Choroby i ich leczenie w stalinowskich więzieniach i obozach w Polsce w latach 1944–1956
DOI:
https://doi.org/10.12775/Polska.2017.08Słowa kluczowe
ból zęba, choroby weneryczne, epidemia, gruźlica, hemoroidy, izba chorych, lekarz, medycyna, medycyna ludowa, nadkwasota, obóz pracy, opieka lekarska, ośrodek pracy więźniów, pielęgniarka, pluskwy, świerzb, szkorbut, szpital, tyfus, więzienie, wszawicaAbstrakt
Artykuł traktuje o opiece medycznej, w tym o rozwoju medycyny ludowej w warunkach więziennych w latach 1944–1956. Jej rozwój był spowodowany kilkoma problemami: niskim stanem higieny więźniów i powszechnie panującym brudem w zakładach karnych, brakiem szpitali i ambulatoriów oraz lekarstw i personelu medycznego, w końcu polityką komunistów wobec więźniów, w tym tzw. antypaństwowych (czyli więźniów politycznych, którzy stanowili około 30–35% wszystkich skazanych). Komunistom nie zależało na ich leczeniu. Choroby i dolegliwości, nieleczone, były jedną z kolejnych represji wobec uwięzionych w zakładach karnych, obozach pracy przymusowej i ośrodkach pracy więźniów.
Diseases and their treatment in Stalinist prisons and camps in Poland in the years 1944–1956
In post-war Stalinist prisons and labour camps in Poland (to 1956) several diseases and ailments were treated with the help of the so-called folk or traditional medicine. Inmates, with all means at their disposal, tried to treat themselves as efficiently as possible, for example curing scabies with their own urine, a toothache and scurvy with garlic, or hyperacidity with chalk and lime scratched off walls. They could also soothe the itching in infestation with lice and ailments in furunculosis. But they could do nothing in the case of epidemic of typhus, tuberculosis, and venereal diseases. Only in 1945 ca. five thousand inmates went down with typhus. In the labour camp of Świętochłowice– Zgodna at least 1855 inmates died of diseases. Surgeons, feldshers, and other medical personnel were helpless in the face of diseases and epidemics in prisons and camps. Medical treatment, when it was possible, was hampered by dirt, insects, chronic shortages of food and medicines. This was further enhanced by a small number of hospital beds, but first of all by insufficient number of medical staff. Only a handful of surgeons decided to treat inmates.
Bibliografia
Białek S., Carcer inferior. Zakłady karne Strzelec Opolskich w systemie represji stalinowskich (1945–1954), Wrocław 2016
„Bo mnie tylko wolność interesuje…”. Wywiad-rzeka z Marianem Gołębiewskim (Nowy Jork, listopad 1988 – czerwiec 1989), wywiad przeprowadził D. Balcerzyk, wstęp i oprac. J. Dudek, Lublin 2011
Cichoracki P., Droga ku anatemie. Wacław Kostek-Biernacki (1884–1957), Warszawa 2009
Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL 1944–1990. Rozwój i działalność w świetle dokumentów MSW, Warszawa 1997
Gałęzowski M., „Wzór piłsudczyka”. Wacław Lipiński 1896–1949. Żołnierz, historyk, działacz społeczny, Warszawa 2002
Hirsch H., Zemsta ofiar. Niemcy w obozach w Polsce 1944–1950, Warszawa 1999
Hytrek-Hryciuk J., „Rosjanie nadchodzą!”. Ludność niemiecka a żołnierze Armii Radzieckiej (Czerwonej) na Dolnym Śląsku w latach 1945–1948, Wrocław 2010
„Masz rywalkę Polskę”. Korespondencja więzienna Władysława Gałki (1949–1956), red. M. Kamykowska, J. Żaryn, L. Rysak, Warszawa 2012
Janowski W., Stan więziennictwa i warunków odbywania kary w początkach 1956 r., w świetle sprawozdania komisji rządowej, „Teki Archiwalne” 3, 1998
Klukowski Z., Zamojszczyzna, t. 2: 1944–1959, Warszawa 2007
Kowalski W., Adam Dedio (1918–1947). Dobry syn, Gdańsk 2017
Nowak E., Cień Łambinowic. Próba rekonstrukcji dziejów obozu pracy w Łambinowicach 1945–1946, Opole 1991
Nowak E., Rozrachunki z przeszłością. Śledztwa i procesy oraz inne następstwa funkcjonowania powojennych obozów na Górnym Śląsku, Opole 2012
Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943–1956, t. 2, red. R. Terlecki, Jaworzno 2007
Obóz pracy w Świętochłowicach w 1945 roku. Dokumenty, zeznania, relacje, listy, wybór, wstęp i oprac. A. Dziurok, Warszawa 2002
Pietrzyk M., Więzienie w Inowrocławiu w latach 1945–1956, Bydgoszcz–Gdańsk 2014
Polska pod reżimem komunistycznym. Sprawozdanie z sytuacji w kraju (1944–1949), wstęp i oprac. nauk. J. Mysiakowska-Muszyńska, W. Muszyński, Warszawa 2015
Sławińska A., Więźniarki polityczne z Bojanowa. Łagier dla dziewcząt w latach 1952–1956, Bojanowo–Sochaczew–Warszawa 2017
Sprawozdanie lekarsko-sanitarne z obozów dla Niemców w województwie pomorskim, oprac. P. Madajczyk, „Zapiski Historyczne” 1999, nr 3–4
Suchorowska D., Wielka edukacja. Wspomnienia więźniów politycznych PRL (1945–1956), Warszawa 1990
Szwagrzyk K., Więzienia i obozy na Dolnym Śląsku (1945–1956). Przewodnik, Wrocław 2013
Wilk A., Funkcjonowanie Centralnego Obozu Pracy w Krzesimowie w latach 1944–1945, „Aparat represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2014, nr 1 (12)
Wolsza T., Obozy i inne miejsca odosobnienia w systemie więziennictwa polskiego w latach 1944–1958, w: Represje sowieckie wobec narodów Europy 1944–1956, red. D. Rogut, A. Adamczyk, Zelów 2005
Wolsza T., Więzienia stalinowskie w Polsce. System, codzienność, represje, Warszawa 2013
Wyrwich M., Łagier Jaworzno. Z dziejów czerwonego terroru, Warszawa 1995
Wyrwich M., Obozy pogardy. Komunistyczne obozy represji w Polsce 1944–1956, Warszawa 2015
W złowieszczych murach Wronek i Rawicza lat 1945–1956. Wspomnienia więźniów politycznych, red. W. Jóźwiak, W. de Mezer, Poznań 1995
Zwolski M., Więzienie w Białymstoku w latach 1944–1956, Białystok 2011
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 340
Liczba cytowań: 0