Popularyzacja bajek słowackich w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.1.2023.003Słowa kluczowe
bajki ludowe, Słowacja, stosunki polsko-słowackie, edycje bajek ludowychAbstrakt
Pokrewieństwo językowe Słowian oraz podobieństwo losów politycznych i struktury społecznej depozytariuszy folkloru ułatwiały i rozwijały komparatystyczne badania nad zróżnicowanymi gatunkami folklorystycznymi (bajkami, pieśniami, podaniami, przysłowiami, opowieściami komicznymi). W XIX w. jako przykład pionierskich bajkoznawczych osiągnięć naukowych w Słowacji można wymienić bajki zebrane przez Pawła Dobšinskiego i Samuela Czambela, w późniejszych latach (I połowa XX w.) przez Franka Wollmana i jego uczniów; a po II wojnie światowej – przez Vierę Gašparikovą. Z bajkami związane są bezpośrednio interetniczne komparatystyczne inicjatywy badawcze w formie wydanych drukiem cennych zbiorów tekstów opracowanych przez folklorystów z Polski i Słowacji (Śpiewająca lipka. Bajki Słowian Zachodnich; Zbójnicki dar. Polskie i słowackie opowiadania tatrzańskie; Słoneczny koń; Skarb w garncu. Humor ludowy Słowian Zachodnich; Bajki słowackie P. Dobšinskiego). Według oceny autorki artykułu polsko-słowackie prace bajkoznawcze wyróżniają się w badaniach nad folklorystyczną genologią Słowian, dlatego też w centrum jej uwagi znalazły się antologie, promujące i popularyzujące w Polsce bajki słowackie.
Bibliografia
Chyra-Rolicz, Z. (2016). Panslawizm – idea żywa czy zapomniana? W: Z. Chyra-Rolicz, T. Rokosz (red.), Panslawizm wczoraj, dziś, jutro (s. 13–43). Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach.
Czambel, S. (1959). Slovenské ľudové rozprávky. Slovenské Vydavateľstvo Krásnej Literatúry.
Dobšinský, P. (1958). Prostonárodné slovenské povesti (zväzok: I, II, III). Slovenské Vydavateľstvo Krásnej Literatúry.
Dobšinský, P. (1988). Bajki słowackie (przeł. J. Waczków). Wydawnictwo Śląsk.
Filová, B., Gašparíková, V. (ed.) (1993). Slovenské ľudové rozprávky (zväzok 1: Stredné Slovensko). VEDA Vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
Frankowska, M. (1973). Etnografia polska po II wojnie światowej (1945–1970). W: M. Terlecka (red.), Historia etnografii polskiej (s. 193–270). Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Gašparíková, V. (1979). Povesti o zbojníkoch zo slovenských a poľských Tatier. VEDA Vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
Gašparíková, V. (1981a). O bajkach słowackich. W: V. Gašparikowa (red.), Słoneczny koń. Bajki słowackie (przeł. T. Komorowska, s. 5–19). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Gašparikowa, V. (red.) (1981b). Słoneczny koń. Bajki słowackie (przeł. T. Komorowska). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Gašparíková, V. (ed.) (2001). Slovenské ľudové rozprávky (vol. 2: Západné Slovensko). VEDA Vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
Gašparíková, V. (ed.) (2004). Slovenské ľudové rozprávky (vol. 3: Východné Slovensko). VEDA Vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
Gašparíková, V. (2006). Wollmanovská zberateľská akcia ľudowej prózy a vznik diela Slovenské ľudové rozprávky I.–III. In H. Hlôšková, A. Zelenková (ed.), Slavista Frank Wollman v kontexte literatury a folkloru (vol. 1–2, p. 67–93). Ústav etnológie SAV, Slavistická společnost Franka Wollmana v Brnie, Česká asociacie slavistů, Slavistický ústav Jána Stanislava SAV.
Gašparíková, V. (2008). Przyczynek do polsko-słowackich kontaktów folklorystycznych. Tradycje zbójnickie w badaniach slawistycznych. W: M. Bogusławska, G. Szwat-Gyłybowa (red.), Bunt tradycji – tradycja buntu. Księga dedykowana Profesorowi Krzysztofowi Wrocławskiemu (s. 45–54). Uniwersytet Warszawski.
Gašparíková, V. (2010). Medzinárodná spolupráca jednej generácie etnológov. Poľsko-slovenské folklórne kontakty v rokoch 1960–2007. W: T. Smolińska (red.), Między kulturą ludową a masową. Historia, teraźniejszość i perspektywy badań (s. 25–40). Wydawnictwo Scriptum.
Gašparíková, V., Nedo, P. (red.) (2007). Śpiewająca lipka. Bajki Słowian Zachodnich (przeł. L. Jasnosz, wyd. 3). Media Rodzina.
Gładysz, M. (1992). Polskie badania nad kulturą ludową Słowiańszczyzny Zachodniej w XIX wieku. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Etnograficzne, 30, s. 7–42.
Goszczyńska, J. (2001). Mit Janosika w folklorze i literaturze słowackiej XIX wieku. Uniwersytet Warszawski.
Hlôšková, H. (2005). Wywiady. PhDr. Viera Gašparíková, DrSc. (przeł. M. Papierz). Kontakty, 4, 35–43.
Hlôšková, H. (2006). Frank Wollman – osobnosť folkloristiky na Univerzite Komenského. In H. Hlôšková, A. Zelenková (ed.), Slavista Frank Wollman v kontexte literatury a folkloru (vol. 1–2, p. 95–101). Ústav etnológie SAV, Slavistická společnost Franka Wollmana v Brnie, Česká asociacie slavistů, Slavistický ústav Jána Stanislava SAV.
Hlôšková, H. (2007). Slavista Frank Wollman a terénne výskumy ľudowej prózy v medzivojnovom obdobi na Slovensku. In P. Kaleta, L. Tyllner (eds.), Slovanský svět očima badatelů a publicistů 19. a 20. století. Sborník z mezínárodní vědecké konference k 50. výročí úmrtí Ludvíka Kuby (Opole, 16.–17. listopadu 2006) (p. 187–197). Etnologický ústav AV ČR, v.v.i.
Jagiełło, M. (2005). Słowacy w polskich oczach. Obraz Słowaków w piśmiennictwie polskim (t. 1–2). Biblioteka Narodowa, Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa.
Kadłubiec, D. (1994). O zachodniosłowiańskiej bajce magicznej. W: T. Smolińska (red.), Pogranicze jako problem kultury (s. 69–76). Uniwersytet Opolski.
Kapełuś, H. (1976). Posłowie. W: P. Nedo, V. Gašparíková, J. Jech, H. Kapełuś (red.), Śpiewająca lipka. Bajki Słowian Zachodnich (przeł. L. Jasnoszowa, s. 319–330). Wydawnictwo Śląsk, Ludowe nakladnistwo Domowina w Budziszynie.
Kapełuś, H. (1982). Folklor obcy w badaniach Polaków. W: H. Kapełuś, J. Krzyżanowski (red.). Dzieje folklorystyki polskiej 1864–1918 (s. 590 604). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kolberg, O. (1981). Dzieła wszystkie (t. 62, cz. 2: Pisma muzyczne). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Kolberg, O. (1986). Dzieła wszystkie (t. 67, cz. 1: Pieśni i melodie ludowe w opracowaniu fortepianowym). Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kolberg, O. (2001). Dzieła wszystkie (t. 59, cz. 2: Czechy i Słowacja). Instytut im. Oskara Kolberga.
Komorowska, T. (1976). Wstęp. W: T. Komorowska, V. Gašparíková (red.), Zbójnicki dar. Polskie i słowackie opowiadania tatrzańskie (przeł. T. Komorowska, s. 5–18). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Komorowska, T., Gašparíková, V. (red.) (1976). Zbójnicki dar. Polskie i słowackie opowiadania tatrzańskie (przeł. T. Komorowska). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Millerowa, E., Pawlakowa, D. (2001). Materiały czeskie i słowackie w zbiorach Oskara Kolberga. W: O. Kolberg, Dzieła wszystkie (t. 59, cz. 2: Czechy i Słowacja, s. ([V]–LXIV). Instytut im. Oskara Kolberga.
Nawrocki, W. (1988). Pavol Dobšinský. Literatura ludowa jako świadectwo „poetyckiej lekkości i piękna, prawdy i sprawiedliwości”. W: P. Dobšinský, Bajki słowackie (przeł. J. Waczków, s. 5–22). Wydawnictwo Śląsk.
Nedo, P. (ed.) (1960). Łučlany Pětr. Serbske bajki. Ludowe nakladnistwo Domowina.
Nedo, P., Gašparíková, V., Jech, J., Kapełuś, H. (red.) (1972/1976). Śpiewająca lipka. Bajki Słowian Zachodnich (przeł. L. Jasnoszowa, wyd. 1/2). Wydawnictwo Śląsk, Ludowe nakladnistwo Domowina w Budziszynie.
Němcová, B. (1952). Slovenské pohádky a pověsti. Knihovna klasiků.
Olszewski, W. (2002). Problemy tożsamości grupowej na polskich pograniczach kulturowych w XX wieku. Lud, 86, 239–249.
Posern-Zieliński, A. (1973). Kształtowanie się etnografii polskiej jako samodzielnej dyscypliny naukowej (do 1939 r.). W: M. Terlecka (red.), Historia etnografii polskiej (s. 29–113). Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Posern-Zieliński, A. (1995). Studia etniczne w polskiej etnologii po 1945 roku. Ich uwarunkowania, konteksty i nurty. Lud, 78, 293–316.
Simonides, D. (red.) (1979). Skarb w garncu. Humor ludowy Słowian Zachodnich (przeł. D. Simonides). Instytut Śląski w Opolu.
Simonides, D. (red.) (1988). Skarb w garncu. Humor ludowy Słowian Zachodnich (przeł. J. Simonides, wyd. 2, poprawione i zmienione). Instytut Śląski w Opolu.
Simonides, D. (2006). Europejski kontekst słowackich opowiadań ludowych. W: H. Hlôšková,
A. Zelenková (ed.), Slavista Frank Wollman v kontexte literatury a folkloru (vol. 1–2, p. 55–65). Ústav etnológie SAV, Slavistická společnost Franka Wollmana v Brnie, Česká asociacie slavistů, Slavistický ústav Jána Stanislava SAV.
Simonides, D. (2010). Z historii badań nad kulturą ludową Słowacji i Polski. W: T. Smolińska (red.), Między kulturą ludową a masową. Historia, teraźniejszość i perspektywy badań (s. 41–49). Wydawnictwo Scriptum.
Słowiański Sklep (b.d.). Śpiewająca lipka. Bajki Słowian Zachodnich. Pobrano 31 października 2022 z: https://slowianskisklep.com.pl/sklep/spiewajaca-lipka-bajki-slowian-zachodnich/
Smolińska, T. (2005). Wywiady. Prof. dr hab. Dorota Simonides. Kontakty, 4, 45–52.
Smolińska, T. (2007). Kultura Słowian zachodnich w zainteresowaniach XIX-wiecznych ludoznawców (przykład Izmaiła I. Sriezniewskiego, Oskara Kolberga, Lucjana Malinowskiego). W: P. Kaleta, L. Tyllner (eds.), Slovanský svět očima badatelů a publicistů 19. a 20. století. Sborník z mezínárodní vědecké konference k 50. výročí úmrtí Ludvíka Kuby (Opole, 16.–17. listopadu 2006) (p. 59–72). Etnologický ústav AV ČR, v.v.i.
Sokolewicz, Z. (1973). Szkoły i kierunki w etnografii polskiej (do 1939 r.). W: M. Terlecka (red.), Historia etnografii polskiej (s. 169–191). Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Trojan, M. (1994). Wprowadzenie do etnologii Europy. Orientacje, problemy, założenia badawcze. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Zakrzewski, B. (1970). O zbieractwie pieśni śląskich w pierwszej połowie XIX wieku. W: B. Zakrzewski (red.), Pieśni ludu śląskiego ze zbiorów rękopiśmiennych Józefa Lompy (s. [7]–26). Instytut Śląski w Opolu.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Teresa Smolińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 493
Liczba cytowań: 0
