Próby organizacji wojsk „obrony domowej” przez szlachtę województw kijowskiego, bracławskiego i czernihowskiego (1649–1650)
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2018.125.1.01Ključne reči
powstanie Chmielnickiego, Ukraina, wojsko, samorząd szlachecki, Khmelnytsky’s Uprising, Ukraine, armed forces, noble self-governmentApstrakt
Przedmiotem analizy są próby organizacji wojsk samoobrony terytorialnej przez sejmiki województw kijowskiego, bracławskiego i czernihowskiego w latach 1649–1650. Szlachta województw ukrainnych, ogarniętych powstaniem kozackim, schroniła się wówczas na terenie Wołynia, Rusi i Lubelszczyzny. Miała jednak nadzieję, że po zawieszeniu broni z Bohdanem Chmielnickim zdoła powrócić na Ukrainę, a dzięki własnym, samorządowym siłom zbrojnym przywróci na niej ład i pokój.
The subject of the analysis are attempts to organize territorial self-defence force undertaken by the dietines of Kiev, Bracłav, and Chernihów palatinates in 1649– 1650. The nobility of the Ukrainian palatinates engulfed by the Cossack uprising, took shelter in the territory of Volhynia, Ruthenia, and the Lublin region. They hoped, however, that after a ceasefire with Khmelnytsky they would return to Ukraine, and thanks to their own self-defence armed forces they would be able to restore order and peace.
Reference
Akta sejmikowe ziemi chełmskiej 1572–1668, oprac. Wiesław Bondyra, Henryk Gmiterek, Jerzy Ternes, Archiwum Państwowe, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013.
Borowiak Albert, Wojsko powiatowe przed kampanią piławiecką 1648 roku, w: Studia nad staropolską sztuką wojenną, t. 2, red. Zbigniew Hundert, Wydawnictwo Napoleon V, Oświęcim 2013, s. 129–160.
Czołowski Aleksander, Z dziejów chmielniczyzny na Podkarpaciu, w: Księga pamiątkowa ku czci Władysława Abrahama, t. 2, Pierwsza Druk. Związkowa, Lwów 1931, s. 387–400.
Drozdowski Mariusz, My o nas i o innych. Szlachta Rzeczypospolitej wobec Kozaczyzny zaporoskiej w latach 1648–1659, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok 2015.
Dworzaczkowa Jolanta, Sprawy wojska na sejmikach wielkopolskich w latach 1648–1661, w: Pax et bellum, red. Karol Olejnik, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1993, s. 55–64.
Gawęda Marcin, Wysiłek zbrojny ziemi przemyskiej i sanockiej w latach 1648–1649, „Rocznik Przemyski” 41, 2005, s. 81–104.
Jakuba Michałowskiego wojskiego lubelskiego, a później kasztelana bieckiego księga pamiętnicza, wyd. Antoni Zygmunt Helcel, Towarzystwo Naukowe Krakowskie, Kraków 1864.
Jerlicz Joachim, Latopisiec albo kroniczka, wyd. Kazimierz Władysław Wójcicki, t. 1, Warszawa 1853.
Kupisz Dariusz, Chorągwie powiatowe województw małopolskich jako formacje samoobrony terytorialnej w pierwszej połowie XVII wieku, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 42, 2006, s. 33–57.
Kupisz Dariusz, Chorągwie powiatowe ziemi chełmskiej w XVI–XVII wieku, „Rocznik Chełmski” 10, 2006, s. 51–77.
Kupisz Dariusz, Ochrona pogranicza przez siły zbrojne samorządu województwa ruskiego w drugiej połowie XVII wieku, w: Urzędy państwowe, organy samorządowe i kościelne oraz ich kancelarie na polsko-ruskim pograniczu kulturowym i etnicznym w okresie od XV do XIX wieku, red. Henryk Gmiterek, Janusz Łosowski, Avalon, Kraków 2010, s. 141–158.
Kupisz Dariusz, Wojska powiatowe samorządów Małopolski i Rusi Czerwonej w latach 1572–1717, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
Kupisz Dariusz, Wojsko powiatowe województwa wołyńskiego w XVII wieku, „Науковий вісник Волинського національного університету імені Лесі Українки” 22, 2009, s. 182–188.
Łoziński Władysław, Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, t. 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1957.
Nagielski Mirosław, Pospolite ruszenie szlachty w świetle kampanii zborowskiej i beresteckiej przeciw Kozakom (1649–1651), w: Studia Historyczno-Wojskowe, t. 3: Armia i społeczeństwo, red. Tomasz Ciesielski, Inforteditions, Zabrze 2009, s. 94–112.
Ochmann Stefania, Sejm koronacyjny Jana Kazimierza w 1649 r., Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1985.
Pamiętniki Samuela i Bogusława Kazimierza Maskiewiczów (wiek XVII), oprac. Alojzy Sajkowski, Ossolineum, Wrocław 1961.
Płowy Damian, Od Konstantynowa do Piławiec. Działania wojenne na ziemiach ukrainnych od czerwca do września 1648 roku, Inforteditions, Zabrze–Tarnowskie Góry 2012.
Relacje wojenne z pierwszych lat walk polsko-kozackich powstania Bohdana Chmielnickiego okresu „Ogniem i mieczem”. (1648–1651), oprac. Mirosław Nagielski, Viking, Warszawa 1999.
Serczyk Władysław Andrzej, Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648–1651, Książka i Wiedza, Warszawa 1998.
Sprawy i rzeczy ukraińskie. Materyały do dziejów kozaczyzny i hajdamaczyzny, wyd. Franciszek Rawita-Gawroński, Lwów 1914.
Stolicki Jarosław, Sejmiki ukrainne w latach 1648–1702. Problemy badawcze, w: Patrimonium. Студії з ранньомодерної історії Центрально-Східної Європи, t. 1, Ранньомодерна людина. Простір — влада — право XVI–XVIII ст, red. В. Михайловський, Я. Століцький, Laurus, Historia Iagellonica, Краків 2015.
Tomkiewicz Władysław, Jeremi Wiśniowiecki (1612–1651), Nakładem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Warszawa 1933.
Wimmer Jan, Materiały do zagadnienia organizacji i liczebności armii koronnej w latach 1648–1655, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 4, 1958, s. 477–510.
Wimmer Jan, Wojsko i skarb Rzeczypospolitej u schyłku XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 14, 1968, 1, s. 3–91.
Wimmer Jan, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, Wydawnictwo MON, Warszawa 1965.
Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648–1658 рр., t. 1: (1648–1649 рр.), t. 2: (1650–1651), oprac. Юрій Мицик, Київ 2012–2013.
Документи Богдана Хмельницького 1648–1657, oprac. Іван Крип’якевич, Київ 1961.
Документы об освободительной войне украинского народа 1648–1654 гг., oprac. А.3. Барабой, И.Л. Бутич, Київ 1965.
Томашівський Степан, Народні рухи в Галицькій Руси 1648 р., Лвів 1898.
Downloads
Objavljeno
Kako citirati
Broj časopisa
Sekcija
Stats
Number of views and downloads: 388
Number of citations: 0