Działalność Władysława Konopczyńskiego w Polskim Towarzystwie Historycznym (1913–1939)

Abstract

Autor niniejszego tekstu skoncentrował się na działalności Władysława Konopczyńskiego w Polskim Towarzystwie Historycznym w okresie dwudziestolecia międzywojennego, którą przedstawił w świetle dziennika uczonego i jego listów. Przez cały ten okres Konopczyński był spiritus movens tej organizacji. Potrafił tchnąć życie w skostniały krakowski oddział PTH i zainspirować członków do zbiorowych wysiłków badawczych. Na konferencji w kwietniu 1920 r. zaprezentował program utworzenia ogólnopolskiej organizacji historyków z centralą we Lwowie. Jego pomysłowi środowisko krakowskie pozostało wierne przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego. Pomimo rozlicznych inicjatyw i niespożytej energii, jego działalność w Towarzystwie nie była wolna od konfliktów. Ich początek datuje się na rok 1928, kiedy to stronnicy sanacji wbrew opinii krakowskiego historyka przegłosowali nadanie Józefowi Piłsudskiemu członkostwa honorowego PTH. Do kolejnego sporu doszło dwa lata później, podczas przygotowań do V Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie. Organizatorzy poprosili o patronat nad zjazdem Piłsudskiego, pełniącego wtedy funkcję prezesa rady ministrów, co doprowadziło do demonstracyjnego opuszczenia kongresu przez Konopczyńskiego. Z kolei za pierwszej prezesury Franciszka Bujaka uczony bronił pozycji ośrodka krakowskiego przed hegemonistycznymi zakusami Warszawy. Zrezygnowawszy za szefostwa Ludwika Kolankowskiego z członkostwa w Zarządzie Głównym i wiceprezesury krakowskiego oddziału, do działalności w Towarzystwie Konopczyński powrócił dopiero po 1945 r.

Władysław Konopczyński’s Activity in the Polish Historical Society (1913–1939)

The author focused on the activity of Władysław Konopczyński for the Polish Historical Society in the interwar years, presented in the light of the scholar’s diary and letters. Throughout all the interwar period the historian was the spiritus movens of the Society, and was able to breathe new life into the fossilized Cracow branch of the PHS and inspire its members to a collective research effort. At a conference in April 1920 he presented a programme for the formation of a Poland-wide organisation for historians with its centre in Lvov. The Cracow community of scholars remained loyal to his idea throughout the whole interwar period. Despite his numerous initiatives and indefatigable energy, Konopczyński’s activity in the Society was not without tensions and conflicts. Their beginning dates to 1928 when supporters of the Sanacja regime, against the historian’s will, voted for an honorary membership to the PHS for Józef Piłsudski. Two years later, another controversy erupted during the preparations for the Fifth Convention of Polish Historians in Warsaw. The organisers invited Piłsudski, at that time Chairman of the Council of Ministers, to take the patronage of the convention, and this provoked Kopczyński to ostentatiously leave the congress session. Next, under the first presidency of Franciszek Bujak, the historian defended the position of the Cracow branch against hegemonic designs of Warsaw. And it was not until 1945 that Konopczyński, who under the presidency of Ludwik Kolankowski resigned from the General Board and vice-presidency of the Cracow branch, resumed his activities in the Society.