The Figure of the Victim in the Fairy Tales with the T 651 Motif of the Devil as a Farm-hand
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.3.2019.004Keywords
fairy tale, folklore, sacrifice, devil, afterlifeAbstract
The article argued for the thesis that, in the fairy tales with the theme T 651 "The Devil as a Farm-hand", there is an agreement between the otherworld, represented by the devil, and the host human. Simultaneously, the motif of stealing bread is actually a veiled motif of sacrifice for a demonic world of archaic provenance. The author analyses selected narratives with the T 651 theme although stealing bread, that is the victim, and the service is present in practically all of its realizations.
References
Biegeleisen H. (1930) Śmierć w obrzędach, zwyczajach i wierzeniach ludu polskiego. Warszawa: Dom Książki Polskiej S-ka Akc.
Bohdanowicz J. Pożywienie. (1996). W: Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. III. Pożywienie i sprzęty z nim związane. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 7-71.
Brückner A. (1985). Mitologia słowiańska i polska. Warszawa: PWN.
Brückner A. (1984). Starożytna Litwa. Ludy i bogi. Szkice historyczne i mitologiczne. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.
Chełchowski S. (1889). Powieści i opowiadania ludowe z okolic Przasnysza, t. II. Warszawa: Druk Emila Skińskiego.
Ciszewski S. (1887). Lud rolniczo-górniczy z okolic Sławkowa w powiecie Olkuskim. Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, t. XI, 1-129.
Czerwiński T. (2008). Pożywienie ludności wiejskiej na północnym Mazowszu u schyłku XIX i w XX wieku. Ciechanów: Towarzystwo Miłośników Ziemi Ciechanowskiej.
Dołżycka B. (1993). Ugorowanie w gospodarce chłopskiej. W Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. I. Rolnictwo i hodowla – część 1. (Red. J. Bohdanowicz). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 175-191.
Fischer A. (1921). Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego. Lwów: Nakładem Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
Frazer J. G. (2002). Złota gałąź. Studia z magii i religii. (Przeł. H. Rzeczkowski). Kraków: Wydawnictwo KR.
Goff Le J. (1997). Levi-Strauss w Broceliandzie. Próba analizy romansu rycerskiego. W Świat średniowiecznej wyobraźni. (Przeł. M. Radożycka-Paoletti). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Wolumen, Dom Wydawniczy Bellona, s. 153-186.
Gołębiowska-Suchorska A. (2011). „Dziewczę przędzie, Pan Bóg nitki daje”. O spójności ludowej wizji świata. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Gonet Sz. (1900). Opowiadania ludowe sz okolic Andrychowa. Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, t. IV, s. 226-281.
Honti J. (1983). Świat bajki (przeł. J. M. Kasjan). Literatura Ludowa, s. 43-66.
Hubert H. Mauss M. (2005). Esej o naturze i funkcji darów. (Przeł. L. Trzcionkowski). Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Kolberg O. (1962) Wielkie Księstwo Poznańskie, cz. VI. W: Dzieła wszystkie, t. 14. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Państwowe Wydawnictwo Muzyczne.
Kolberg O. (1978). Kujawy, cz. I, Dzieła Wszystkie, t. 3. Wrocław-Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Kosiński W. (1883). Materyjały do etnografii Górali Bieskidowych. Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, t. VII, s. 3-105.
Kowalski A. P. (2017). Kultura indoeuropejska. Antropologia wspólnot prehistorycznych. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Krzyżanowski J. (1962) Polska Bajka Ludowa w układzie systematycznym, t. 1. Wrocław-Warszawa-Kraków Ossolineum, Wydawnictwo PAN, s. 201-202.
Krzyżanowski J. (1965). Słownik Folkloru Polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Kubiak I., K. (1981). Chleb w tradycji ludowej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Lehr U. (1982). Wierzenia demonologiczne we wsi Obidza (region sądecki) w świetle badań empirycznych. Lud, t. 66, s. 113-149.
Leeuw G. van der. (1997). Fenomenologia religii. (Przeł. J. Prokopiuk). Warszawa: Książka i Wiedza.
Ługowska J. (1981). Ludowa bajka magiczna jako tworzywo literatury. Wrocław: Ossolineum.
Ługowska J. (1998). Obrazy diabła w różnych gatunkach opowieści ludowych. W Diabeł w literaturze polskiej. (Red. T. Błażejewski). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytet Łódzkiego, s. 5-16.
Łysiak W. (1993). W kręgu wielkopolskich demonów i przekazów niedemonicznych. Międzychód: Wydawnictwo Eco.
Marczyk M. (2003) Grzyby w kulturze ludowej. Warszawa: Wydawnictwo Atla 2.
Mianecki A. (2000). Las w ludowych w ludowych podaniach mitycznych. W Las w kulturze polskiej, t. 1. (Red. W. Łysiak). Międzychód: Wydawnictwo ECO.
Mauss M. (2001). Szkic o darze i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych. (Przeł. K. Pomian). W Socjologia i antropologia. Warszawa: Wydawnictwo KR, s. 165-310.
Mieletinski E. (1981). Poetyka mitu. (Przeł. J. Dancygier). Warszawa: PIW.
Niebrzegowska S. (1999) Błota. W Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 1. Kosmos, cz. II. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 457-460.
Potkański K. (2004). Studia osadnicze. W: tegoż, Pisma pośmiertne. (W opracowaniu i ze wstępem Franciszka Bujaka). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 76-262.
Propp W. (2000). Transformacje bajek magicznych. W Nie tylko bajka, (Przeł. D. Ulicka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 158-160.
Propp W. (2000). Bajki magiczne. W Nie tylko bajka. (Przeł. D. Ulicka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 158-160.
Propp W. (2003). Historyczne korzenie bajki magicznej. (Przeł. J. Chmieleski). Warszawa: Wydawnictwo KR.
Propp W. (2011). Morfologia bajki magicznej. (Przeł. P. Rojek). Kraków: Wydawnictwo Nomos.
Rzepnikowska I. (2004). Образ чёрта в русской и польской волшебной сказке. W Motywy demonologiczne w literaturze i kulturze rosyjskiej XI-XX wieku. (Red. W. Kowalczyk, A. Orłowska). Lublin: UMCS, s. 17-24.
Rzepnikowska I. (2005). Rosyjska i polska bajka magiczna (AT 480) w kontekście kultury ludowej. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Rzepnikowska, I. (2012) Медведь в Русской вoлшебной сказке: эскиз исследования проблемы. W: „Русский медведь”. История, семиотика, политика. (Red. О. В. Рябов, А. де Лазари). Москва: Новое Литературное Обозрение, 62-71.
Rzepnikowska I. Diabeł. Hasło w Polska bajka ludowa. Słownik. (Red. V. Wróblewska). Adres: bajka.umk.pl/słownik/lista-hasel/haslo/?id=48, data dostępu 15.01.2019.
Saloni A. (1903). Lud łańcucki. Materyały etnograficzne. Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, t. VI, s. 187-421.
Saloni A. (1908). Lud rzeszowski. Materiały etnograficzne. Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, t. X, s. 50-344.
Stomma L. (2002). Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku oraz wybrane eseje. Łódź: Wydawca: Piotr Dopierała.
Szadura J. (1996). Popiół. W Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 1. Kosmos, cz. I. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 329-338.
Szyjewski A. (2003). Religia Słowian. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Świętek J. (1893). Lud Nadrabski (od Gdowa po Bochnię). Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności.
Udziela S. (1899). Świat nadzmysłowy ludu krakowskiego mieszkającego po prawym brzegu Wisły. Wisła, t. XIII, s. 66-88.
Uspienski B. A. (1985). Kult Św. Mikołaja na Rusi. (Przeł. E. Janus, M. R. Mayenowa, Z. Kozłowska). Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Wasilewski J. S. (1980). Podarować – znaleźć – zgubić – zbłądzić. Niektóre kategorie języka symbolicznego związane z opozycją życie – śmierć. Etnografia Polska, t. XXIV, z. 1, s. 283-298.
Woźniak A. (1987). Kultura mazowieckiej wsi pańszczyźnianej w XVIII i początku XIX wieku (wybrane zagadnienia). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Zadrożyńska A. (1983). Homo faber i homo ludens. Etnologiczny szkic o pracy w kulturze tradycyjnej i współczesnej. Warszawa: PWN.
Zamarski R. (1852). Podania i baśni ludu w Mazowszu (z dodatkiem kilku szląskich i wielkopolskich). Wrocław: Nakładem Zygmunta Schlehttera.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 288
Number of citations: 0
