Giovanni Andrea Archetti and Stanisław August Poniatowski. A Portrayal of the King and Mutual Relations in Dispatches from the Nuncio to the Secretariat of State at the Apostolic See in 1776–1784
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2016.123.2.03Keywords
papal diplomacy, papal nuncio, Secretariat of State at the Apostolic See, Stanisław August Poniatowski, Giovanni Andrea Archetti, Pius VI, Cistercian abbeys in Ląd and Bledzew, Otto Stackelberg, Kajetan Sołtyk, Andrzej ZamoyskiAbstract
The article studies mutual relations between King Stanisław August Poniatowski and Giovanni Andrea Archetti, the papal nuncio in the Commonwealth from 1776 to 1784. Information about the Polish king was an important part of the dispatches sent by the nuncio to the Roman secretariat of state. The king was concerned with creating a positive image of a ruler respecting the rights of the Roman Catholic Church. During this period several potential crises involving the state and the Church were resolved amicably.
The correspondence conducted by Archetti frequently mentions royal declarations of loyalty towards the Apostolic See and the monarch’s attachment to Pope Pius VI. Stanisław August “silently” consented to a backstage campaign conducted by the nuncio against the election of a dissident envoy at a sejmik held in Wschowa in 1776, and disagreed with projects of additional taxes to be paid by Church institutions on royal landed estates. At the same time, the Polish monarch rather decisively insisted on assuming control over the estates of the Cistercian abbeys in Ląd and Bledzew and did not meet all the demands made by Archetti regarding custody over Bishop Kajetan Sołtyk of Cracow. The king behaved in a more conciliatory fashion during the trial of Benedykt Oganowski, who having accepted ordination was subjected to Church jurisdiction although he was to be tried for earlier crimes committed as a layman. Despite the involvement of the nuncio the failed project of a legal code by Andrzej Zamoyski did not alter the way in which the king declared his total loyalty towards Pius VI and demonstrated his good will towards the papal diplomat. Archetti wrote about the monarch with sympathy and even compassion as he observed royal efforts aimed at a reform of the Commonwealth together with simultaneous political ineffectiveness sustained in particular by Russia. Stanisław August confimed his positive personal contacts with the nuncio by decorating the latter’s nephew, Giovanni Battista Vertova, with the Order of St. Stanislas and the Order of the White Eagle despite the fact that the recipient’s only merit was kinship with Giovanni Andrea Archetti.
References
Beales, Derek. Joseph II. T. 2, Against the World. Cambridge: Cambridge University Press, 2013.
Borkowska-Bagieńska, Ewa. Zbiór praw sądowych Andrzeja Zamoyskiego. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1986.
Boutigny, Roland le Vayer de. De l’autorité du roy touchant l’âge nécessaire à la Profession solemnelle des Religieux. Paris: Chez Iacques Cottin, 1669.
Boutigny, Roland le Vayer de. Dell’autorità del re sopra l’età necessaria alla professione solenne de’ religiosi. Opera del signor Le Vayer de Butigni’ [sic!], avvocato del Parlamento di Parigi, ed ora trasportata in Lingua Italiana. Venezia: Presso Luigi Paviani, 1768.
Butterwick, Richard. Polska rewolucja a Kościół katolicki 1788–1792. Kraków: Wydawnictwo Arcana, 2012.
Chotkowski, Władysław. Historia polityczna Kościoła w Galicji za rządów Marii Teresy. T. 1. Kraków: G. Gebethner i Sp., 1909.
Cristianopulo, Ermanno Domenico. Analisi critica del trattato del signor Levayer de Boutigny: Dell’autorità del Re sopra l’età necessaria alla professione solenne de’ Religiosi (del P. Ermanno Domenico Cristianopulo, domenicano). 2 t. S.l.: s.n., 1772.
Czartoryski, Adam Jerzy. Pamiętniki i memoriały polityczne 1776–1809. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1986.
Czeppe, Maria. „Kajetan Ignacy Sołtyk”. W Polski Słownik Biograficzny. T. 40, 386–404. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2000–2001.
Diariusz sejmu ordynaryjnego pod związkiem konfederacyi generalnej Obojga Narodów agitującego się. Warszawa: Drukarnia J.K.MCI, 1776.
Dunin-Wilczyński, Zbigniew. Order św. Stanisława. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB Andrzej Zasieczny, 2006.
Dymnicka-Wołoszyńska Hanna. „Antoni Ostrowski”. W Polski Słownik Biograficzny. T. 24, 540–546. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1979. Filipczak, Witold. Sejm 1778 r. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2000.
Gagarin, Ivan Sergeevič, wyd. Un Nonce du Pape à la cour de Catherine II. Mémoires d’Archetti. Paris: Victor Palmé; Bruxelles: A. Vromant, 1872.
Gurowski, Rafał. „Mowa J.W. JMCI Pana Gurowskiego kasztelana przemęckiego w senacie dnia 3. października roku 1776 miana”. W Zbiór mów różnych w czasie dwóch seymów ostatnich roku 1775 y 1776 mianych. T. 3, Mowy w czasie Seymu Ordynaryinego Roku 1776 od 20 dnia września do końca seymu, 165–173. Poznań: Drukarnia J.K.MCI, 1777.
Kęder, Wojciech. Stolica Apostolska wobec Rzeczpospolitej w okresie Konfederacji Barskiej. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża, 2006.
Kumor, Bolesław. Dzieje polityczno-geograficzne diecezji tarnowskiej. Lublin: TN KUL, 1958.
Kumor, Bolesław. Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji, 1786–1985. Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1985.
Kumor, Bolesław. Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795. T. 1. Kraków: Wydawnictwo Św. Stanisława Biskupa i Męczennika, 1998.
Kurdybacha, Łukasz. Dzieje Kodeksu Andrzeja Zamoyskiego. Kraków: Czytelnik, 1951.
Leśnodorski, Bogusław. Recenzja Dziejów Kodeksu Andrzeja Zamoyskiego Łukasza Kurdybachy. Czasopismo Prawno-Historyczne 4 (1952): 466–480.
Loret, Maciej. Kościół katolicki a Katarzyna II, 1772–1784. Kraków: Druk. W.L. Anczyca i Spółki, 1910.
Loret, Maciej. „Zamach na Stanisława Augusta w świetle źródeł watykańskich”. Biblioteka Warszawska 841 (1911): 541–551.
Lutowski, Krzysztof, Marta Małkus, red. Rafał hrabia Gurowski. Szkice do XVIII-wiecznego portretu szlacheckiego. Wschowa: Stowarzyszenie Turystyczne Ziemi Wschowskiej, Stowarzyszenie Kultury Ziemi Wschowskiej, 2007.
Manikowska, Ewa. „Sztuka i dyplomacja. Kontekst rzymski kolekcjonerstwa Stanisława Augusta”. W Stanisław August i jego Rzeczpospolita. Dramat państwa, odrodzenie narodu, red. Angela Sołtys, Zofia Zielińska, 267–278. Warszawa: Arx Regia. Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, 2013.
Matuszewska, Przemysława. „Jędrzej Kitowicz”. W Polski Słownik Biograficzny. T. 12, 525–527. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1966–1967.
Męclewska Marta, red. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego, 1705–2008. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 2008.
Michalski, Jerzy. „Dwie misje księcia Stanisława”. W Studia historyczne z XVIII i XIX wieku. T. 1, 376–392. Warszawa: Wydawnictwo Stentor, 2007.
Michalski, Jerzy. Recenzja Dziejów Kodeksu Andrzeja Zamoyskiego Łukasza Kurdybachy. Przegląd Historyczny 42 (1951): 444–452.
Michalski, Jerzy. „Sprawa wyboru posłów dysydentów na sejm 1776 roku”. W Kultura staropolska – kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Stanisław Bylina, 273–280. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1997.
Michalski, Jerzy. Stanisław August Poniatowski. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2009.
Michalski, Jerzy. „Zmierzch prokonsulatu Stackelberga”. W Studia historyczne z XVIII i XIX wieku. T. 1, 449–499, Warszawa: Wydawnictwo Stentor, 2007.
Niemcewicz, Julian Ursyn. Pamiętniki czasów moich. Lipsk: F.A. Brockhaus, 1868. Niemcewicz, Julian Ursyn. Pamiętniki czasów moich. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1957.
Ostrowski, Jozafat. „La Commende en Pologne et le Concordat de Wschowa en 1737”. W La Pologne au VII-e Congrès International des Sciences Historiques. Vol. 2, 175–197. Varsovie: Société Polonaise d’Histoire, 1933.
Platania, Gaetano. „Instrukcje dworu polskiego w związku z konklawe po śmierci papieża Klemensa XIV (1774)”. Informationes. Biuletyn Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych 2 (1980): 37–54.
Raila, Eligijus. Ignotus Ignotas. Vilniaus vyskupas Ignotas Jakūbas Masalskis. Vilnius: Aidai, 2010.
Rouët de Journel, Marie-Joseph. Nonciatures de Russie d’après les documents authentiques. Vol. 1, Nonciature d’Archetti 1783–1784. Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana, 1952.
Rudnicki, Kazimierz. Biskup Kajetan Sołtyk 1715–1788. Kraków: Druk. W.L. Anczyca i Spółki, 1906.
Stanislas Auguste. Mémoires, wyd. Anna Grześkowiak-Krwawicz, Dominique Triaire. Paris: Institut d’Études Slaves; Société Historique et Littéraire Polonaise, 2012. Sterna-Wachowiak, Sergiusz. „Rafał Gurowski – starosta Wschowy”. Przyjaciel Ludu 3 (1988): 10–13.
Stroynowski, Andrzej. Opozycja sejmowa w dobie rządów Rady Nieustającej. Studium z dziejów kultury politycznej. Łódź: Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych w Łodzi, 2005.
Venturi, Franco. Settecento riformatore. Vol. 2, La chiesa e la repubblica dentro i loro limiti, 1758–1774. Torino: Giulio Einaudi editore, 1976.
Venturi, Salvatore. Delle Monache. Lucca: s.n., 1776.
Wisłocki, Jerzy. 1960–1961. „Gurowski Rafał h. Wczele (1716–1797)”. W Polski Słownik Biograficzny. T. 9, 170–171. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1960–1961.
Włodarczyk, Tadeusz. Konkordaty. Zarys historii ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku. T. 1. Warszawa: PWN, 1986.
Wolff, Larry. The Vatican and Poland in the Age of the Partitions. Diplomatic and Cultural Encounters at the Warsaw Nunciature. New York: Columbia University Press, 1988.
Wrana, Magdalena. Angelo Maria Durini. Poeta i polityk w purpurze. Zarys działalności literackiej, kulturalnej i politycznej nuncjusza w Polsce (1767–1772). Kraków: Collegium Columbinum, 2013.
Wyrwa, Andrzej Marek. „Ląd”. W Monasticon Cisterciense Poloniae, red. Andrzej Marek Wyrwa, Jerzy Strzelczyk, Krzysztof Kaczmarek. T. 2, Katalog męskich klasztorów cysterskich na ziemiach polskich i dawnej Rzeczypospolitej, 189–201. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1999.
Zając, Paweł, wyd. Ioannes Andreas Archetti (1776–1784). Vol. 1, (8 IV 1775–25 VII 1776). Acta Nuntiaturae Polonae, t. 54. Cracoviae: Academia Scientiarum et Litterarum Polona, 2013.
Zając, Paweł. „Polska i Polacy w korespondencji nuncjusza Jana Andrzeja Archettiego, 1775–1784”. W Nuncjatura Apostolska w Rzeczypospolitej. Stan badań i perspektywy, red. Teresa Chynczewska-Hennel, Katarzyna Wiszowata-Walczak, 414–437. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, 2012.
Zając, Paweł. „«Jeden z najszczęśliwszych dni króla Stanisława Augusta» – Grodno, 24 października 1784 r.”. W W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. Urszula Kosińska, Dorota Dukwicz, Adam Danilczyk, 311–338. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2014.
Zawadzki, Stanisław. „«Zwaryowany na umyśle biskup» czy ofiara intrygi? Sprawa biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka w 1782 r. w świetle gazetek pisanych Teodora Ostrowskiego”. Praca licencjacka, Uniwersytet Warszawski, Wydział Historyczny, 2013.
Zielińska, Ewa. „Rzeczpospolita wobec zbliżenia rosyjsko-austriackiego na początku lat osiemdziesiątych XVIII w. Sprawy Barona Karla Juliusa i Biskupa Kajetana Sołtyka”. Praca doktorska, Instytut Historii PAN, 2004.
Zielińska, Zofia, oprac. Correspondance de Stanislas-Auguste avec Catherine II et ses plus proches collaborateurs (1764–1796), Kraków: Wydawnictwo Arcana, 2015.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 381
Number of citations: 0