Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Kwartalnik Historyczny

Rewindykacja dóbr kultury na Dolnym Śląsku w latach 1945–1949
  • Strona domowa
  • /
  • Rewindykacja dóbr kultury na Dolnym Śląsku w latach 1945–1949
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 123 Nr 1 (2016) /
  4. Articles

Rewindykacja dóbr kultury na Dolnym Śląsku w latach 1945–1949

Autor

  • Robert Kudelski Warszawa

DOI:

https://doi.org/10.12775/KH.2016.123.1.03

Słowa kluczowe

straty wojenne, rewindykacja, Dolny Śląsk, grabież kultury

Abstrakt

Przez cały okres II wojny światowej polscy muzealnicy, archiwiści i bibliotekarze starali się gromadzić informacje na temat grabieży dóbr kultury prowadzonej przez niemieckie władze okupacyjne. Dane dotyczące skutków tej działalności, osób w nią zaangażowanych, a także miejsc wywozu zbiorów sztuki, kolekcji bibliotecznych i archiwalnych, trafiały do specjalnej komórki rządu polskiego na uchodźstwie w Londynie. Zgromadzona w ten sposób dokumentacja stała się ważnym elementem działań rewindykacyjnych podjętych przez urzędników Ministerstwa Kultury i Sztuki na kilka miesięcy przed zakończeniem wojny. Ze względu na doniesienia wskazujące, że duża część zbiorów została wywieziona na Dolny Śląsk, już w lutym 1945 r. podjęto starania, by dotrzeć na tereny tej niemieckiej prowincji zajęte przez Armię Czerwoną i rozpocząć poszukiwania zrabowanych dóbr kultury. Inicjatywa ta nie mogła być jednak zrealizowana z uwagi na wciąż istniejące zagrożenie działaniami wojennymi oraz aktywność radzieckich oddziałów, które zajmowały się przejmowaniem „poniemieckiego” majątku (w tym zbiorów muzealnych). Dopiero w maju 1945 r., kiedy władzę na terenie Dolnego Śląska przejęła polska administracja, muzealnicy, archiwiści i bibliotekarze uzyskali możliwość podjęcia działalności rewindykacyjnej. Gromadzone przez lata informacje okazały się niezwykle wartościowe. Dzięki nim odkrywano kolejne składnice, w których znajdowały się liczne dobra kultury wywiezione z Polski przez niemieckie władze okupacyjne. W ciągu kilku lat z Dolnego Śląska rewindykowano duże ilości dzieł sztuki, archiwaliów i zbiorów bibliotecznych. W raporcie Biura Rewindykacji i Odszkodowań Wojennych, które pod koniec lat czterdziestych XX w. koordynowało tę operację, znalazła się informacja wskazująca, że w latach 1945–1950 z terenu Dolnego Śląska wysłano 28 wagonów kolejowych i 118 samochodów ciężarowych zawierających dobra kultury zrabowane z polskich kolekcji.

Biogram autora

Robert Kudelski - Warszawa

Jarosław Robert Kudelski — dr, zajmuje się losami dóbr materialnych w czasie II wojny światowej, pracuje w Warszawie.

Bibliografia

Estreicher, Karol, jr. Straty kultury polskiej pod okupacją niemiecką 1939–1944 wraz z oryginalnymi dokumentami grabieży. Kraków: Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, 2003.

Gębczak, Józef. Losy ruchomego mienia kulturalnego i artystycznego na Dolnym Śląsku w czasie ostatniej wojny. Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2000.

Jarocki, Robert. Rozmowy z Lorentzem. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981.

Kowalski, Jacek Michał, Jarosław Robert Kudelski i Robert Sulik. Lista Grundmanna. Warszawa: Melanż, 2015.

Kudelski, Jarosław Robert. „Trofiejne brygady na Ziemiach Odzyskanych”. Mówią Wieki, wydanie specjalne, 2 (2013): 55–63.

Kudelski, Jarosław Robert. Zaginiony Rafael. Kulisy największej kradzieży nazistów. Kraków: Wydawnictwo Technol, 2014.

Kudelski, Jarosław Robert. Zrabowane skarby. Losy dzieł sztuki na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej. Kraków: Wydawnictwo Technol, 2012.

Kulczyński, Stanisław. „Dni 10–11 maja 1945 roku we Wrocławiu”. W Pierwsze lata na Ziemiach Zachodnich, red. Bolesław Broś, 16–34. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut / Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2005.

Lorentz, Stanisław. „W Muzeum i gdzie indziej”. W Walka o dobra kultury. Warszawa 1939–1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970.

Majewski, Piotr. Wojna i kultura. Instytucje kultury polskiej w okupacyjnych realiach Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2005.

Matelski, Dariusz. Grabież i restytucja polskich dóbr kultury od czasów nowożytnych do współczesnych. Kraków: Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, 2006.

Młynarski, Ryszard. „Trudne początki — Grupa Naukowo-Kulturalna”. W Pierwsze lata na Ziemiach Zachodnich, red. Bolesław Broś, 35–39. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut / Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2005.

Skuza, Cezariusz. Wojenne i powojenne losy polskich skarbów narodowych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe WSO im. gen. J. Bema, 1994.

Witek, Zbigniew Kazimierz, oprac. Dokumenty rewindykacji polskich dóbr kultury zrabowanych przez Niemców w latach 1939–1944 z archiwum Karola Estreichera jr., największego rewindykatora w historii Europy (1939–1975). Kraków: Pałac Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, 2015.

Kwartalnik Historyczny

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2016-01-01

Jak cytować

1.
KUDELSKI, Robert. Rewindykacja dóbr kultury na Dolnym Śląsku w latach 1945–1949. Kwartalnik Historyczny [online]. 1 styczeń 2016, T. 123, nr 1, s. 71–94. [udostępniono 15.7.2025]. DOI 10.12775/KH.2016.123.1.03.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 123 Nr 1 (2016)

Dział

Articles

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 705
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

straty wojenne, rewindykacja, Dolny Śląsk, grabież kultury
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa