Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografii
DOI:
https://doi.org/10.12775/Polska.2017.13Słowa kluczowe
PRL, Ludowe Wojsko Polskie, biografia, generalicja, Układ Warszawski, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Polish People’s Republic, Polish People’s Army, biography, generals, Warsaw Pact, Polish United Workers’ PartyAbstrakt
Artykuł jest zarysem biografii Zygmunta Duszyńskiego, wiceministra obrony narodowej i szefa Głównego Inspektoratu Szkolenia z końca lat pięćdziesiątych i początku sześćdziesiątych. Ten przedwojenny oficer rezerwy, w czasie okupacji niemieckiej był bliskim współpracownikiem Mariana Spychalskiego w podziemnej komunistycznej partyzantce (Gwardia Ludowa/Armia Ludowa). W 1947 r. jako jeden z najmłodszych oficerów Ludowego Wojska Polskiego otrzymał szlify generalskie i dowodził dywizją piechoty, walczył z sukcesami z podziemiem niepodległościowym. W czasie czystek stalinowskich odsunięty został na „boczny tor”. Gdy w 1956 r. władzę objął Władysław Gomułka, Duszyńskiego mianowano zastępcą szefa Sztabu Generalnego, a w 1959 r. wiceministrem obrony narodowej, zastępcą Spychalskiego. Był on także członkiem KC PZPR. Duszyński postrzegany był jako wysokiej klasy generał, fachowiec, w przypadku wybuchu III wojny światowej miał zostać dowódcą Frontu Polskiego działającego w ramach Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego w ofensywie przeciwko państwom NATO. W połowie lat sześćdziesiątych odsunięty został od władzy w wyniku rozgrywek w kierownictwie partii i wojska (konflikt pomiędzy „puławianami” i „natolińczykami” oraz „partyzantami”).
General Zygmunt Duszyński – the first commander of the Polish Coastal Front. A brief biography
The following article provides an outline of the biography of Zygmunt Duszyński, the Deputy Minister of National Defence and the chief of the Main Inspectorate of Training in the late ‘50s and the early ‘60s. This prewar reserve officer during the Nazi occupation served in the underground communist guerrilla (People’s Guard/People’s Army), where he was a close co-operator of Marian Spychalski, which paved him the way to the highest positions in the afterwar army. In 1947 Duszyński – as one of the youngest officers of the People’s Polish Army – became a general; right after the war he was leading an infantry division, he also successfully fought the Polish afterwar anti-communist resistance movement. During the Stalinist purges he was “sidelined”. In the 1956, when Władysław Gomułka took the power, Duszyński became the Deputy Chief of General Staff, then the Deputy Minister of National Defence, he was also a member of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party. He was perceived as a high-class general and a specialist, in the case of World War III he was supposed to lead a Polish Front within the Unified Armed Forces of the Warsaw Pact against NATO. In the mid-1960s, due to the internal political turmoil within the leadership of both the party and the army (a conflict between the party’s fractions called “puławianie”, “natolińczycy” and “partisans”), he was removed from power.
Bibliografia
Archiwalia
Archiwum Akt Nowych
– Centralna Kartoteka KC PZPR Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej
– akta personalne
– akta Wojskowej Służb Wewnętrznej
Archiwum Ministerstwa Obrony Narodowej
– Główny Inspektorat Szkolenia Archiwum Ośrodka KARTA
– Kolekcja Jerzego Poksińskiego Centralne Archiwum Wojskowe
– Teczki Akt Personalnych (TAP)
Źródła opublikowane
Gomułka W., Pamiętniki, oprac. A. Werblan, t. 2, Warszawa 1994
Kuropieska J., Od Października do Marca, Warszawa 1992
Kuropieska J., Wspomnienia z lat 1956–1968, cz. 2: Od Października do Marca w siłach zbrojnych, Warszawa 1994
Protokoły posiedzeń Biura Politycznego KC PPR 1944–1945, oprac. A. Kochański, Warszawa 1992
Protokoły posiedzeń Biura Politycznego KC PPR 1947–1948, oprac. A. Kochański, Warszawa 2002
Protokoły posiedzeń Państwowej Komisji Bezpieczeństwa, oprac. J. Pałka, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2014, nr 1
Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1963–1966, Warszawa 1999
Opracowania
Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006
Gontarczyk P., Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941–1944, Warszawa 2003
Kajetanowicz J., Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa państwa 1945–2010, Częstochowa 2013
Kierownictwo PPR i PZPR wobec wojska 1944–1956, oprac. J. Poksiński, A. Kochański, K. Persak, Warszawa 2003
Kowalski L., Jaruzelski. Generał ze skazą. Biografia wojskowa generała armii Wojciecha Jaruzelskiego, Poznań 2012
Ludzie. Fakty. Refleksje, rozmowy przeprowadzili i oprac. W. Namiotkiewicz, B. Rostropowicz, Warszawa 1963
Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarzeń, cz. 2, red. F. Dąbrowski, P. Gontarczyk, P. Tomasik, Warszawa 2015
Pałka J., Generał Stefan Mossor (1896–1957). Biografia wojskowa, Warszawa 2008
Piotrowski P., Front Polski – próba wyjaśnienia zagadnienia, „Wrocławskie Studia z Historii Najnowszej” 6, 1999, s. 225–226
Pióro T., Armia ze skazą. W Wojsku Polskim 1945–1968 (wspomnienia i refleksje), Warszawa 1994
Poksiński J., Wojsko Polskie wobec Marca, w: Marzec 1968. Trzydzieści lat później, t. 1: Referaty, red. M. Kula, P. Osęka, M. Zaremba, Warszawa 1998
Szarota T., Karuzela na placu Krasińskich. Studia i szkice z lat wojny i okupacji, Warszawa 2007
Szumiło M., Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, Warszawa 2014
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 403
Liczba cytowań: 0