Perspektywa historyka wojskowego a historia polityczno-ustrojowa Rzeszy Niemieckiej okresu międzywojennego
DOI:
https://doi.org/10.12775/EO.2015.013Schlagworte
niemieckie siły zbrojne, Wehrmacht, Reichswehra, Republika Weimarska, III RzeszaAbstract
Niemieckie siły zbrojne okresu międzywojennego zazwyczaj są łączone w historiografii wojskowej z historią polityczną państwa niemieckiego. Powinniśmy jednak zastanowić się, czy ten punkt widzenia jest w każdej sytuacji poprawny. Mianowanie Adolfa Hitlera na kanclerza 30 stycznia 1933 r. okazało się brzemienne dla historii państwa i narodu niemieckiego. Jednak warto zauważyć, iż nie spowodowało ono rewolucji w siłach zbrojnych. Ich działalność na wielu polach pozostała niezmieniona i rozwijała się w sposób niezależny. Jako przykład możemy podać zagadnienia niemieckiej doktryny wojennej, organizacji jednostek i organów dowodzenia, czy tempo zmiany liczebności wojsk lądowych. Mimo to wiele prac wiąże państwo Hitlera, znane jako III Rzesza, z rozwojem niemieckich sił zbrojnych. Z perspektywy historyka wojskowego w wielu wypadkach może to być mylące podejście, jeśli nie błąd metodologiczny.
Summary A military historian view and the political and systemic history of the German Reich
In a military historiography the German Army of the interwar period has been usually linked with political history of the German state. We should put the question, if this point of view is correct in all cases. Adolf Hitler’s appointment as a chancellor on 30th January 1933 proved to be crucial for history of the German state and nation. However, it should be noted that this does not mean there was a revolution in the German army. In many grounds its activity remains the same and was developed in the independent way. As an example we can indicate problems of the German military doctrine, units and supreme leadership organization or dynamics of the changes in the land forces number. Nonetheless, many works bound Hitler’s state known as the III Reich with the development of the German Army. From a point of view of the military historian in most case this may be deceptive way, if not a methodological mistake.
Literaturhinweise
Źródła publikowane
Gesetz über das Staatsoberhaupt des Deutschen Reichs. Vom 1. August 1934., http://www.documentArchiv.de/ns/stobrhpt.html (dostęp: 12 V 2016).
Hitleryzacja Reichswehry [Sprawy Zagraniczne], „Wiarus” 1934, nr 35, s. 877.
Restytucja potęgi militarnej Niemiec, „Polska Zbrojna” 1935, nr 76, s. 1. Wehrgesetz. Vom 21. Mai 1935.,
http://www.documentarchiv.de/ns/1935/wehrgesetz.html (31 X 2015), art. 2. Wehrgesetz. Vom 23. März 1921.,
http://www.documentarchiv.de/wr/1921/wehrgesetz. html (31 X 2015).
Opracowania
Absolon Rudolf, Die Wehrmacht im Dritten Reich: mit einem Rückblick auf das Militärwesen in Preußen, im Kaiserreich und in der Weimarer Republik, t. 1–4, Boppard nad Renem 1969, 1971, 1975, 1979.
Baxter Ian, Wojska pancerne Hitlera: 1933–1945, przeł. Karol Sęk, Warszawa 2009.
Benoist-Méchin Jacques, Niemcy i armia niemiecka 1918–1938, przeł. Stefan Skarzyński, cz. 1–2, Warszawa 1938.
Bryja Marcin, Artyleria niemiecka 1933–1945: Taktyka, organizacja, uzbrojenie, Warszawa 1996.
Bullock Alan, Hitler: Studium tyranii, przeł. Tadeusz Evert, Warszawa 1997.
Carr William, A History of Germany 1815–1985, Londyn 1987.
Carsten Francis L., The Reichswehr and politics: 1918–1933, Clarendon 1966.
Castellan Georges, Tajna remilitaryzacja Niemiec w okresie międzywojennym, „Dzieje Najnowsze: kwartalnik poświęcony historii XX wieku” 1971, t. 3, nr 1–2, s. 67–80.
Centek Jarosław, Jak Niemcy wyobrażali sobie konflikt z Polską. Analiza gier wojennych z lat 20. XX wieku, [w:] Od armii komputowej do narodowej, t. 4, pod red. Waldemara Rezmera, Toruń 2012, s. 323–347.
Centek Jarosław, Organizacja niemieckich naczelnych władz wojskowych 1918– –1933, [w:] Od armii komputowej do narodowej, t. 3: Problemy orga nizacyjne sił zbrojnych od XVI do XX wieku, pod red. Jarosława Centka i Macieja Krotofila, Toruń 2009, s. 275–302.
Centek Jarosław, Reichsheer ery Seeckta (1912–1926), Warszawa 2009.
Citino Robert, Niemcy bronią się przed Polską: ewolucja taktyki Blitzkriegu, przeł. Juliusz Tomczak, Warszawa 2012.
Cooper Matthew, The German Army 1933–1945: It’s political and military failure, Londyn 1978.
Corum James S., The Roots of Blitzkrieg. Hans von Seeckt and german military reform, Lawrence 1992.
Craig Gordon A., The politics of the Prussian Army: 1640–1945, Londyn 1975.
Davis Brian L., German Army Uniforms and Insignia 1933–1945, Londyn 1977, s. 10.
Deist Wilhelm, Blitzkrieg or Total War? War Preparations in Nazi Germany, [w:] The shadows of total war: Europe, East Asia, and the United States, 1919– –1939, pod. red. Roberta Chickeringa i Stiga Förstera, Waszyngton 2003, s. 271–284.
Erfurt Waldemar, Niemiecki Sztab Generalny 1918–1945, przeł. Kazimierz Szarski, Warszawa 2007.
Förster Gerhard, Totaler Krieg und Blitzkrieg: die Theorie des totalen Krieges und des Blitzkrieges am der Militärdoktrin des faschistischen Deutschlands am Vorabend des Zweiten Weltkrieges, Berlin [wschodni] 1967.
Görlitz Walter, History of the German General Staff 1967–1945, przeł. Brian Battershaw, Nowy Jork 1959.
Jentz Thomas J., Panzertruppen: The Complete Guide to the Creation & Combat Employment of Germanys Tank Force 1933–1942, Attglen 1996.
Kotłowski Tadeusz, Historia Republiki Weimarskiej, Poznań 1994.
Kozaczuk Władysław, Wehrmacht, Warszawa 2003.
Krasuski Jerzy, Historia Niemiec, Wrocław–Warszawa–Kraków 2004.
Ledwoch Janusz, Czołgi niemieckie 1933–1945, Warszawa 1994.
Matuschka Edgar graf von, Organisation des Reichsheeres, [w:] Handbuch zur deutschen Militärgeschichte, 1648–1939, pod. red. Hansa Meier-Welckera i Wolfganga von Grootego, t. 6: Reichswehr und Republik (1918–1933), Frankurft nad Menem 1970, s. 305–343.
Müller-Hildenbrandt Burkhart, Das Heer 1933–1939, t. 1: Das Heer bis zum Kriegsbeginn, Berlin 1954.
Michowicz Waldemar, Rola planów i programów rozbrojeniowych w polityce Niemiec w dobie komisji przygotowawczej do konferencji rozbrojeniowej, [in:] Niemcy w polityce międzynarodowej 1919–1939, t. 1: Era Stessemanna, pod. red. Stanisława Sierpowskiego, Poznań 1990, s. 135–158.
Neugebauer Karl-Volker, Operatives Denken zwischen dem Ersten und Zweiten Weltkrieg, [w:] Vorträge zur Militärgeschichte, t. 9: Operatives Denken und Handeln in deutschen Streitkräften im 19. und 20. Jahrhundert, Herford 1988, s. 107–119.
Nowakowski Tomasz, Skotnicki Mateusz, Jednostki Górskie Armii Niemieckiej 1933–1945, cz. 1, Warszawa 1993.
Nuß Karl, Militär und Wiederaufrüstung in der Weimarer Republik. Zur politischen Rolle und Entwicklung der Reichswehr, Berlin [Wschodni] 1977.
Salewski Michael, Die bewaffnete Macht im Dritten Reich 1933–1939, [w:] Handbuch zur deutschen Militärgeschichte, 1648–1939, pod. red. Hansa Meier-Welckera i Wolfganga von Grootego, t. 7: Wehrmacht und Nationalsozialismus 1933–1939, Frankfurt nad Menem 1978, s. 13–288.
Schottelius Herbert, Gustav-Adolf Caspar, Die Organisation des Heeres 1933– –1939, [w:] Handbuch zur deutschen Militärgeschichte, 1648–1939, pod. red. Hansa Meier-Welckera i Wolfganga von Grootego, t. 7: Wehrmacht und Nationalsozialismus 1933–1939, Frankfurt nad Menem 1978, s. 289–400.
Spires David N., Image and Reality:The Making of the German Officer, 1921– –1933, Londyn 1984.
Strohn Matthias, The German Army and the Defence of the Reich: Military Doctrine and the Conduct of the Defensive Battle 1918–1939, Cambridge 2011.
Szlanta Piotr, Wilhelm II: ostatni z Hohenzollernów, Warszawa 2015.
Tessin Georg, Deutsche Verbände und Truppen 1918–1939: Altes Heer, Freiwilligenverbände, Reichswehr, Heer, Luftwaffe, Landespolizei– –Osnabruck 1974.
Tessin Georg, Formationsgeschichte der Wehrmacht 1933–1939, Boppard nad Renem 1959.
Truppenführung. Editor’s introduction, [w:] In the German Art. of War, pod red. B. Condella i D. M. Zabeckiego, Boulder 2001, s. 1–13.
Vardii Gil-li, The enigma of German operational theory: the evolution of military thought in Germany, 1919–1938, Londyn 2008 [maszynopis].
Westwood David, German Infantryman (1) 1933–1940, Oxford 2002.
Wheller Bennet John W., The Nemesis of Power: The German Army in Politics 1918–1945, Nowy Jork 1967.
Winkler Heinrich A., Długa droga na Zachód: dzieje Niemiec, przeł. Viktor Grotowicz, Marta Kopij i Wojciech Kunicki, t. 1–2, Wrocław 2007.
Wrona Bartosz, Umundurowanie niemieckich wojsk: siły lądowe, Warszawa 2008.
Zasieczny Andrzej, Broń pancerna III Rzeszy, t. 1–2, Warszawa 2012.
Zgórniak Marian, Sprawa niedoszłej wojny prewencyjnej i niemieckie studia nad planem ewentualnej wojny z Polską w roku 1933, „Przegląd Historyczno- -Wojskowy” 2007, nr 3, s. 27–40.
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Stats
Number of views and downloads: 849
Number of citations: 0