Ossowski A., Piątek J., Stefaniak M., Skubisz P., Waloszczyk P., Szydłowski Ł., Parafiniuk M., Metodologia poszukiwań i ekshumacji pochówków na przykładzie próby zlokalizowania mogił żołnierzy Bojowego Oddziału Armii rozstrzelanych w 1948 roku, w: XV Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii, Gdańsk, 16–18 września 2010, Streszczenie pozjazdowe, [b.m.w. 2010], s. 35
Pełka S., Ekshumacja żołnierzy polskich poległych w 1939 roku na terenie gminy Kiernozia w powiecie łowickim, „Roczniki Łowickie” 7, 2009, s. 142–154
Przybyła M., Szczepanek A., Tunia K., Ekshumacja żołnierskich grobów z II wojny światowej w południowej części województwa małopolskiego w 2015, „Rocznik Sądecki” 44, 2016, s. 322–340
Rak M., Ofiary wojny. Badania archeologiczne marszów śmierci, zbiorowych grobów i cmentarzy na pograniczu zachodnioczeskim, w: Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956, red. O. Ławrynowicz, J. Żelazko, Łódź 2015, s. 185–204
Rehman F., Osman Abouelnaga H.S., Estimation of dielectric permittivity, water content, and porosity for environmental engineering and hydrogeological studies using ground penetrating radar. A short review, „Arabian Journal of Geosciences” 9, 2016, nr 4, s. 311–312
Sadowski P., Ekshumacje żołnierzy radzieckich w Małopolsce w 2015 roku. Kontekst historyczno-wojskowy, „Rocznik Sądecki” 44, 2016, s. 287–307
Smykowski M., Materialne ślady represji nazistowskich i ich społeczno-kulturowa rola w adaptacji do powojennego krajobrazu KL Stutthof, w: Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956, red. O. Ławrynowicz, J. Żelazko, Łódź 2015, s. 419–438
Susa É., Identification of Hungarian historical persons, „Acta Biologica Szegediensis” 44, 2000, nr 1–4, s. 176
Szczepanek A., Urbański B., Ekshumacja szczątków żołnierzy Armii Radzieckiej z mogiły zbiorowej przy Alejach Wolności w Nowym Sączu, „Rocznik Sądecki” 44, 2016, s. 308–321
Szwagrzyk K., Badania historyczne w archeologii sądowej, w: Archeologia sądowa w teorii i praktyce, red. nauk. M. Trzciński, Warszawa 2013, s. 75–81
Szwagrzyk K., Ekshumacje w działaniach Oddziału IPN we Wrocławiu, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2008, nr 1–2, s. 171–176
Szwagrzyk K., Ekshumacje w działaniach Oddziału IPN we Wrocławiu, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2007, nr 4, s. 489–495
Szwagrzyk K., Ossowski A., Szleszkowski Ł., Poszukiwania miejsc pochówku i metod identyfikacji ofiar komunizmu w Polsce, „Dzieje Najnowsze” 2013, nr 4, s. 203–204
Szwagrzyk K., Pola śmierci. Kwatery ofiar terroru komunistycznego na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu, „Imponderabilia” 2011, nr 2, s. 169–174
Szwagrzyk K., Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego 1944–1956. Projekt badawczy IPN, w: Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956, red. O. Ławrynowicz, J. Żelazko, Łódź 2015, s. 329–348
Szwagrzyk K., Szleszkowski Ł., Ossowski A., Thannhäuser A., Bykowska M., Kuś M., Badania historyczne i medyczne w procesie identyfikacji ofiar komunizmu, „Aparat Represji w Polsce Ludowej” 2013, nr 1, s. 163–185
Walaszczyk M., Potrzeba więcej próbek, „Nasz Dziennik” 27 II 2915, s. 7
Wawrzyniak J., W cieniu śmierci. Ekshumacja Powstańców, „Polityka” 2005, nr 39, s. 74–75
Ziółkowska G., Wyniki prac ekshumacyjnych przeprowadzonych na Placu Kościuszki w Tomaszowie
Mazowieckim, województwo łódzkie, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 16, 2015, s. 185–201
Zwolski M., Wykonywanie wyroków śmierci w polskich więzieniach grudzień 1954 – kwiecień 1956, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2003, nr 1, s. 268–269
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 491
Liczba cytowań: 0
