Bolesław Prus’s Lives of Saints as a Legend about God's Mysterious Ways
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.6.2018.004Keywords
God’s mysterious ways, legend, folklore, Prus, Tolstoy, WitkiewiczAbstract
Prus’s 1891 novella Lives of Saints (Z żywotów świętych) contains the motif of “God’s mysterious ways,” common to hagiography and folklore. The motif is present in Leo Tolstoy’s What Men Live By (1881), translated into Polish in 1892 by Stanisław Witkiewicz, and in Henryk Sienkiewicz’s 1889 Sabała’s Tale (Sabałowa bajka). Prus’s legend is not a slight reworking of a folk tale but a case of a motif known from folk tales being used as the basis of an original work. Like Tolstoy and Witkiewicz later, Prus highlights the idea of the love of one’s neighbour and extends the message to include the positivist idea of social utility.
References
BIAŁOKOZOWICZ, B. (2003). Stanisław Witkiewicz i Lew Tołstoj. Pokrewieństwo uczuć i myśli. Urzeczenie ludowością. W: tenże, Z polskiej karty Lwa Tołstoja. Nowe i zapomniane o Tołstoju i jego percepcji w Polsce (s. 107-150). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
BOBROWSKA, B. (2003). Legenda o świętym Julianie Szpitalniku – Z żywotów świętych (Flaubert i Prus jako żywotopisarze). W: taż, Małe narracje Prusa (s. 197-226). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
CHEŁCHOWSKI, S. (1889). Powieści i opowiadania ludowe z okolic Przasnysza. Cz. 1. Warszawa: Skład Główny w Księgarni M. Arcta.
FITA, S. (2008a). Bolesław Prus i Stanisław Witkiewicz. W: tenże, „Pozytywista ewangeliczny”. Studia o Bolesławie Prusie (s. 169-190). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
FITA, S. (2008b). „Pozytywista ewangeliczny”. Problematyka religijna w twórczości Bolesława Prusa. W: tenże, „Pozytywista ewangeliczny”. Studia o Bolesławie Prusie (s. 7-69). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana
Pawła II.
FITA, S. (2008c). Wśród ludzi i tajemnic Kazimierza. W: tenże, „Pozytywista ewangeliczny”. Studia o Bolesławie Prusie (s. 353-364). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
GŁĄB GRZEGORZ KS. (2013). „Miłujcie nieprzyjacioły wasze…”. Nowotestamentowa etyka powszechnego przebaczenia w wybranych nowelach Bolesława Prusa. W: E. Jakiel, J. Mosakowski (red.), Biblia w literaturze polskiej: Romantyzm – Pozytywizm – Młoda Polska (s. 129-147). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
HOESICK, F. (1922). Sabała. W: tenże, Legendowe postacie zakopiańskie. Chałubiński. Ks. Stolarczyk. Sabała (s. 177-281). Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka.
HOŁOWIŃSKI, I. (1895), Legendy, Złoczów: Wilhelm Zukerkandl.
ILMURZYŃSKA, H., STEPNOWSKA A. (1965). Księgozbiór Bolesława Prusa. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich.
JANÓW, J. (1931). „Sabałowa bajka” H. Sienkiewicza i legendy o „dziwnych sądach bożych”, „Lud”, t. 10, 76-144.
KAPEŁUŚ, H. (1982a). Jan Karłowicz (1836-1903). W: H. Kapełuś, J. Krzyżanowski (red.), Dzieje folklorystyki polskiej 1864-1918 (s. 227-263). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
KAPEŁUŚ, H. (1982b). „Wisła” (1887-1905). W: H. Kapełuś, J. Krzyżanowski (red.), Dzieje folklorystyki polskiej 1864-1918 (s. 264-337). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
KRZYŻANOWSKI, J. (1962), Polska bajka ludowa w układzie systematycznym, 1: [Wątki 1-999], Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
KRZYŻANOWSKI, J. (1977a). Dookoła baśni „O Madejowym łożu”. W: tenże, Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru (s. 615-622). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
KRZYŻANOWSKI, J. (1977b). O ludowości Mickiewicza. W: tenże, Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru (s. 534-567). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
KRZYŻANOWSKI, J. (1980). Legenda w literaturze i folklorze. W: tenże, Szkice folklorystyczne, 3: Wokół legendy i zagadki. Z zagadnień przysłowioznawstwa (s. 7-15). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
LEON-DUFOUR, X. (red.). (1990). Słownik teologii biblijnej. Bp K. Romaniuk (tłum. i oprac.). Poznań: Pallottinum.
ŁUŻNY, R. (1978). Lew Tołstoj – „pisarz ludowy”.
„Slavia Orientalis”, 1: Lew Tołstoj. Jubileusz 150-lecia urodzin (9 IX 1828 – 9 IX 1978), 17-32.
MALIK, J. A. (2008). Dawca dobrych czynów. Droga kenozy w noweli Bolesława Prusa „Z żywotów świętych”. Odczytywanie znaków. W: D. Seweryn, W. Kaczmarek, A. Seweryn (red.), Czterdzieści i cztery studia ofiarowane profesorowi Marianowi Maciejewskiemu (s. 111-134). Lublin: Wydawnictwo KUL.
MAŁEK, E. (1982). Literatura dawnej Rusi w twórczości pisarzy rosyjskich drugiej połowy XIX wieku (Legendy, apokryfy, pisma staroobrzędowców). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP Bydgoszcz
MARTUSZEWSKA, A. (1997). Pozytywistyczne parabole. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
MELKOWSKI, S. (1963). Poglądy estetyczne i działalność krytycznoliteracka Bolesława Prusa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
OBSULEWICZ-NIEWIŃSKA, B. K. (2003). Widok z Tamki. Prus i szarytki. W: M. Woźniakiewicz-Dziadosz, S. Fita (red.), Bolesław Prus. Pisarz. Publicysta. Myśliciel (s. 123-135). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
OBSULEWICZ-NIEWIŃSKA, B. K. (2008). „Nieobałamucona” wrażliwość. Pisarze okresu pozytywizmu o filantropii i miłosierdziu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
OLSZEWSKA, M. J. (2003). Bolesława Prusa lektura dramatu ludowego. W: J. A. Malik, E. Paczoska (red.), Prus i inni. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Ficie (s. 213-244) Lublin: Wydawnictwo KUL.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. (1980). Poznań-Warszawa: Pallottinum.
PLEZIA, M. (1983). Wstęp. W: Jacopo de Voragine, Złota legenda. Wybór (tłum. J. Pleziowa, wyb., wstęp i przypisy M. Plezia). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Podania i bajki ludowe zebrane na Litwie staraniem Jana Karłowicza. (1887). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
PRUS, B. (1948a). Z żywotów świętych. W: tenże, Pisma, 9. Z. Szweykowski (red.). Warszawa: Książka. Spółdzielnia Wydawnicza.
PRUS, B. (1948b). Cienie. W: tenże, Pisma, 5. Z. Szweykowski (red.). Warszawa: Książka. Spółdzielnia Wydawnicza.
PRUS, B. (1948c). Sen. W: tenże, Pisma, 9. Z. Szweykowski (red.). Warszawa: Książka. Spółdzielnia Wydawnicza.
PRUS, B. (1963). Kroniki, 13 (oprac. Z. Szweykowski). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
PRUS, B. (1964). Kroniki, 14 (oprac. Z. Szweykowski). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
RATUSZNA, H. (2009). „Błysk obrazu” – z zagadnień krótkich form narracyjnych w literaturze Młodej Polski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
SAMBORSKA-KUKUĆ, D. (2003) Funkcje podania ludowego w „Lalce” Bolesława Prusa. „Pamiętnik Literacki”, z. 2, 44-45.
SEMCZUK, A. (1969). Bolesław Prus jako krytyk Lwa Tołstoja. W: S. Fiszman, K. Sierocka (red.), T. Kołakowski (współudział). O wzajemnych powiązaniach literackich polsko-rosyjskich. Tom poświęcony VI Międzynarodowemu kongresowi Slawistów w Pradze (s. 143-158). Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
SERAFIN, E. (2004). Dziwne uczynki anioła. Polskie warianty T 759, T 795, T 796. W: J. Ługowska, J. Skawiński (red.), Anioł w literaturze i w kulturze (s. 427-437).Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
SZTACHELSKA, J. (2003). Sienkiewicz – Witkiewicz, czyli kładki, na których spotykają się ludzie z różnych światów. W: taż, Czar i zaklęcie Sienkiewicza. Studia i szkice (s. 168-203). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
TOKARZÓWNA K., FITA S. (oprac.). SZWEYKOWSKI Z. (red.). Bolesław Prus 1847-1912. Kalendarz życia i twórczości. (1969). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
TOMKOWSKI, J. (1993). Lekcja profesora Dębickiego. W: tenże, Mój pozytywizm (s. 343-364). Warszawa: Wydawnictwo IBL.
WNUK, W. (1976). Sienkiewicz i górale. W: tenże, Moje Podhale. Ku Tatrom (s. 155-189). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 320
Number of citations: 0
