Historyk i społeczeństwo – funkcjonowanie nauki historycznej w osiemnastowiecznej monarchii duńsko-norweskiej

Abstract

Wiek XVIII w Danii i Norwegii, krajach połączonych pod rządami duńskiej dynastii Oldenburgów, przyniósł przemiany nauki historycznej w jej społecznym funkcjonowaniu w związku z adaptacją na tym gruncie nowoczesnych idei republiki uczonych. Składały się na nie takie zjawiska jak powstawanie pierwszych nieformalnych środowisk oraz stowarzyszeń, konflikty i spory będące skutkiem zderzenia hierarchicznej i opartej na autorytecie nauki z tendencjami nowej humanistyki, cechującej się krytycyzmem i dążeniem do uwolnienia od tradycyjnych i stanowych kryteriów oceny uczonego, oraz zjawisko współpracy i wzajemnej pomocy wśród historyków. Widać też zmiany we wzajemnych relacjach historyków duńskich i szwedzkich.

The eighteenth century in Denmark and Norway, the countries united under the rule of the Danish Oldenburg dynasty, brought about changes in the social functioning of history after the adaptation of modern ideas of the Republic of Letters (Respublica literaria). They included such phenomena as the emergence of early informal communities and associations, conflicts and disputes resulting from the collision of hierarchic science based on authority with trends of new humanities characterized by criticism and the desire to free scholars’ opinions from traditional and estate criteria, and cooperation and mutual assistance between historians. Changes also affected relations between Danish and Swedish historians.