Upadki osób starszych – ocena zagrożenia i postępowanie
DOI:
https://doi.org/10.12775/MBS.2015.037Słowa kluczowe
upadki, osoby starsze, geriatriaAbstrakt
Starzenie społeczeństwa spowodowało rozwój wielu dziedzin medycyny, w tym i fizjoterapii geriatrycznej. Rehabilitacja w geriatrii obejmuje szereg zagadnień związanych z występowaniem zmian inwolucyjnych i/lub chorobowych w organizmie osoby starszej. W celu podkreślenia najważniejszych wyodrębniono tzw. wielkie problemy geriatryczne. Jednym z nich są upadki. Ryzyko wystąpienia upadków znacząco wzrasta po 65. roku życia. Wśród tych osób występuje o 40% więcej szans na wystąpienie upadku niż wśród osób młodszych.
Praca ma na celu przybliżenie zagadnień związanych z rolą fizjoterapii w profilaktyce przeciwupadkowej osób starszych. Problem upadków wśród osób starszych wiąże się głównie z ich konsekwencjami. Mogą prowadzić do urazów, niepełnosprawności, a nawet śmierci.
Profilaktyka przewupadkowa powinna rozpocząć się od kompleksowej oceny geriatrycznej. W celu oceny ryzykafizjoterapeuta może posłużyć się specjalymi skalami: testem wstań i idź lub testem Tinetti. Po dokładnej analizie stanu zdrowia osoby starszej można dobrać odpowiednie środki profilaktyczne: likwidację zagrożeń środowiskowych, dobór obuwia i sprzętu pomocniczego, leczenie ostrych i przewlekłych chorób, modyfikację farmakoterapii, fizjoterapię. Rehabilitacja przeciwupadkowa zazwyczaj skupia się na treningu równowagi, zwiększeniu zakresów ruchu, reedukacji chodu oraz działaniach przeciwbólowych. W niektórych ośrodkach opracowywane są specjalne programy przeciw-upadkowe, gdzie ćwiczenia fizyczne i dobór odpowiedniego sprzętu pomocniczego odgrywają najistotniejszą rolę. Nowoczesne metody fizjoterapii pozwalają na indywidualny dobór profilaktyki przeciwupadkowej do osoby starszej. Zastosowanie rehabilitacji w celu zmiejszenia ryzyka upadków wsród osób starszych jest coraz bardziej powszechne.
Bibliografia
(1) Masud T, Morris RO.: Epidemiology of Falls, Age Ageing. 2001 Nov;30Suppl 4:3-7.
(2) Anna Edbom-Kolarz, Jerzy T. Marcinkowski, Upadki osób starszych - przyczyny, następstwa, profilaktyka, Hygeia Public Health, 2011 : T. 46, nr 3, s. 313-318.
(3) Campbell AJ, Reinken J, Allan BC iwsp. Falls in old age: a studyof frequency and related clinical factors. Age Ageing 1981, 10:264-270.
(4) Czerwiński E, Borowy P, Jasiak B, Współczesne zasady zapobiegania upadkom z wykorzystaniem rehabilitacji, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 2006; 4(6); Vol. 8, 380-387.
(5) Galus K, Kocemba J. (Red.): MSD Podręcznik Geriatrii. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 1999, 70-85.
(6) National Institute for Clinical Exellence (NICE). Clinical practice guideline for the assessment and prevention of falls in older people. Royal College of Nursing; November 2004.
(7) Anna Skalska, Marek Żak,Upadki – ocena ryzyka, postępowanie prewencyjne, 2007, 4 Standardy Medyczne 167-173.
(8) Pearse EO, Redfern DJ, Sinha M, Edge AJ. Outcome following a secondhip fracture Injury 2003, 34: 518-521.
(9) American Geriatrics Society, British Geriatrics Society, American Academy of Orthopaedic Surgeons Panel on Falls Prevention. Guideline for the Prevention of Falls in Older Persons. JAGS 2001; 49: 664-672.
(10) Szot P., Golec J., Szczygieł E. Przegląd wybranych testów funkcjonalnych, stosowanych w ocenie ryzyka upadków u osób starszych. Gerontologia Pol. 2008; 16: 19-24.
(11) Thornby M.A.: Balance and fall in the frail older person. A reviewof the literature. Geriatr. Rehabil. 1995; 11: 35–43.
(12) Tomasz Ocetkiewicz, Anna Skalska i wsp., Badanie równowagi przy użyciu platformy balansowej, Gerontologia Polska 2006, tom 14, nr 3.
(13) Lewczuk E, Białoszewski D. Poziom aktywności fizycznej chorych na osteoporozę a upadki i ich profilaktyka. Ortopedia - Traumatologia - Rehabilitacja 2006; 4: 412–421.
(14) Żak M, Programy rehabilitacji przygotowujące osoby starsze do bezpiecznej zmiany pozycji samodzielnego podnoszenia się po upadku. Pos. Reh. 2006; 17-24.
(15) Czerwiński E., Białoszewski D., Borowy P., Kumorek A., Bia¬łoszewski A. Epidemiologia, znaczenie kliniczne oraz koszty i profilaktyka upadków u osób starszych. Ortop. Traumatol. Rehabil. 2008; 10: 419–428.
(16) Rubenstein L.Z. Falls in older people: epidemiology, risk factors and strategies for prevention. Age Ageing 2006; 35: i37–i41. Gf.
(17) Mętel S. Wpływ Tai Chi oraz ćwiczeń senso-motorycznych na poprawę równowagi u osób w wieku geriatrycznym. Rehabilitacja Medyczna 2003; 7(3): 55-63.
(18) Skalska A,Walczewska J, Ocetkiewicz T. Wiek, płećiaktywnośćfizycznaosóbzgłaszającychupadkiorazokolicznościichwystępowania.RehabilitacjaMedyczna 2003; 7(3): 49-53.
(19) Campbell AJ, Robertson MC, Gardner MM, Norton RN, Tilyard MW, Buchner DM. Randomised controlled trial of a general practice programme of home based exercise to prevent falls in elderly women. BMJ 1997;315:1065-1069. Gd.
(20) Robertson MC, Campbell AJ. Falls prevention and the role of home exercise programmes. J Royal SocPromot Health 2001;121:143.
(21) Plautz B, Beck D. Modifying the environment: a community-based injury reduction program for elderly residents. American Journal of Preventative Medicine 1996; 12: 33-38.
(22) Robertson MC, Devlin N, Gardner MM, Campbell AJ. Effectiveness and economic evaluation of a nurse delivered home exercise programme to prevent falls. 1: Randomized controlled trial. BMJ 2001; 322:697-701.
(23) Campbell AJ, Robertson MC, Gardner MM, Norton RN, Buchner DM. Psychotropic medication withdrawal and a home-based exercise program to prevent falls: a randomized, controlled trial. J Am Geriatr Soc. 1999; 47(7): 850-853.
(24) Tinetti ME, Baker DI, Mc Vay G, et al. A multifactorial intervention to reduce the risk of falling among elderly people living in the community. N. Engl. J. Med. 1994; 331: 821–827.
(25) Clinical practice guideline for the assessment and preventionof falls In older people. Guidelines commissioned bythe National Institute for Clinical Exellence (NICE). RoyalCollege of Nursing 2004 Nov.
(26) Fletcher PC, Hirdes JP. Restriction in activity associated with fear of falling among community-based seniors using home care services. Age Ageing 2004; 33:
(27) Clinical Practice Guideline for the Assessment and Prevention of Falls in Older People. National Collaborating Centre for Nursing and Supportive Care (UK). London: Royal College of Nursing (UK); 2004 Nov. National Institute for Health and Clinical Excellence: Guidance.
(28) Czerwiński E, Lorenc R, Marcinowska- Cameron ID, Cumming RG, Kurrle SE, Quine S, LockwoodK, Salkeld G, Finnegan T. A randomised trial of hip protector use by frail older women living in their own homes. InjPrev 2003 Jun; 9 (2): 138-141.
(29) College of Nursing 2004 Nov. Sawka AM, Boulos P, Beattie K, et al. Do hip protectors decrease the risk of hip fracture in institutional and community- dwelling elderly? A systematic review and meta- analysis of randomized controlled trials. Osteoporos Int 2005 Dec; 16 (12): 1461-1473.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 539
Liczba cytowań: 0
