Uwagi o diariuszu kancelaryjnym Janusza Radziwiłła
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2022.129.3.07Słowa kluczowe
diariusz kancelaryjny, archiwa hetmańskie, Janusz Radziwiłł, Radziwiłłowie birżańscy, biurokratyzacja w epoce wczesnonowożytnej, korespondencja w XVII w.Abstrakt
Celem artykułu jest ocena dwutomowej edycji źródłowej dotyczącej korespondencji wojskowej Janusza Radziwiłła. Szerzej scharakteryzowano typ dokumentacji nazwany „diariuszem kancelaryjnym”, ukazując wynikające z niego możliwości badawcze. Zaakcentowano, że hetman osobiście zaangażowany w działania wojenne zastosował wypracowany przez podróżujących magnatów sposób prowadzenia kancelarii. W tym celu spisywano diariusz, do którego dopisywano wszystkie listy wychodzące i przychodzące. Ukazano, że analogiczną formę ma dokumentacja powstała w otoczeniu jego ojca Krzysztof oraz brata stryjecznego Bogusława. Przedstawiono argumenty mówiące o bieżącym sporządzaniu diariusza i techniczno-organizacyjnych działaniach związanych z prowadzeniem tak działającej kancelarii.
Bibliografia
Edycje źródłowe
Korespondencja wojskowa hetmana Janusza Radziwiłła w latach 1646–1655, cz. 1: Diariusz kancelaryjny 1649–1653, oprac. Mirosław Nagielski, Konrad Bobiatyński, Przemysław Gawron, Krzysztof Kossarzecki, Piotr Kroll, Andrzej Adam Majewski, Dariusz Milewski, Neriton, Warszawa 2019.
Korespondencja wojskowa hetmana Janusza Radziwiłła w latach 1646–1655, cz. 2: Listy, oprac. Konrad Bobiatyński, Przemysław Gawron, Krzysztof Kossarzecki, Piotr Kroll, Andrzej Adam Majewski, Dariusz Milewski, Mirosław Nagielski, Neriton, Warszawa 2020.
Vorbek-Lettow Maciej, Skarbnica pamięci. Pamiętnik lekarza króla Władysława IV, wyd. Ewa Galos, Franciszek Mincer, red. Władysław Czapliński, Ossolineum, Wrocław 1968.
Opracowania
Augustyniak Urszula, Kancelaria Radziwiłłów birżańskich w XVII w. – organizacja i funkcjonowanie, „Miscellanea Historico-Archivistica” 11, 2000, s. 11–23.
Bagińska Elżbieta, Publiczny i prywatny wizerunek księcia Bogusława Radziwiłła w świetle jego pamiętników, w: Piśmiennictwo pragmatyczne w Polsce do końca XVIII wieku na tle powszechnym, red. Jan Gancewski, Andrzej Wałkówski, Pracownia Wydawnicza EISet, Olsztyn 2006, s. 193–207.
Bobiatyński Konrad, Listy Janusza Radziwiłła do króla o działaniach militarnych podczas wojny z Moskwą w okresie od lutego do kwietnia 1655 r., „Studia Historyczno-Wojskowe” 1, 2007, s. 205–221.
Bobiatyński Konrad, W cieniu Beresteczka. Działania militarne armii litewskiej przeciwko Kozakom w 1651 roku, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 14, 2013, 3, s. 7–30.
Bogdan Danuta, Czy potrzebne jest opracowanie nowej kompleksowej instrukcji wydawniczej dla edycji nowożytnych źródeł historycznych (na marginesie tomu 1 „Studiów Edytorskich”)?, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2013, 1, s. 149–160.
Ciesielski Tomasz, Listy Janusza Radziwiłła z lat 1646–1653, w: Od Grunwaldu do Bzury – bitwy i boje polskie na przestrzeni dziejów, red. Jacek Jędrysiak [et al.], Instytut Historyczny UWr, Chronicon, Wrocław 2012, s. 505–523.
Ciesielski Tomasz, Pióra w służbie buławy. O kancelariach i archiwaliach hetmańskich w XVIII w., „Czasopismo Prawno-Historyczne” 70, 2018, 2, s. 213–247.
Janas Eugeniusz, Żołnierskie sejmiki. Koła wojskowe na obszarze dawnego województwa sandomierskiego w latach 1661–1663, „Z Dziejów Regionu i Miasta. Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Skarżysku-Kamiennej” 1, 2010, s. 31–47.
Jankowski Rafał, Diariusze w tzw. Archiwum Warszawskim Radziwiłłów, „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” 2005, 1, s. 45–85.
Jarczykowa Mariola, „Papirowe materie” Piotra Kochlewskiego. O działalności pisarskiej sekretarza Radziwiłłów birżańskich w pierwszej połowie XVII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2006.
Kempa Tomasz, Nieznane listy dotyczące genezy unii brzeskiej (1595/1596), „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 44, 2000, s. 107–128.
Kozica Kazimierz, Mapa bagien Polesia Daniela Zwickera z 1650 roku – dwa znane i dwa nieznane egzemplarze odkryte w zbiorach polskich, „Polski Przegląd Kartograficzny” 46, 2014, 2, s. 173–191.
Łuczyński Jarosław, Przestrzeń Wielkiego Księstwa Litewskiego na mapie radziwiłłowskiej Tomasza Makowskiego z 1613 roku w świetle treści kartograficznej i opisowej, „Zapiski Historyczne” 78, 2013, 1, s. 73–99.
Nagielski Mirosław, Batalia Łojowska (31 lipca 1649) w świetle diariusza kancelaryjnego hetmana polnego litewskiego Janusza Radziwiłła, w: Theatrum humanae vitae. Cтудії на пошану Наталі Яковенко, red. Лариса Довга [et al.], Laurus, Київ 2012, s. 371–388.
Nagielski Mirosław, Diariusze radziwiłłowskie w zbiorach działu VI Archiwum Radziłłowskiego w Archiwum Głównym Akt Dawnych, „Miscellanea Historico-Archivistica” 13, 2001, s. 35–50.
Nagielski Mirosław, Edycja siedemnastowiecznych rękopiśmiennych diariuszy wojennych i kancelaryjnych, w: Teoria i praktyka edycji nowożytnych źródeł w Polsce (XVI– XVIII w.), red. Adam Perłakowski, Historia Iagellonica, Kraków 2011, s. 177–180.
Nagielski Mirosław, Janusz Radziwiłł hetman polny litewski w świetle diariusza, w: Radziwiłłowie. Obrazy literackie, biografie, świadectwa historyczne, red. Krzysztof Stępnik, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003, s. 305–316.
Rachuba Andrzej, Armia Wielkiego Księstwa Litewskiego jako czynnik unifikacji narodowej i kulturowej, „Przegląd Historyczny” 88, 1997, 2, s. 237–246.
Sawicki Mariusz, Chorągwie radziwiłłowskie w II połowie XVII wieku w świetle ksiąg litewskich komisji skarbowo-wojskowych, w: Radziwiłłowie w służbie Marsa, red. Mirosław Nagielski, Karol Żojdź, DiG, Warszawa 2017, s. 243–256.
Sawicki Mariusz, Chorągwie sapieżyńskie w II połowie XVII wieku w świetle ksiąg litewskich komisji skarbowo-wojskowych, w: Вялікае Княства Літоўскае. Палітыка, эканоміка, культура. Зборнік навуковых артыкулаў. У дзвюх частках, t. 1, red. Уладзімір Р. Гусакоў, Мінск 2017, s. 409–418.
Sawicki Mariusz, Stronnictwo dworskie w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1648–1655, Fundacja AKSYD, Mi-Graf Studio Grafiki, Opole 2010.
Sowa Jan Jerzy, Pióra w służbie buławy. Raz jeszcze o kancelarii i archiwum hetmańskim Stanisława Jabłonowskiego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 70, 2018, 2, s. 195–212.
Syta Krzysztof, Archiwa hetmanów koronnych. Pojęcie, charakter i typologia dokumentacji, „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” 2011, 2 (4), s. 63–105.
Syta Krzysztof, Dokumentacja wojskowa w archiwach hetmanów koronnych, „Miscellanea Historico-Archivistica” 13, 2001, s. 51–67.
Syta Krzysztof, Materiały do przewodnika po archiwaliach hetmanów koronnych w zasobach archiwalnych i zbiorach bibliotecznych, „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” 2012, 3 (5), s. 109–182.
Wasilewski Tadeusz, Wstęp, w: Bogusław Radziwiłł, Autobiografia, oprac. Tadeusz Wasilewski, PIW, Warszawa 1979.
Wisner Henryk, Działalność wojskowa Janusza Radziwiłła, 1648–1655, „Rocznik Białostocki” 13, 1976, s. 53–109.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 294
Liczba cytowań: 0
