Pamiątka z dawnych czasów i powód do dumy, czyli postrzeganie tradycyjnego stroju chazackiego przez członków zespołów regionalnych
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.1.2024.008Ključne riječi
Chazy, strój chazacki, zespoły regionalne, niematerialne dziedzictwo kulturoweSažetak
Tekst prezentuje postrzeganie tradycyjnego strojuchazackiego przez dwa zespoły: Zespół Regionalny "Wisieloki" z Szymanowa oraz Regionalny Zespół "Chojnioki" z Chojna. Obydwa działają na terenie Chazów - mikroregionu w okolicach Rawicza w południowej Wielkopolsce. Zespoły kultywuja i propagują tradycje muzyczne tego obszaru, przez co na stałe weszły w skład dziedzictwa kulturowego Chazów. Z powodu zaniku noszenia tradycyjnego stroju w latach 70. XX w. członkowie zespołów stali się jego jedynymi użytkownikami. W niniejszym tekście omówione zostaną kwestie dotyczące wyglądu tradycyjnego stroju chazackiego z naciskiem na jego rolę jako nośnika dziedzictwa kulturowego. Przedstawione będą także działania, jakie podejmują zespoły w celu upowszechnienia wiedzy o elementach stroju.
References
Bazielich, B. (1997). Strój ludowy w Polsce. Opisy i wykroje. Fundacja Kultury Wsi.
Bela, D. (2022, 15 sierpnia). Mieszkańcy Chojna bawili się na dożynkach. Rawicz24. https://rawicz24.pl/wiadomosci/mieszkancy-chojna-bawili-sie-na-dozynkach-zdjecia/Aq7csosp8u3CywJQ8Pn0
Brzezińska, A. W. (2013). Strój ludowy – od biografii przedmiotu do tożsamości podmiotu. W: A. W. Brzezińska, M. Tymochowicz (red.), Stroje ludowe jako fenomen kulturowy (s. 15–24). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Brzezińska, A. W. (2014). Made in “Polish village” – modern ethno-design vs. traditional culture of Polish countryside. In W. Kuligowski, A. Pomieciński (eds.), Art in contemporary cultural systems. Central and Eastern Europe (pp. 49–62). Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Brzezińska, A. W. (red.) (2019). Katalog wzorów haftów występujących na terenie Hazów. Muzeum Ziemi Rawickiej.
Chmielowski, S. (1983). Katalog wzorów haftów występujących na terenie Chazów. Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne.
Chmielowski, S. (1995). Słownik nazw i wyrażeń związanych ze strojem ludowym Wielkopolski. Muzeum Okręgowe w Lesznie.
Dziubata, K. (2016). Codzienność, wstyd, atrakcja. Dzieje stroju biskupiańskiego. W: A. W. Brzezińska, M. Machowska (red.), Biskupizna. Ziemia – tradycja – tożsamość (s. 133–155). Gminne Centrum Kultury i Rekreacji im. Jana z Domachowa Bzdęgi w Krobi.
Filipiak, E. (2023). Instrukcja szycia i wykroje. Strój mężatki i mężczyzny żonatego na Hazach Właściwych z I połowy XX wieku. Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Gościnna Wielkopolska.
Fryś-Pietraszkowa, E. (1988). Strój ludowy. W: E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kunczyńska- Iracka, M. Pokropek (red.), Sztuka ludowa w Polsce (s. 134–171). Wydawnictwo Arkady.
Gadomski, S. (1995). Strój ludowy w Polsce. Fundacja Kultury Wsi.
Gniazdowska, A. (2020). Edukacja regionalna dzieci w oparciu o chazacki strój ludowy z okolic Chojna. W: A. W. Brzezińska, A. Paprot-Wielopolska, M. Tymochowicz (red.), (Re)konstruowane stroje ludowe jako znak manifestowania tożsamości lokalnej (s. 161–167). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Hamielec, M., Miara, A. (2022). Hazy. Mikroregion. Muzeum Ziemi Rawickiej.
Heluszka, G. (2022, 20 grudnia). Już 45 lat pielęgnują regionalną kulturę, tradycję i obrzędy. Rawicz24. https://rawicz24.pl/kultura/juz-45-lat-pielegnuja-regionalna-kulture-tradycje-i-obrzedy/dH17Hdtyc2Mtjsq7MoR7
Ignas, K. (2013). Strój przeworski na przykładzie kolekcji strojów ludowych Muzeum w Przeworsku a tzw. strój przeworski jako kostium estradowy zespołów folklorystycznych w regionie. W: A. W. Brzezińska, M. Tymochowicz (red.). Stroje ludowe jako fenomen kulturowy (s. 191–205). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Jełowicki, A. (red.) (2023). Chazy/Hazy – żywa tradycja w Wielkopolsce. Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie.
Jędraś, J. (1988). Tańczą̨ i śpiewają̨ „Wisieloki” z Szymanowa. Rawickie Towarzystwo Kulturalne.
Jędraś, J. (2017). O Chazach i Chazakach. Urząd Miejski Gminy Rawicz.
Jędrzejczak, W. (2022, 15 października). Wykład i prezentacja nowych, pięknych strojów „Wisieloków”. Rawicz24. https://rawicz24.pl/kultura/wyklad-i-prezentacja-nowych-pieknych-strojow-wisielokow/EkH8AjFI6qOfxyWeyToT
Kolberg, O. (1961). Dzieła wszystkie (t. 10). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Lipok-Bierwiaczonek, M. (2016). Strój wielkopolskich Hazaków. W: S. Gadomski, B. Kubska, M. Lipok-Bierwiaczonek, M. Zych, R. Drewniak, Polski strój ludowy (ze śląskim suplementem) w fotografii Stanisława Gadomskiego i Barbary Kubskiej (s. 199–200). Muzeum Miejskie w Tychach.
Majerowicz, Z. (2022). „Wisieloki” i „Chojnioki” – aktywność kulturowa mieszkańców Chazów. Dziedzictwo Kulturowe Wsi, 6, 107–113.
Minksztym, J. (2023a). Szorc, puertki i powrózek. Stroje ludowe na Chazach. W: A. Jełowicki (red.), Chazy/Hazy – żywa tradycja w Wielkopolsce (s. 37–53). Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie.
Minksztym, J. (2023b). W grubym szorcu i w aksamicie. Strój Hazów/Chazów Właściwych. Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Gościnna Wielkopolska.
Muzeum Ziemi Rawickiej (b.d./a). Koronka i haft hazacki. Tradycja i nowoczesność. Pobrano 15 lutego 2024 r. z: https://muzeum.rawicz.pl/index.php/aktualnosci/124-koronka-i-haft-hazacki-tradycja-i-nowoczesnosc
Muzeum Ziemi Rawickiej (b.d./b). Warsztaty rękodzieła. Pobrano 15 lutego 2024 r. z: https://muzeum.rawicz.pl/index.php/warsztaty-rekodziela
Nowak, H. (1970). Gwary chazackie w powiecie rawickim. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Regionalny Zespół „Chojnioki” (2022, 16 czerwca). Procesja Bożego Ciała w Golejewku. Facebook. https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0KxJ1nCDwKQ8RFKkSdTMCkTLh1w51YwKR6vPnVsC4ZABt8MMb2r877KFpiNbEP9bkl&id=100069630351006
Regionalny Zespół „Chojnioki” (2023a, 3 czerwca). Regionalny Zespół „Chojnioki” na IV Krajowe Dni Pola Sielinko 2023. Facebook. https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid025UuKmZWgvER5nWh8EN7Ng2qdCAMNKUDFKiZynf3xe5fM4RVj3GvJzstYFWGidSNdl&id=100069630351006
Regionalny Zespół „Chojnioki” (2023b, 1 czerwca). XX Świętogórskie Spotkanie Seniorów na Świętej Górze z udziałem „Chojnioków”!. Facebook. https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02RCsveWMubHHVrP8TdrENiDLtJ6S69gVvTHeU2b3v2GBLvE4LsaYK5JyaaaG6sonpl&id=100069630351006
Regionalny Zespół „Chojnioki” (2023c, 11 listopada). Z okazji Narodowego Święta Niepodległości „Chojnioki” śpiewają patriotyczne pieśni. Facebook. https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid028FLHykVpNdgJByn4tsLkMnzfRafL2nWDMJ3VDXNNsY2THhw4ZzHTGSHT2S3vefGkl&id=100069630351006
Szacki, J. (1971). Tradycja. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tomaszewska, E. (red.) (2020). Z głowy prababci – czepki, kopki, klapice… Muzeum Okręgowe w Lesznie.
Tymochowicz, M. (2020). Współczesne funkcje stroju ludowego. W: A. W. Brzezińska, A. Paprot-Wielopolska, M. Tymochowicz (red.), (Re)konstruowane stroje ludowe jako znak manifestowania tożsamości lokalnej. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
UNESCO (2003). Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r. Dziennik Ustaw, nr 172, poz. 1018. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20111721018
Urbańska, J. (2015). Koniec klękania przed tradycją – warsztaty etnodizajnu w Muzeum Ziemi Rawickiej. Przegląd Wielkopolski, 2(108), 74–75.
Urząd Miejski Gminy Rawicz (b.d.). Materiały promocyjne i publikacje. Pobrano 15 lutego 2024 r. z: https://rawicz.pl/informator/materialy-promocyjne/
Zespół „Wisieloki” (2022a, 21 sierpnia). Wczoraj reprezentacja zespołu Wisieloki miała ogromną przyjemność brać udział w Dożynkach w Studziannej. Facebook. https://www.facebook.com/wisieloki/posts/pfbid0231wsgGZhgf1sDT24vk3H28YmDw4bT8hWXXM6m143UREmZs7whZ4Ec2fbQKShYUC9l
Zespół „Wisieloki” (2022b, 27 czerwca). Wyjazd na odpust do kościoła św. Jana Jerozolimskiego za murami w Poznaniu. Facebook. https://www.facebook.com/wisieloki/posts/pfbid0VB6T4xEz2WkzNoNpnbUzzra9xwSa5EsBXZ1H8C1wZuvETU73G6TATuedfmVDeJRnl
Zespół „Wisieloki” (2023, 4 listopada). „Wieczornica patriotyczna” z okazji Narodowego Święta Niepodległości. Facebook. https://www.facebook.com/photo/?fbid=852035986777358&set=a.540581007922859
Downloads
Objavljeno
How to Cite
Broj časopisa
Rubrika
License
Copyright (c) 2024 Zuzanna Majerowicz
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 255
Number of citations: 0
