Wyzwania i pułapki w badaniu historiograficznego „życia po życiu” księcia z XIII wieku. Refleksje w związku z książką Pawła Żmudzkiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2025.132.1.05Ključne riječi
Leszek Czarny, Gryfina, Bolesław Wstydliwy, Bartosz Paprocki, historiografia polska XVI w.Sažetak
Leszek Czarny, krakowski książę z końca XIII w., zyskał w historiografii sławę władcy zwycięskiego w wojnach z zewnętrznymi nieprzyjaciółmi, ale też opinię uwikłanego w konflikty wewnętrzne. Sława wojenna przyczyniła się do tego, że jeszcze w XVI w. polskie legendy heraldyczne wiązały z Leszkiem początki historii pewnej liczby szlacheckich herbów. Historiograficzny obraz władcy przez stulecia to temat książki Pawła Żmudzkiego, której treść jest dyskutowana w niniejszym artykule. Uwypuklone zostały walory ujęcia skoncentrowanego na badaniu narracji i zawartych w nich wątków fabularnych. Zgłaszane uwagi dotyczą możliwych dodatkowych wyjaśnień pozytywnego obrazu Leszka Czarnego w historiografii XVI w. oraz problemów związanych z konsekwentnym stosowaniem obranej przez autora monografii metody.
References
Banaszkiewicz Jacek, Podanie o Piaście i Popielu. Studium porównawcze nad wczesnośredniowiecznymi tradycjami dynastycznymi, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986 (wyd. 2, Warszawa 2010).
Banaszkiewicz Jacek, Polskie dzieje bajeczne mistrza Wincentego Kadłubka, Leopoldinum, Wrocław 1998.
Banaszkiewicz Jacek, W stronę rytuałów i Galla Anonima, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2018.
Cetwiński Marek, Derwich Marek, Herby, legendy, dawne mity, Krajowa Agencja Wydawnicza, Wrocław 1987.
Cetwiński Marek, Wątki prawne w polskich legendach herbowych, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 3 (1999), s. 25–35.
Dubas-Urwanowicz Ewa, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 1998.
Kazańczuk Мariusz, Staropolskie legendy herbowe, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1990.
Kazańczuk Mariusz, Wzorce osobowe w herbarzach Bartosza Paprockiego i Kaspra Niesieckiego, w: Wzorce osobowe w dawnej literaturze i kulturze polskiej, red. Bernadetta M. Puchalska-Dąbrowska, Elżbieta A. Jurkowska, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2018, s. 53–66.
Mazurek Katarzyna, Jak kreowano bajeczne „początki” rodu? Ewolucja legendy herbu Topór w dziełach Bartosza Paprockiego, Szymona Okolskiego i Kaspra Niesieckiego (XVI–XVIII wiek), „Vade Nobiscum” 21, 2019, s. 25–38.
Michalski Wojciech, Legendy rodowo-herbowe – pożądanie przeszłości w kręgach polskiego rycerstwa XIV–XVI wieku, w: Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 1: Przeszłość obrazowana w tradycjach zapisanych i ujęciach historiograficznych, red. Jacek Banaszkiewicz, Andrzej Dąbrówka, Piotr Węcowski, Instytut Historii PAN, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2018, s. 163–205.
Okraszewska Iwona, Agafia (1191/6–1247?), księżna mazowiecka, krakowska i łęczycka, w: Niebem i sercem okryta. Studia historyczne dedykowane dr Jolancie Malinowskiej, red. Mariusz Malinowski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2002, s. 67–78.
Opaliński Edward, Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652. System parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1995.
Orzeł Joanna, Historia – tradycja – mit w pamięci kulturowej szlachty Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016.
Ryba Renata, Literatura staropolska wobec zjawiska niewoli tatarsko-tureckiej. Studia i szkice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.
Wydra Wiesław, Władysław z Gielniowa. Z dziejów średniowiecznej poezji polskiej, Bestseller, Poznań 1992.
Żmudzki Paweł, Mieszko I i Amazonki. Wspólnoty wojownicze i normy życia rodzinnego w relacji Ibrahima ibn Jakuba, w: Tekst źródła. Krytyka, interpretacja, red. Barbara Trelińska, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2005, s. 105–112.
Żmudzki Paweł, Studium podzielonego królestwa. Książę Leszek Czarny, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2000.
Żmudzki Paweł, Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.
Downloads
Objavljeno
How to Cite
Broj časopisa
Rubrika
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 159
Number of citations: 0
