Wojsko Polskie i formacje sojusznicze wobec ludności żydowskiej w czasie wojen o wschodnie granice Rzeczypospolitej 1918–1921
DOI:
https://doi.org/10.12775/EO.2018.010Słowa kluczowe
courts martial, court decisions, capital punishment, anti-Semitism, crimes on JewsAbstrakt
The attitude of The Polish Army and allied formations towards the Jewish population during the wars over the eastern borders of Poland 1918–1921
Mass acts of violence against the Jewish population took place during the wars for independence and the eastern borders of the reborn Republic (1918–1921). Many of those were committed individually or collectively by troops of the Polish Army and the allied formations. At least 280 Jews were killed in pogroms, excesses, and individual acts of violence, albeit the estimated total number of deaths may have been twice as large. Pogroms, crimes, excesses, and other manifestations of anti-Semitism were conditioned by a complex array of factors. Even though these acts of violence had been unequivocally condemned by the political and military authorities, and the perpetrators had been prosecuted, it should be noted that the anti-Semitic tendencies displayed at times by the Poles were in part provoked by the fact that the proletariat and left-wing-oriented Jewish intelligentsia were en-tangled in the Bolshevik movement, and the activities of the Soviet Russia against the Polish state. Furthermore, the lack of empathy towards the Jewry displayed by the Polish society had economic reasons, that is, the increasing role of the Jewry communities in industry and banking. The analysis of military documents clearly shows that each and every crime committed against the Jewish population was vigorously prosecuted. Unfortunately, those crimes which were committed by troops of the allied Russian, Belarussian, Ukrainian and Caucasian formations were beyond the scope of police and judicial power. Proper research on the diffi-cult and complicated Polish-Jewish relations at the dawn of independence neces-sarily has to take into account the documents of the Polish military commands and the military judicial system, which shed new light on seemingly well-examined events such as the Pińsk pogrom of 1919.
Bibliografia
Białynia-Chołodecki J., Lwów w listopadzie roku 1918, Lwów 1919. Dowbór-Muśnicki J., Wspomnienia, Warszawa 2003.
Dworecki Z., Ludność żydowska w Poznaniu w latach 1918–1939, [w:] Żydzi w Wielkopolsce na przestrzeni dziejów, red. J. Topolski i K. Modelski, Poznań 1995.
Galusa R., Niech nas rozsądzi miecz i krew… Konflikt polsko-ukraiński o Galicję Wschodnią w latach 1918–1919, Warszawa 2004.
Gałęziowski M., Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie Wojska Pol-skiego pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, Warszawa 2010.
Gdański J., Uwagi o dywizjach formacji sprzymierzonych w wojnie 1920 r., „Stu-dia i Materiały do Historii Wojskowości” 1995, t. 37.
Gomółka K., Polska wobec oddziałów Stanisława Bułak-Bałachowicza w 1920 r., „Dzieje Najnowsze” 1990, z. 1.
Gontarek A., Żydzi Mińska Mazowieckiego w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki” 2007, nr 15.
Goodhart A. L., Poland and the Minority Races, New York 1920.
Grzybowski J., Białorusini w polskich regularnych formacjach wojskowych w la-tach 1918–1945, Warszawa 2006.
Hartglas A., Na pograniczu dwóch światów, wstęp i opracowanie J. Żyndul, War-szawa 1996.
Hirszfeld L., Historia jednego życia, Warszawa 1946.
Jaworski T., Żydzi w Polsce międzywojennej, [w:] Listopad 1918 z perspektywy osiemdziesięciolecia, red. Cz. Osękowski, Zielona Góra 2000.
Kaminskaja N. W., Białoruś w okresie wojny polsko-radzieckiej (styczeń 1919–marzec 1921), [w:] Z dziejów stosunków polsko-radzieckich. Studia i materiały, t. 3, Warszawa 1968.
Kania L., Polacy wobec politycznych aspiracji mieszkańców Galicji Wschodniej u progu niepodległości II Rzeczypospolitej, [w:] Między Europą naszych pragnień a Europą naszych możliwości, red. J. Faryś, T. Sikorski, P. Słowiński, t. 1, Gorzów Wielkopolski 2007.
Kania L., Raport Nadzwyczajnej Rządowej Komisji Śledczej do spraw. Zbadania Przyczyn Pogromu Żydów w 1918 r. we Lwowie, [w:] Społeczeństwo a władza. Ustrój – prawo – idee, red. J. Przygodzki, Wrocław–Kolonia 2010.
Kania L., W cieniu Orląt lwowskich. Polskie sądy wojskowe, kontrwywiad i służby policyjne w bitwie o Lwów 1918–1919, Zielona Góra 2009.
Karpus Z., Działalność gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza i jego oddziału w Polsce podczas wojny 1920 r., „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska” 1990, z. 4.
Karpus Z., Wschodni sojusznicy Polski w wojnie 1920 roku. Oddziały wojskowe ukraińskie, rosyjskie, kozackie i białoruskie w Polsce w latach 1919–1920, Toruń 1999.
Legieć J., Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w wojnie polsko-ukraińsko-bol-szewickiej 1920 roku, Toruń 2002.
Łatyszonek O., Białoruskie formacje wojskowe 1917–1923, Białystok 1923. Maziarczyk W., Pogrom Żydów w Zamościu w sierpniu 1920 roku, „Archiwariusz Zamojski” 2004.
Mniejszości narodowe i wyznaniowe w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939, red. Z. Karpus, W. Rezmer, Toruń 2001.
Murynowicz M., Raport Henry’ego Morgenthau. Przemoc antyżydowska podczas wojny z Rosją bolszewicką, „Biuletyn IPN” 2010, nr 11.
Musialik Z. M., Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920 a Żydzi, Częstochowa 1995.
Odziemkowski J., Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej jako sojusznik Polski w wojnie z Rosją Sowiecką, [w:] Od Żółkiewskiego i Kosińskiego do Piłsud-skiego i Petlury. Z dziejów stosunków polsko-ukraińskich od XVI do XX wieku, Warszawa 2000.
Olszański T. A., Mit i prawda o obronie Zamościa w sierpniu 1920 roku, „War-szawskie Zeszyty Ukrainoznawcze”, t. 3, Warszawa 1996.
Olszewski H., Drogi do nazizmu: nowożytny antysemityzm w Niemczech, [w:] Z badań nad dziejami stosunków polsko-niemieckich, Poznań 1991.
Paluszyński T., Przejście oddziału generała Stanisława Bułak-Bałachowicza z Es-tonii do Polski (marzec 1920 roku), [w:] Polska i Europa w XIX–XX wieku, Studia Historyczno-Politologiczne, Poznań 1992.
Poźniakowska-Hanak D., Żandarmeria Polowa i Wojskowa w latach 1918–1939, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 2001, nr 24.
Ratajczyk G., Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, Toruń 2004. Różański P., Hugh Gibson wobec kwestii żydowskiej w Polsce w 1919 roku, „Przegląd Historyczny” 2004, nr 2.
Różański P., Wilno, 19–31 kwietnia 1919 roku, „Kwartalnik Historii Żydów” 2006. Rudnicki S., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.
Stawecki P., Polityka narodowościowa w wojsku Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Mniejszości narodowe i wyznaniowe w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczypospo-litej 1918–1939, red. Z. Karpus, W. Rezmer, Toruń 2001.
Szajdak S., Polsko-ukraiński sojusz polityczno-wojskowy w 1920 roku, Warszawa 2005.
Szczepański J., Społeczeństwo Polski w walce z najazdem bolszewickim 1920 roku, Warszawa–Pułtusk 2000.
Sztop-Rutkowska K., Konflikty polsko-żydowskie jako element kształtowania się ładu polityczno-społecznego w Białymstoku w latach 1919–1920 w świetle lo-kalnej prasy, „Studia Judaica” 2002, t. 5, nr 2.
Sztop-Rutkowska K., Konflikty polsko-żydowskie jako element kształtowania się ładu polityczno-społecznego w Białymstoku w latach 1919–1920 w świetle lo-kalnej prasy, „Studia Judaica” 2003, t. 6, nr 1.
Tyndorf R., Raport Morgenthau – komentarz, „Biuletyn IPN” 2010, nr 11.
Wiszka E., Szósta Siczowa Dywizja Strzelecka Ukraińskiej Republiki Ludowej. Formowanie. Szlak bojowy. Internowanie 1920–1924, Toruń 2012.
Wołkonowski J., Skargi mniejszości żydowskiej na arenie międzynarodowej na zachowanie się żołnierzy polskich podczas wyzwolenia Wilna w kwietniu 1919 r., „Miscellanea Historico-Iuridica” 2007, t. 5.
Wołkonowski J., Stosunki polsko-żydowskie w Wilnie i na Wileńszczyźnie 1919– –1939, Białystok 1994.
Wyszczelski L., Wilno 1919–1920, Warszawa 2008.
Zieliński K., „Swój do swego”. O stosunkach polsko-żydowskich w przeddzień wielkiej wojny, „Kwartalnik Historii Żydów”, 2004, nr 3.
Zieliński K., Stosunki polsko-żydowskie na ziemiach Królestwa Polskiego w cza-sie pierwszej wojny światowej, Lublin 2005.
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 0
Liczba cytowań: 0