Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

Zanieczyszczenie wód i powietrza w Polsce w latach 1945–1970 jako problem władzy i społeczeństwa
  • Strona domowa
  • /
  • Zanieczyszczenie wód i powietrza w Polsce w latach 1945–1970 jako problem władzy i społeczeństwa
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Nr 15 (2017) /
  4. Historia zdrowia i choroby w Europie Środkowo-Wschodniej po 1945 roku

Zanieczyszczenie wód i powietrza w Polsce w latach 1945–1970 jako problem władzy i społeczeństwa

Autor

  • Dariusz Jarosz Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa

DOI:

https://doi.org/10.12775/Polska.2017.03

Słowa kluczowe

ochrona środowiska, ekologia w Polsce po II wojnie światowej, skażenie i zanieczyszczenie wody, zanieczyszczenie powietrza, environment protection, ecology in Poland after WWII, contamination and pollution of waters, air pollution

Abstrakt

Artykuł zawiera próbę odpowiedzi na pytanie, jak problem zanieczyszczenia wód i powietrza w Polsce był traktowany przez władze Polski i społeczeństwo w latach 1945–1956. Przedmiotem analizy są: dyskurs na ten temat, ustawodawstwo o ochronie środowiska naturalnego oraz jego praktyczne funkcjonowanie, tworzenie i rozwój struktur organizacyjnych, które zajmowały się kontrolą stanu zanieczyszczeń powietrza i wód, początki świadomości ekologicznej społeczeństwa polskiego.

 

Pollution of air and water in Poland in the years 1945–1970 as a problem of the government and the society

Immediately after the war a discussion about the condition of the natural environment in Poland was held mainly in the specialist press that emphasised its degradation as especially dangerous for the society biologically and psychically wasted by experiences of the war. During the period of deStalinisation and political “thaw” after the 1956 October the subject of air and water pollution was more and more present in the press, but also in discussions of both the leaders of the state and some organised circles of the society. An increasingly well-known deteriorating state of the natural environment which adversely affected economic performance forced the government to search for remedies. As a result, new legal regulations were introduced with accompanying organisational changes. The most important of them were: the establishment of the Ministry of Navigation and Water Management (1957), Central Water Management Board (1960), and local structures responsible for the protection of waters from pollution, the introduction of the Water Law (1962), and the enactment of the Air Pollution Protection Act (1966). From 1960s on, systematic pollution tests of waters and air were carried on, which indicated that between 1967 and 1970 the condition of lakes and rivers deteriorated in comparison to the period of 1964–1967. In the same period there was an increased emission of greenhouse gases and reduced dust emissions. The main reasons for this were: the inefficacy of adopted laws (including a penalties system), insufficient financial investments in effective purification equipment, which was technologically outdated in its large part, the lack of qualified personnel specialised in environmental protection. There were, however, in the analysed period some elements of environmental awareness of people which were expressed, among other things, in letters sent by Polish citizens to the government.

Biogram autora

Dariusz Jarosz - Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa

Dariusz Jarosz, prof. dr hab., pracownik Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie; specjalista w zakresie historii społecznej Polski w latach 1944–1989; autor m.in.: Polacy a stalinizm 1948–1956 (Warszawa 2000); „Masy pracujące przede wszystkim”. Organizacja wypoczynku w Polsce 1945–1956 (Warszawa–Kielce 2003); Mieszkanie się należy… Studium z peerelowskich praktyk społecznych (Warszawa 2010): współautor (z M. Pasztor), Afera mięsna: fakty i konteksty (Toruń 2004); (z G. Miernikiem): „Zhańbiona” wieś Okół: opowieści o buncie, Warszawa–Kielce 2016.

Bibliografia

Atlas zanieczyszczenia rzek w Polsce 1967, Warszawa 1971

Atlas zanieczyszczenia rzek w Polsce 1970, Warszawa 1972

Atlas zanieczyszczenia rzek w Polsce 1971, Warszawa 1972

Bełzowa A., Na Śląsku drzewa umierają stojąc, „Tygodnik Kulturalny” 1969, nr 26

Bontemps S., W sprawie zanieczyszczeń wód, „Gospodarka Rybna” 1955, nr 2

Brysz J., Smog nad Łodzią, „Odgłosy” 1965, nr 22

Brysz J., Ziemia łódzka fetorem płynąca, „Odgłosy” 1963, nr 8

Brzeziński W., Ochrona prawna biologicznego środowiska człowieka, Warszawa 1971

Burger T., Konflikt i współdziałanie. Świadomość ekologiczna i postawy społeczeństwa, w: Świadomość ekologiczna i społeczne ruchy „zielonych” w Polsce, red. W. Mirowski przy współpracy P. Glińskiego, Warszawa 1999

Burger T., Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego, Warszawa 2005

Cabejszek I., Koziorowski B., Malanowski Z., Stanisławska J., Charakterystyka higieniczno-sanitarna rzeki Wisły na odcinku Góra Kalwaria – Warszawa, „Gaz, Woda i Technika Sanitarna” 1956, nr 5

Chrzanowski F., Zanieczyszczenie wód śródlądowych województwa gdańskiego, „Gospodarka Rybna” 1956, nr 7

Delorme A., Antyekologiczna spuścizna totalitaryzmu. Polityka – gospodarka – środowisko naturalne, Kraków 1995

Dudziński W., Czyste powietrze, „Życie Gospodarcze” 1961, nr 18 Eysymontt W., Woda i prawo, „Tygodnik Demokratyczny” 1970, nr 23

Friszke A., Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989, Warszawa 2003

Hennelowa J., Czysta woda, czyste powietrze, „Tygodnik Powszechny” 1970, nr 40

Hicks B., Environmental Politics in Poland. A Social Movement Between Regime and Opposition, New York 1996

Jaruzelski J., Otrute rzeki, „Życie Warszawy” 1958, nr 52

Jaroszyński A., Ochrona prawna zasobów naturalnych w PRL, Warszawa 1972.

Joszt, A. Ochrona rzek, „Gaz, Woda i Technika Sanitarna” 1952, nr 1

Krysiński J., Węzłowe problemy ochrony czystości wód (organizacyjne, techniczno-ekonomiczne i prawne), „Gospodarka Wodna” 1961, nr 10

Leńkowa A., Aktualny stan zagrożenia środowiska w Polsce, w: Prawo a ochrona środowiska, red. L. Łustacz, Wrocław–Warszawa 1975

Manteuffel R., Trucie rzek i ekonomia, „Życie Warszawy” 1968, nr 13

Mroziński W., Niedzielowa E., Sobota A., Badanie prób wody Odry w 1948 r., „Gaz, Woda i Technika Sanitarna” 1949, nr 11

Ochrona powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniem (przepisy i objaśnienia). Według stanu prawnego na dzień 1 czerwca 1968, red. W. Tarasiewicz, Warszawa 1968

Ochrona wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem. Raport końcowy, t. 1, Wrocław 1971

Orzeszko E., System prawny ochrony środowiska w Polsce, w: System ochrony środowiska w Polsce, red. A. Klich, Wrocław 1978

Podwysocki T., Brońmy czystej wody, „Przegląd Techniczny” 1968, nr 35

Pyłka-Gutowska E., Ekologia z ochroną środowiska. Przewodnik, Warszawa 1996

Dobrzyński R., Nie zabijaj Wisły, „Morze” 1959, nr 12

Rocznik Statystyczny GUS 1971, Warszawa 1971

Rudziński B., Zagadnienie dobrej wody, jako warunek dobrego zdrowia, „Gaz, Woda i Technika Sanitarna” 1946, nr 1

Semczuk P., Błotna fala, w: idem, Zatajone katastrofy PRL, Warszawa 2011

Stan zanieczyszczenia rzek w Polsce. Opracowanie syntetyczne, red. K. Matul et.al., Warszawa 1965

Surowiec S., Uwagi do ustawy o ochronie wód przed zanieczyszczeniem, „Gospodarka Wodna” 1961, nr 10

Szenkowa I., Cena zdrowia, „Służba Zdrowia” 1959, nr 9

Keller T., Problem złej wody, „Tygodnik Demokratyczny” 1955, nr 49 Kijonka T., Wody bez życia, „Poglądy” 1965, nr 16

Tabencki J., Miliony ton, „Przegląd Techniczny” 1967, nr 26

Trendota J, W sprawie właściwych metod ochrony wód przed zanieczyszczeniem ściekami, „Gaz, Woda i Technika Sanitarna” 1956, nr 4

Trziszka Z., Ciemne niebo, „Tygodnik Kulturalny” 1970, nr 1

Umiński T., Ekologia. Środowisko. Przyroda. Podręcznik dla szkół średnich, Warszawa 1996

Wiąckowski S., Ekologia ogólna, Bydgoszcz–Kielce 2008

Zawieruszanka A., Wodę wyżej!, „Prawo i Życie” 1967, nr 18

Ziętek J., Zieleń i woda dla mieszkańców śląskich miast, „Trybuna Ludu” 1954, nr 219

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2018-02-01

Jak cytować

1.
JAROSZ, Dariusz. Zanieczyszczenie wód i powietrza w Polsce w latach 1945–1970 jako problem władzy i społeczeństwa. Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały [online]. 1 luty 2018, nr 15, s. 37–78. [udostępniono 14.6.2025]. DOI 10.12775/Polska.2017.03.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Nr 15 (2017)

Dział

Historia zdrowia i choroby w Europie Środkowo-Wschodniej po 1945 roku

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 590
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

ochrona środowiska, ekologia w Polsce po II wojnie światowej, skażenie i zanieczyszczenie wody, zanieczyszczenie powietrza, environment protection, ecology in Poland after WWII, contamination and pollution of waters, air pollution
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa