Bunt kobiet w polskiej muzyce tradycyjnej i folkowej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.1.2021.004Słowa kluczowe
muzyka tradycyjna, folk, folklor, antropologia muzyki, feminizm, Oskar Kolberg, muzyka i politykaAbstrakt
Punktem wyjścia moich rozważań jest założenie, że muzyka może ucieleśniać polityczne poglądy, porządkować ludzkie rozumienie społeczeństwa i świata oraz stawać się polityczną ekspresją. W artykule poddaję analizie wybrane teksty pieśni z etnograficznych zbiorów Oskara Kolberga i współczesne polskie utwory folkowe. Mają one wspólny temat, który określam mianem buntu kobiet. Staram się pokazać, że pewna myśl feministyczna łączy współczesne działania polskich kobiet z doświadczeniami naszych przodkiń. Na podstawie przeprowadzonych analiz stawiam tezę, że muzyka ma moc nie tylko kreowania, ale także zmieniania porządków społecznych, często staje się też politycznym głosem uciśnionych – tych, którym głos odebrano, może być orężem walki, ale także sposobem radzenia sobie z trudną rzeczywistością. W konsekwencji dochodzę do wniosku, że to złączenie muzyki z polityką jest wartością uniwersalną i ponadczasową.Bibliografia
Burszta, J. (1950). Wieś i karczma. Rola karczmy w życiu wsi pańszczyźnianej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia wydawnicza.
Chór Czarownic (2017, 2 października). Chór Czarownic The Witches’ Choir - Twoja władza [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=UCYH3O_e9DI
Dahlig, P. (1987). Muzyka ludowa we współczesnym społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
DeNora, T. (2000). Music in Everyday Life. Cambridge: Cambrigde University Press.
Dobrowolski, M., Szajkowski, M. (2011). Historie krwią pisane. Z Maciejem Szajkowskim rozmawia Mateusz Dobrowolski. Gadki z Chatki, 92/93. Pobrano z: http://gadki.lublin.pl/gadki/artykul.php?nr_art=1883
Gabinet Głosu (2020, 1 listopada). Pieśni Synchronizujące Cykle - Ruta (Wrocław, Rynek) [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=T5aW-1RgEOs
Grozdew-Kołacińska, W. (2014). Myśli i dzieło Oskara Kolberga jako inspiracja dla współczesnego etnomuzykologa. Lud, 98, 63-80.
Gwizdalanka, D. (1999). Muzyka i polityka. Kraków: PWM.
Kizińska, K. (2012). Gender a kultury muzyczne – kulturoznawcze spojrzenie na badania etnomuzykologiczne i historyczne. Przegląd Kulturoznawczy, 15(4), 382-390. doi 10.4467/20843860PK.12.032.0995
Kolberg, O. (1962). Dzieła wszystkie: T. 2. Sandomierskie. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kolberg, O. (1963a). Dzieła wszystkie: T. 9. Wielkie Księstwo Poznańskie: Cz. 1. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kolberg, O. (1963b). Dzieła wszystkie: T. 25. Mazowsze: Cz. 2. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kolberg, O. (1963c). Dzieła wszystkie: T. 12. Wielkie Księstwo Poznańskie: Cz. 4. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kolberg, O. (1963d). Dzieła wszystkie: T.6. Krakowskie: Cz. 2. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kolberg, O. (1964). Dzieła wszystkie: T. 27. Mazowsze: Cz. 4. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kolberg, O. (1964a). Dzieła wszystkie: T. 28. Mazowsze: cz. 5. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kolberg, O. (1968). Dzieła wszystkie: T. 44. Góry i Podgórze: Cz. 1. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Koskoff, E. (2014). A Feminist Ethnomusicology: Writings on Music and Gender. Chicago: University of Illinois Press.
Kowalski, P. (2004). O kulturze ludowej i tym, co z nią się robi. W: P. Kowalski, Popkultura i humaniści. Daleki od kompletności remanent spraw, poglądów i mistyfikacji (ss. 145-168). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kowalski, R. (2011, 18 sierpnia). PiS kontra R.U.T.A. [artykuł na portalu wyborcza.pl]. Pobrano z: https://wyborcza.pl/1,75398,10130910,PiS_kontra_R_U_T_A.html
Leszczyński, A. (2020). Ludowa historia Polski. Warszawa: WAB
Mahon, M. (2014). Music, Power, and Practice. Ethnomusicology, 58(2), 327-333.
doi.org/10.5406/ethnomusicology.58.2.0327
Małanicz-Przybylska, M. (2014). Góralskie muzyczki i muzykantki – kobiety w kulturze muzycznej współczesnego Skalnego Podhala. Lud, 98, 277-298.
Masny Jimmy (2020, 28 października). Fenomenalna interpretacja Bella Ciao na #StrajkKobiet [plik wideo]. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=nRhr54r9GN4
Mędrzecki, W. (1995). Kobieta wiejska w Królestwie Polskim. Przełom XIX i XX wieku. W: A. Żarnowska, A. Szwarc (red.), Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Myśliwski, W. (2003). Kres kultury chłopskiej. Warszawa-Bochnia: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza.
Nowak, T. (2016). Muzykantki w kulturze muzycznej wsi polskiej. Zarys problematyki. Etnomuzykologia Polska, 1, 44-48.
Orejuela, F., Shonekan, S. (2018). Black Lives Matter and Music: Protest, Intervention, Reflection. Bloomington: Indiana University Press.
O Samych Sukach (b.d.). Same Suki [strona internetowa]. Pobrano z: https://samesuki.pl/pl/o-samych-sukach/
Pobłocki, K. (2021). Chamstwo. Wołowiec: Czarne.
Pochwalone (b.d.). Antena krzyku [strona internetowa]. Pobrano z: http://www.antenakrzyku.pl/pl/sklep/pochwalone-czarny-war-cd/
Rauszer, M. (2020). Bękarty pańszczyzny. Warszawa: Wydawnictwo RM.
Small, Ch. (1999). Musicking – the meanings of performing and listening. A lecture. Music Education Research 1(1), 9-22. doi: 10.1080/1461380990010102
Stanisz, A. (2018). Antropologia dźwięku wobec protestów społecznych i politycznych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Etnograficzne, 46(1), 89–115. doi:10.4467/22999558.PE.17.005.8686
Stomma, L. (1986). Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Street, J. (2012). Music and Politics. Cambridge-Malden: Polity.
Szwed, P. (2020). Wk*****ny karnawał. Dwutygodnik.com. Strona kultury, 293(10). Pobrano z: https://www.dwutygodnik.com/artykul/9199-wkny-karnawal.html
Waniek, K. (b.d.), Siedem [wpis na blogu]. Pobrano z: http://aborcja.org/siedem/
Waszczyńska, K. (2014). Metody pracy, zasady i praktyka podziału regionalnego w monografiach Oskara Kolberga. Lud, 98, 17-40.
Wiechnik, O. (2014, 29 lipca). Same Suki – wiejska bojówka [artykuł w serwisie wysokieobcasy.pl]. Pobrano z: https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,96856,16372048,Same_Suki___wiejska_bojowka.html
Wiślicz, T. (2012). Wiejskie zaloty w Polsce XVII‒XVIII wieku. Sposoby doboru partnera seksualnego i kryteria atrakcyjności w środowisku chłopskim Rzeczypospolitej w okresie „przedetnograficznym”. Studia Historica Gedanensia, 3, 37-57.
Wiślicz, T. (2014). Dzieciobójstwo jako narzędzie polityki reprodukcyjnej w Rzeczypospolitej XVII–XVIII wieku. W: B. Popiołek, A. Chłosta–Sikorska, M. Gadocha (red.), W kręgu rodziny epok dawnych. Dzieciństwo (s. 141–151). Warszawa: DiG.
Wiślicz, T. (2017). Fabrykacja nierządnicy, czyli o ofiarach względnej swobody seksualnej na polskiej wsi przedrozbiorowej. Lud, 101, 129-148. doi.org/10.12775/lud101.2017.03
Dyskografia:
Kapela ze Wsi Warszawa (2001). Wiosna ludu [CD]. Orange World.
Kapela ze Wsi Warszawa (2004). Wykorzenienie [CD]. Jaro Medien.
Pochwalone (2013). Czarny war [CD]. Antena krzyku.
R.U.T.A. (2011). Gore – Pieśni buntu i niedoli XVI–XX wieku [CD]. Karrot Kommando.
R.U.T.A. (2012). Na uschod. Wolność albo śmierć [CD]. Karrot Kommando.
Same Suki (2013). Niewierne [CD]. Sonic Records.
Same Suki (2018). Ach mój Borze [CD]. Sonic Records.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 456
Liczba cytowań: 0