Monarchia teokratyczna Stanisława Orzechowskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/DP.2021.022Abstract
The text contains a presentation and discussion of the views of Stanisław Orzechowski,
a Russian priest of the Roman rite, educated at Western universities and involved in political
disputes of the nobility under the rule of Sigismund Augustus. He was a writer who stood
out from the humanists of the age by his attachment to the Church. He became known as
a radical opponent of the Reformation, which he constantly fought against, but at the same
time defended the Eastern Churches against unification with Rome. His views led him to
formulate a theocratic doctrine of the state, in which the king bound by the coronation
oath became subordinate to the archbishop of Gniezno – the primate Polish. He was also
a singer of the freedom of the Kingdom of Poland, thanks to which it is the best earthly
state. According to him, this happened by combining the classical (pagan) theory of a mixed
system with Christian values.
References
Dzieła w niektórych przedmiotach pisane Stanisława Orzechowskiego, t. 2, Wrocław 1826.
Dzienniki sejmów walnych koronnych za panowania Zygmunta Augusta, Króla Polskiego, X. X. Litewskiego, 1555 i 1558 r. w Piotrkowie złożonych, Kraków 1869.
Frycz Modrzewski A., O poprawie Rzeczpospolitej, Warszawa 1953.
Hozjusz S., Chrześcijańskie wyznanie wiary katolickiej, Olsztyn 1999.
Orichoviana. Opera inedita et epistulae Stanislai Orzechowski 1543–1566, t. 1, Kraków 1891.
Orzechowski S., Policyja Królestwa Polskiego, Przemyśl 1984.
Orzechowski S., Wybór pism, Wrocław 1972.
Stanislaii Hosii Opera omnia, Kolonia 1584.
Stanisława Orzechowskiego „Fidelis subditus” w redakcji 2-ej z r. 1548, Warszawa 1908.
Sześć broszur politycznych z XVI i początku XVII stulecia, Kraków 1921.
Backvis C., Renesans i barok w Polsce, Warszawa 1993.
Bałakier E., Sprawa Kościoła narodowego w Polsce XVI w., Warszawa 1962.
Georges K.E., Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch, t. 2, Hannover 1918.
Herman S., Żywa postać Rzeczypospolitej. Studium z literatury staropolskiej XVI i pierwszej połowy
XVII wieku, Zielona Góra 1985.
Hryniewicz W., Droga ku zatraceniu. Argumenty soteriologiczne w prawosławnej opozycji wobec Unii
Brzeskiej, [w:] P. Jaskóła (red.), Veritati et caritati, Opole 1992, s. 255–269.
Kaim SAC A., Ekumenia w dobie Renesansu. Jedność Kościoła w ujęciu Stanisława Orzechowskiego,
Lublin 2002.
Kaim SAC A., Orzechowski Stanisław, w: PEF.
Koehler K., Stanisława Orzechowskiego i Andrzeja Frycza Modrzewskiego spór o wiarę, Kraków 2013.
Koehler K., Stanisława Orzechowskiego i Augustyna Rotundusa debata o Rzeczypospolitej, Kraków
Koehler K., Stanisława Orzechowskiego i Franciszka Stankara pisma o państwie i religii, Kraków 2012.
Koehler K., Stanisław Orzechowski i dylematy humanizmu renesansowego, Kraków 2004.
Kosmanowa B., Modrzewski i jego przeciwnicy, Warszawa 1977.
Kosmanowa B., Popularność Stanisława Orzechowskiego w Rzeczypospolitej szlacheckiej, „Odrodzenie
i Reformacja w Polsce” 1977, nr 22, s. 75–90.
Kossowski A., Hozjusz i Orzechowski w ostatnim roku soboru trydenckiego, „Przegląd Powszechny”
, nr 1, s. 162–186 (327–353).
Kowalska H., Przyłuski Jakub, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 29, s. 206–209, Wrocław 1987.
Krokowski J., Język i piśmiennictwo łacińskie w Polsce XVI wieku, [w:] Kultura staropolska, Kraków
Kubala L., Stanisław Orzechowski i wpływ jego na Rzeczpospolitą wobec Reformacji XVI wieku, Lwów
Kubala L., Stanisław Orzechowski i wpływ jego na rozwój i upadek Reformacji w Polsce, Lwów 1906.
Lichtenstuhl J., Poglądy filozoficzno-prawne Stanisława Orzechowskiego, Warszawa 1930.
Łoś J., Stanisława Orzechowskiego polskie dialogi polityczne, Kraków 1919.
Nadolski B., Demosthenesowe natchnienie w Turcykach Orzechowskiego, „Pamiętnik Literacki” 1932,
nr 29, s. 162–178.
Nadolski L., Nauka kardynała Hozjusza o jedności Kościoła, „Studia Warmińskie” 1973, nr 10,
s. 5–35.
Obremski K., „Psalmodia polska”. Trzy studia nad poematem, Toruń 1995.
Opaliński E., Postawa szlachty polskiej wobec osoby królewskiej jako instytucji w latach 1587–1648.
Próba postawienia problematyki, „Kwartalnik Historyczny” 1983.
Ossoliński J., Wiadomości historyczno-krytyczne do dziejów literatury polskiej, t. 3, Kraków 1822.
Rechowicz M., Teologia pozytywno-kontrowersyjna. Szkoła polska w XVI wieku, [w:] M. Rechowicz
(red.), Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 2, Lublin 1975.
Reulos M., La naissance d’une theorie politique en France: L’influence respective de la tradition juridique
romaine et de l’experience, Tours 1974.
Salmonowicz S., Stanisław Orzechowski: retoryka w służbie polityki, „Odrodzenie i Reformacja
w Polsce” 2006, nr 50.
Sawicki J., „Rebaptisatio Ruthenorum” w świetle polskiego ustawodawstwa synodalnego w XV i XVI w.,
[w:] A. Krupa (red.), Pastori et magistro, Lublin 1966, s. 228–246.
Sucheni-Grabowska A., Sejm w latach 1540–1587, [w:] J. Michalski (red.), Historia sejmu polskiego,
t. 1, Warszawa 1984, s. 114–216.
Szujski J., Odrodzenie i reformacja w Polsce, Kraków 1881.
Ślaski J., O chronologii polskich dialogów politycznych Stanisława Orzechowskiego, „Przegląd Humanistyczny” 1966, nr 10, s. 109–124.
Tarnowski S., Pisarze polityczni XVI wieku, t. 1, Kraków 2000.
Wichowa M., Wolborska dysputa pomiędzy Fryczem a Orzechowskim w świetle relacji jej uczestników,
[w:] W. Piotrowski, T. Szperny (red.), Dziedzictwo Andrzeja Frycza Modrzewskiego w myśli
humanistycznej i politycznej, t. 2, Toruń 2004.
Wierzbowski T., Jakób Uchański. Arcybiskup gnieźnieński (1502–1581), Warszawa 1895.
Wiśniewska H., Język polski na ziemiach ruskiej i lubelskiej w Rzeczypospolitej szlacheckiej XVI–XVIII
wieku, Lublin 2001.
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Mateusz Gierszewski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 856
Number of citations: 0
