Królestwo w okresie przełomu: Węgry około 1400 roku
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2016.013Słowa kluczowe
Węgry, Zygmunt Luksemburski, bunt szlachty, reprezentacjaAbstrakt
XV stulecie rozpoczęło się zamachem: wiosną 1401 roku szlachta węgierska uwięziła króla Zygmunta Luksemburskiego (1387–1437). Niezadowolenie, które wyraziło się poprzez ten niesłychany czyn, miało wiele przyczyn: katastrofa krucjaty antytureckiej (zakończonej kląską pod Nikopolis w 1396 roku) oraz niepokoje wewnętrzne, w szczególności konflikty dotyczące kierunku polityki Królestwa. Zbuntowane rycerstwo powoływało się na ideę corona regni, uzasadniając swoje poczynania dobrem Królestwa, także ponad osobą monarchy. W artykule podjęto temat debat reformatorskich oraz politycznych sporów w latach 1385–1403, starając się wyjaśnić przy tym główne przyczyny procesów zachodzących około 1400 roku w Królestwie Węgier.Bibliografia
Źródła archiwalne / Archivalische Quellen / Archival Sources
Magyar Országos Levéltár, Sign. DL-DF 87685.
Źródła drukowane / Gedruckte Quellen / Printed Sources
Cardauns H., Chronik über Sigmund König in Ungarn, „Forschungen zur deutschen Geschichte“, 16 (1876), S. 335–350.
Codex diplomaticus Hungariae ecclesiasticus ac civilis, 10, 4, hg. v. G. Fejér, (1841).
Decreta Regni Hungariae. Gesetze und Verordnungen Ungarns. 1301–1457, hg. v. F. Döry, G. Bónis, V. Bácskai, (Publicationes Archivi Nationalis Hungarici II, Fontes II, 1976).
Eberhart Windeckes Denkwürdigkeiten zur Geschichte des Zeitalters Kaiser Sigmunds, hg. v. W. Altmann, (1893).
Hazai okmánytár = Codex diplomaticus patrius, hg. v. A. Ipolyi, I. Nagy, D. Véghely, 7 (1880).
Itinerar König und Kaiser Sigismunds von Luxemburg 1368–1437, hg. v. J. K. Hoensch, (Studien zu den Luxemburgern und ihrer Zeit 6, 1995).
Itinerarium regum et reginarum Hungariae (1382–1438), hg. v. P. Engel, N. C. Tóth, (2005).
Laurentii de Monacis Historia de Carolo II. Rege Hvngariae, in: Analecta Monumentorum Hungariae Historicorum Literariorum Maximum Inedita, hg. v. F. Toldy, 1 (1862), S. 113–132.
Mantovai Követjárás Budán 1395, hg. v. L Thallóczy, (1905).
Memoriale Pauli de Paulo, Patritii Iadrensis, Ab anno Christi MCCCLXXI usque ad an. Chr. MCDVIII, in: Scriptores rerum Hungaricarum veteres ac genuini […], 3: Scriptores rerum Dalmaticarum, Croaticarum et Slavonicarum, hg. v. J. G. Schwandtner, (1748), S. 723–754.
Thurocz J. de, Chronica Hungarorum, I: Textus, hg. v. E. Galántai, J. Kristó, (Bibliotheca Scriptorum Medii Recentisque Aevorum. Series Nova 7, 1985).
Zsigmondkori oklevéltár I. (1387–1399), hg. v. E. Mályusz, (Magyar Országos Levéltár kiadványai, II. Forráskiadványok 1, 1951)
Literatura / Literatur / Literature
Ančić M., Od tradicije „sedam pobuna“ do dragovoljnih mletačkih podanika. Razvojna putanja Zadra u prvome desetljeću 15. stoljeća, „Povijesni prilozi“, 37 (2009), S. 43–96.
Arany K., Florentine Families in Hungary in the First Half of the Fifteenth Century, (Phil. Diss. 2014).
Arvái T., „Magnus comes de Hungaria“. Garai Miklós nádor Nyugat-Európában, in: Causa unionis, causa fidei, causa reformationis in capite et membris. Tanulmányok a konstanzi zsinat 600. évfordulója alkalmából, hg. v. A. Bárány, L. Pósán, (2014), S. 316–327.
Árvai T., A házasságok szerepe a Garaiak hatalmi törekvéseiben, in: KOR – SZAK – HATÁR. A Kárpát-medenceés a szomszédos birodalmak (900–1800), hg. v. T. Fedeles, M. Font, G. Kiss, (2013), S. 103–118.
Bagi D., Changer les règles: la succession angevine aux trônes hongrois et polonais, in Making and breaking the rules: succession in medieval Europa, c. 1000–c.1600 / Établir et abolir les normes: la succession dans l’Europe médiévale, vers 1000–vers 1600, hg. v. F. Lachaud, M. Penman, (2008), S. 89–95.
Bak J. M., „Good king Polish Ladislas...“ History and memory of the short reign of Władysław Warneńczyk in Hungary, in: J. M. Bak, Studying Medieval Rulers and Their Subjects. Central Europe and Beyond, hg. v. B. Nagy, G. Klaniczay, (2010), Nr. XV, S. 176–183 und 278–281.
Bak J. M., Ein – gescheiterter – Versuch Ungarn zum Ständestaat zu verwandeln, in: Ecclesia, Cultura, Potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa. Księga ofiarowana Siostrze Profesor Urszuli Borkowskiej OSU, hg. v. P. Kras, A. Januszek, (2007), S. 451–463.
Bak J. M., Engel P., Sweeney J. R., Legislation in the Fourteenth and Early Fifteenth Century. Editors’ Introduction, in: The laws of Hungary, Series 1: The laws of the medieval kingdom of Hungary = Decreta regni mediaevalis Hungariae. 1000–1526, 2: 1301–1457, hg. v. P. I. Hidas, (The laws of East Central Europe 1992).
Bak J. M., Königtum und Stände im 14. – 16. Jahrhundert, (1973).
Bak J. M., Queens as Scapegoats in Medieval Hungary, in: Queens and Queenship in Medieval Europe. Proceedings of a Conference held at King’s College London, April 1995, hg. v. A. J. Duggan, (1997), S. 223–233.
Bak J. M., Sigismund and the Ottoman Advance, in: J. M. Bak, Studying Medieval Rulers and Their Subjects. Central Europe and Beyond, hg. v. B. Nagy, G. Klaniczay, (2010), Nr. XIII, S. 1–11.
Bak J. M., Tradition and Renewal in the Decretum Maius of King Matthias, in: Matthias Rex 1458–1490. Hungary at the Dawn of the Renaissance, hg. v. I. Draskóczy, (2013).
Bard I. N., Aristocratic Revolts and the Late Medieval Hungarian State A. D. 1382–1408, (Phil. Diss. 1978).
Bard I., The Break of 1404 between the Hungarian Church and Rome, „Ungarn-Jahrbuch“, 10 (1979), S. 59–69.
Beinhoff G., Die Italiener am Hof Kaiser Sigismunds (1410–1437), (1995).
Bertényi I., Kettős hatalom hazánkban 1386 elején. Viszontválasz Süttő Szilárdnak, „Aetas“, 21 (2006), S. 247–256.
Bonis G., The Hungarian Feudal Diet (13–18th Centuries), in: Gouvernés et Gouvernants, 3: Bas Moyen Age et Temps Modernes, 2 (1965), S. 287–307.
Burkhardt J., Frictions and Fictions of Community? Structures and Representations of Power in Central Europe, c. 1350–1500, „Medieval History Journal“, (im Druck).
Burkhardt J., King of consensus? Sigismund and political assemblies in Hungary and Germany, in: Ruling Composite Monarchies: King and Emperor Sigismund of Luxemburg (1368–1437), hg. v. S. Miljan, A. Kaar, C. Nicholson, [in Vorbereitung].
Csukovits E., Der Herrscherhof und die neue Elite, in: Sigismundus Rex et Imperator: Kunst und Kultur zur Zeit Sigismunds von Luxemburg 1387–1437, hg. v. I. Takács, (2006), S. 284–286.
Dücker J., Reichsversammlungen im Spätmittelalter. Politische Willensbildung in Polen, Ungarn und Deutschland, (2011).
Dvořáková D., Rytier a jeho kráľ. Stibor zo Stiboríc a Žigmund Luxemburský. Sonda do života stredovekého uhorského šl'achtica s osobitným zrete'lom na územie Slovenska, (2003).
Eberhard W., Gewalt gegen den König im spätmittelalterlichen Böhmen, Adeliger Widerstand und der Ausbau der Herrschaftspartizipation, in: Königliche Gewalt – Gewalt gegen Könige. Macht und Mord im spätmittelalterlichen Europa, hg. v. M. Kintzinger, J. Rogge, (2004), S. 101–118.
Eckhart F., A Szentkorona-eszme története, (ND 2003).
Engel P., The Realm of St Stephen. A History of Medieval Hungary, 895–1526, übers. T. Pálosfalvi, englische Edition v. A. Ayton, (2001).
Engel P., Zsigmond Bárói, in: Művészet Zsigmond Király Korában 1387–1437, I: Tanulmányok, hg. v. L. Beke, E. Marosi, T. Wehli, (1987), S. 114–129.
Engel P., Zsigmond Bárói: Rövid Életrajzok, in: Művészet Zsigmond Király Korában 1387–1437, I: Tanulmányok, hg. v. L. Beke, E. Marosi, T. Wehli, (1987), S. 405–458.
Engel P., Die Barone Ludwigs des Grossen, König von Ungarn (1342–1382), „Alba Regia“, XXII (1985), S. 11–19
Fedeles T., “Ad visitandumque sepulchrum sanctissimi regis Ladislai“. Várad kegyhelye a késő középkorban, in: Köztes Európa“vonzásában. Ünnepi tanulmányok Font Márta tiszteletére, hg. v. D. Bági, T. Fedeles, G. Kiss, (2012), S. 163–182.
Fodale S., Carlo III d'Angiò Durazzo, in: Dizionario Biografico degli Italiani 20 (Carducci–Carusi), hg. v. A. M. Ghisalberti, (1977), S. 235–239.
Fügedi E., The Aristocracy in Medieval Hungary. Theses, in: ders. Kings, Bishops, Nobles and Burghers in Medieval Hungary, (Variorum collected studies series 229, 1986), S. 1–14.
Gerics J., Az 1397. évi országgyűlés helye az országgyűlések történetében, in: Memoria rerum Sigismundi regis, hg. v. T. Wehli, (1998), S. 72–77.
Heimann H.-D., Herrscherfamilie und Herrschaftspraxis. Sigismund, Barbara, Albrecht und die Gestalt der luxemburgisch-habsburgischen Erbverbrüderung, in: Sigismund von Luxemburg. Kaiser und König in Mitteleuropa 1387–1437. Beiträge zur Herrschaft Kaiser Sigismunds und der europäischen Geschichte um 1400, hg. v. J. Macek, E. Marosi, F. Seibt, (1994), S. 53–66.
Hlaváček I., König Wenzel (IV.) und seine zwei Gefangennahmen (Spiegel seines Kampfes mit dem Hochadel sowie mit Wenzels Verwandten um die Vorherrschaft in Böhmen und Reich), „Quaestiones Medii Aevi Novae“, 18 (2013), S. 115–149.
Hoensch J. K., Kaiser Sigismund. Herrscher an der Schwelle zur Neuzeit 1368–1437, (1996).
Hoensch J. K., Verlobungen und Ehen Kaiser Sigmunds von Luxemburg, in: Herrschaft, Kirche, Kultur. Beiträge zur Geschichte des Mittelalters. Festschrift für Friedrich Prinz zu seinem 65. Geburtstag, hg. v. G. Jenal, (1993), S. 265–277.
Jékely Zs., The Garai Tomb Slab at the Augustinian Church of Siklós, „Acta historiae artium Academiae Scientiarum Hungaricae“, 40 (1998), S. 125–143.
Johanek P., Eberhard Windecke und Kaiser Sigismund, in: Sigismund von Luxemburg. Ein Kaiser in Europa, hg. v. M. Pauly, F. Reinert, (2006), S. 143−156.
Kiesewetter A., Ladislao d'Angiò Durazzo, re di Sicilia, in: Dizionario Biografico degli Italiani, 63 (2004).
Klaniczay G., Holy Rulers and Blessed Princesses: Dynastic Cults in Medieval Central Europe, (2002).
Kondor M., Absente rege: Luxemburgi Zsigmond magyarországi vikáriusai (1414–1419), in: Kor-szak-határ. A Kárpát-medence és a szomszédos birodalmak (900–1800), hg. v. T. Fedeles, M. Font, G. Kiss, (2013), S. 119–138.
Kondor M., Hof, Residenz und Verwaltung. Ofen und Blindenburg in der Regierungszeit König Sigismunds – unter besonderer Berücksichtigung der Jahre 1410–1419, in: Kaiser Sigismund (1368–1437). Zur Herrschaftspraxis eines europäischen Monarchen, hg. v. K. Hruza, A. Kaar, (2012), S. 215–233.
Krisengeschichte(n): „Krise“ als Leitbegriff und Erzählmuster in kulturwissenschaftlicher Perspektive, hg. v. C. Meyer, K. Patzel-Mattern, G. J. Schenk, (2013).
Kubinyi A., Die Wahlkapitulationen Wladislaws II. von Ungarn (1490), in: Herrschaftsverträge, Wahlkapitulationen, Fundamentalgesetze, hg. v. R. Vierhaus, (1977), S. 140–162.
L’Ungheria angioina, hg. v. E. Csukovits, (2013).
La Noblesse dans les territoires angevins à la fin du Moyen Âge. Actes du colloque international organisé par l’Université d’Angers. Angers-Saumur, 3–6 juin 1998, hg. v. N. Coulet, J.-M. Matz, (2000).
Lővei P., Hoforden im Mittelalter, unter besonderer Berücksichtigung des Drachenordens, in: Sigismundus rex et imperator: Kunst und Kultur zur Zeit Sigismunds von Luxemburg, 1387–1437. Ausstellungskatalog, hg. v. I. Takács, (2006), S. 251–263.
Magyar K., Der Königspalast in Buda, in: Budapest im Mittelalter, hg. v. G. Biegel, (1991), S. 201–235.
Mályusz E., Das Konstanzer Konzil und das koenigliche Patronatsrecht in Ungarn, (1959).
Mályusz E., Kaiser Sigismund in Ungarn 1387–1437, (1990).
Mór W., A Garaik, „Századok“, 31 (1897), S. 902–938.
Papp S., Die Stilbeziehungen der Burgkapelle in Siklós (Südungarn), in: Die Länder der Böhmischen Krone und ihre Nachbarn zur Zeit der Jagiellonenkönige (1471–1526). Kunst – Kultur – Geschichte, hg. v. E. Wetter, (2004), S. 197–209.
Pernis J., Posledná Anjouovská Královná Mária Uhorská (1371–1395), „Historický Časopis“, 47 (1999), S. 3–17.
Pešorda-Vardić Z., The Crown, The King, and the City: Dubrovnik, Hungary, and the Dynastic Controversy, 1382–1390, „Dubrovnik Annals“, 10 (2006), S. 7–29.
Prajda K., The Florentine Scolari Family at the Court of Sigismund of Luxemburg in Buda, „Journal of Early Modern History“, 14 (2010), S. 513–533.
Sághy M., Aspects of female rulership in late medieval literature: the queens' reign in Angevin Hungary, „East Central Europe“, 20–23, 1 (1993–1996), S. 69–86.
Schneider J., Herrschererinnerung und symbolische Kommunikation am Hof König Sigismunds. Das Zeugnis der Chronik des Eberhard Windeck, in: Kaiser Sigismund (1368–1437). Zur Herrschaftspraxis eines europäischen Monarchen, hg. v. K. Hruza, A. Kaar, (2012), S. 429–448.
Sroka S., The Imprisonment of the Hungarian Queens: Elizabeth of Bosnia and Mary (1386–1387), „Quaestiones Medii Aevi Novae“, 19 (2014), S. 303–316.
Sroka S. A., Polacy na Węgrzech za panowania Zygmunta Luksemburskiego 1387–1437, (2001).
Süttő S., Der Dynastiewechsel Anjou-Luxemburg in Ungarn, in: Sigismund von Luxemburg. Ein Kaiser in Europa, hg. v. M. Pauly, F. Reinert, (2006), S. 79–87.
Süttő S., Volt-e kettős uralom Magyarországon Kis Károly országlása idején? Válasz Bertényi Ivánnak, „Aetas“, 21 (2006), S. 232–246.
Szende K., Between Hatred and Affection: Towns and Sigismund in Hungary and in the Empire, in Sigismund von Luxemburg. Ein Kaiser in Europa, hg. v. M. Pauly, F. Reinert, (2006), S. 199–210.
Szentpétery I., Az országos tanács 1401–ben, „Századok“, 38 (1904), S. 759–767.
Tóth N. C., A király helyettesítése a konstanzi zsinat idején. Az ország ügyeinek intézői 1413–1419 között, in: Causa unionis, causa fidei, causa reformationis in capite et membris. Tanulmányok a konstanzi zsinat 600. évfordulója alkalmából, hg. v. A. Bárány, L. Pósán, (2014), S. 289–313.
Whelan M., Catastrophe or Consolidation? Sigismund’s Response to Defeat after the Crusade of Nicopolis (1396), in: Between Worlds: The Age of the Jagiellonians, hg. v. F. Ardelean, C. Nicholson, J. Preiser-Kapeller, (2013), S. 215–227.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 97
Liczba cytowań: 0
