Symbolika czasu i przestrzeni oraz ludowa demonologia w Podaniach i baśniach ludu Romana Zmorskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.6.2018.003Słowa kluczowe
Roman Zmorski, podania, ludowość, demonologiaAbstrakt
Celem artykułu było wykazanie, w jaki sposób Roman Zmorski – reprezentant typowego w pierwszej połowie XIX wieku na ziemiach polskich modelu zainteresowania kulturą ludową, związanego z wędrówkami po wsiach i spisywaniem opowieści ludu – odwzorował w Podaniach i baśniach ludu elementy ludowej wyobraźni. Przyjmując założenie, że folkloryści i pisarze tego okresu mieli ograniczoną wiedzę na temat ludowego myślenia magicznego, starano się odnaleźć te znaczenia, które Zmorski – świadomie bądź nie – utrwalił w swoich utworach. Analizie poddano wybrane teksty ze zbioru, skupiając się wpierw na zawartej w nich symbolice czasu i przestrzeni, następnie na znaczeniu pojawiających się w opowieściach demonów oraz postaci diabłów i czarownic.
Bibliografia
ADAMOWSKI, J. (1999). Kategoria przestrzeni w folklorze: studium etnolingwistyczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
BRZOZOWSKA-KRAJKA, A. (1994). Symbolika dobowego cyklu powszedniego w polskim folklorze tradycyjnym. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
BYSTROŃ, J.S. (1995). Megalomania narodowa. Warszawa: Książka i Wiedza.
DERNAŁOWICZ, M. (1988). Roman Zmorski (1822–1867). W: M. Janion, M. Dernałowicz, M. Maciejewski (red.), Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
DUBOWIK, H. (1999). Fantastyka w literaturze polskiej. Dzieje motywów fantastycznych w zarysie. Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej.
GRZYWKA, K. (2005). Od lasu po góry, od domu po grób… Polska i niemiecka bajka ludowa ze zbiorów Oskara Kolberga i braci Grimm. Warszawa: Inst. Germanistyki UW.
Kawyn (oprac.), S. (2004). Cyganeria warszawska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
KOWALSKI, P. (1998). Leksykon: znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie. Warszawa –Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
KRZYŻANOWSKI, J. (1977). Romana Zmorskiego „Sobotnia Góra”. W: tegoż (red.), Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru. Wyd. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
MOSZYŃSKI, K. (1967). Kultura ludowa Słowian. Kultura duchowa. Część I. T. 2. Warszawa: Książka i Wiedza.
MOSZYŃSKI, K. (1968). Kultura ludowa Słowian. Kultura
duchowa. Część II. T. 2. Warszawa: Książka i Wiedza.
PEŁKA, L. (1987). Polska demonologia ludowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
PIEŚCIKOWSKI, E. (1964). Poeta-tułacz. Biografia literacka Romana Zmorskiego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
PILASZEK, M. (2008). Procesy o czary w Polsce w wiekach XV–XVIII. Kraków: Universitas.
PODGÓRSCY, B. i A. (2005). Wielka księga demonów polskich. Leksykon i antologia demonologii ludowej. Katowice: Wydawnictwo Kos.
ROSZCZYNIALSKA, M. (2003). Nowa baśń. „Strzyga” Romana Zmorskiego i „Wiedźmin” Andrzeja Sapkowskiego. „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, 3, 257–266.
ROŻEK, M. (1993). Diabeł w kulturze polskiej: szkice z dziejów motywu i postaci. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
RZĄŻEWSKI, A. (1868). Roman Zmorski. Kilka słów poświęconych pamięci zmarłego w dniu 18 lutego 1867 roku, poety. Warszawa: brak wydawnictwa.
STOMMA, L. (1986). Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
TOMICCY, J. i R. (1975). Drzewo życia. Ludowa wizja świata i człowieka. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
WOJCIECHOWSKI, R. (1970). Warszawskie. W: H. Kapełuś, J. Krzyżanowski (red.), Dzieje folklorystyki polskiej 1800–1863: epoka przedkolbergowska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
WRÓBLEWSKA, V. (2014). Od potworów do znaków pustych. Ludowe demony w polskiej literaturze dla dzieci. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
WRÓBLEWSKA,V. (2005). „Strzyga” Romana Zmorskiego, czyli religijny wymiar baśni. W: A. Stoff, D. Brzostek (red.), Polska literatura fantastyczna. Interpretacje (s. 77–91). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
ZMORSKI, R. (2014). Lesław. Szkic fantastyczny. J. Ławski (red.), H. Krukowska (oprac.). Białystok: Wydawnictwo Alter Studio.
ZMORSKI, [Zamarski], R. (1852). Podania i baśni ludu w Mazowszu (z dodatkiem kilku szląskich i wielkopolskich). Wrocław.
ZMORSKI, R. (1866). Poezye. Lipsk.
ZMORSKI, [Zamarski], R. (1841). Zarysy Domowe przez Kazim. Wład. Wójcickiego. „Przegląd Warszawski Literatury, Historyi, Statystyki i Rozmaitości”, t. 2, z. 8.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 257
Liczba cytowań: 0