Warszawa i jej niemieckojęzyczni mieszkańcy w XVIII wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2023.002Słowa kluczowe
Warszawa; XVIII wiek; imigranci niemieckojęzyczniAbstrakt
Artykuł dotyczy zagadnienia migracji ludności niemieckojęzycznej z obszaru Rzeszy Niemieckiej do Warszawy w XVIII wieku. Jego celem jest charakterystyka społeczności imigrantów pod kątem pochodzenia terytorialnego, liczebności i struktury społeczno-zawodowej. A także ocena poziomu integracji przybyszów w nowym miejscu osiedlenia, poprzez analizę miejsc ich zamieszkania w przestrzeni miasta i udziału w sprawowaniu władzy.
Bibliografia
Bartoszewicz Agnieszka (Hg.): Album civium Civitatis Antiquae Varsoviae. Księga przyjęć do prawa miejskiego Starej Warszawy 1506–1586. 2000.
Dziennik Handlowy y Ekonomiczny, 1. 1788.
Gazeta Warszawska, 92. 1781 u. 14. 1783 u. 45. 1788.
Jezierski Jacek: Miasta bez prawa, in: Woliński Janusz / Michalski Jerzy / Rostworowski Emanuel (Hg.): Materiały do dziejów Sejmu Czteroletniego, 4. 1955–1969, S. 49–51.
Kubaś Małgorzata (Hg.): Rejestr warszawskiej ludności wyznania ewangelicko-augsburskiego z 1791 roku. Indeks osobowy. 1996.
Magier Antoni: Estetyka miasta stołecznego Warszawy. 1963.
Zawadzki Wacław (Hg.): Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, 1–2. 1963.
Bade Klaus / Oltmer Jochen: Zwischen Aus- und Einwanderungsland. Deutschland und die Migration seit der Mitte des 17. Jahrhunderts, in: Zeitschrift für Bevölkerungswissenschaft, 28. 2003, S. 799–842.
Bartoszewicz Agnieszka: Migracje w późnośredniowiecznych miastach polskich w świetle źródeł dotyczących dziedziczenia majątku, in: Klio, 52. 2020, S. 31–46.
Berry John W.: Akulturacja: harmonijne życie pośród dwóch kultur, in: Rocznik Pedagogiczny, 29. 2006, S. 159–172.
Bogucka Maria / Zahorski Andrzej (Hg.): Warszawa w latach 1526–1795, 2. 1984.
Bomelburg Hans Jürgen / Kizik Edmund: Altes Reich und Alte Republik. Deutsch-polnische Beziehungen und Verflechtungen 1500–1806. 2014.
Brandes Detlef: Deutsche Siedler in Ruβland seit dem 18. Jahrhundert, in: Bade Klaus / Emmer Peter / Lucassen Leo (Hg.): Enzyklopädie Migration in Europa. Vom 17. Jahrhundert bis zur Gegenwart. 2007, S. 514–521.
Breustedt Sonja: Bürger- und Beisassenrecht: Die rechtspolitische Steuerung der Immigration im frühneuzeitlichen Frankfurt am Main, in: Zeitschrift für Historische Forschung, 4. 2017, S. 597–633.
Dahlmann Dittmar: Deutsche Kaufleute und industrielle Unternehmer in Ruβland seit dem 18. Jahrhundert, in: Bade Klaus / Emmer Peter / Lucassen Leo (Hg.): Enzyklopädie Migration in Europa. Vom 17. Jahrhundert bis zur Gegenwart. 2007, S. 494–497.
Dworzaczkowa Jolanta: Reformacja a problemy narodowościowe w przedrozbiorowej Wielkopolsce, in: Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 23. 1978, S. 79–101.
Gierszewski Stanisław: Obywatele miast Polski przedrozbiorowej. Studium źródłoznawcze. 1973.
Giesler Gudrun: Die deutsche Einwanderung in Warschau zur Zeit der Sächsischen Könige. 1944.
Grabowski Janusz: Zarys ustroju i organizacji władz Starej i Nowej Warszawy do końca XVIII w., in: Goliński Mateusz / Mikulski Krzysztof (Hg.): Między Zachodem i Wschodem, tom VI. Organizacja władz miejskich na obszarze Pierwszej Rzeczypospolitej i na Ślasku w XIII–XVIII w. 2013, S. 184–218.
Grochulska Barbara: Warszawa na mapie Polski stanisławowskiej. Podstawy gospodarcze rozwoju miasta. 1986.
Grzymała-Kazłowska Aleksandra: „Integracja“ – próba rekonstrukcji pojęcia, in: Grzymała-Kazłowska Aleksandra / Sławomir Łodziński (Hg.): Problemy integracji imigrantów. Koncepcje, badania, polityki. 2008, S. 29–50.
Häberlein Mark: Migration und Mobilität, in: Häberlein Mark (Hg.): Testamente Bamberger Frauen des 16. und 17. Jahrhunderts. 2018, S. 201–215.
Hochstadt Steve: Migration in Preindustrial Germany, in: Central European History, 3. 1983, S. 195–224.
Janowski Maciej, Narodziny inteligencji 1750–1831. 2008.
Kaleta Roman / Klimowicz Mieczysław: Prekursorzy oświecenia. Monitor z roku 1763 na tle swoich czasów. Mitzler de Kolof redaktor i wydawca. 1953.
Karpiński Andrzej: Organizacja i funkcjonowanie władz Starej i Nowej Warszawy w latach 1525–1764. Uwagi o warszawskim samorządzie w eopce nowożytnej, in: Rocznik Warszawski, 36. 2008, S. 143–169.
Kossmann Oskar: Die Deutschen in Polen seit der Reformation. Historisch-Geografische Skizzen. 1978.
Krebber Jochen: Kettenwanderung als migrationshistorisches Paradigma: Überprüfbares Konzept oder metaphorischer Bezugspunkt?, in: Österreichische Zeitschrift für Geschichtswissenschaften, 19/1. 2008, S. 43–59.
Kriegseisen Wojciech: Ewangelicy Warszawscy w epoce saskiej, in: Rocznik Warszawski, 28. 1998, S. 15–31.
Kuc-Czerep Marta: Niemieckojęzyczni mieszkańcy Warszawy. Droga do obywatelstwa w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej. 2021.
Kuklo Cezary: Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. 2009.
Kwiatkowski Marek, Powązki, in: Rocznik Warszawski, 9. 1969, S. 123–161.
Löwe Heinz-Dietrich: Deutsche Migration nach Ost-Südosteuropa im 18. Jahrhundert, in: Beer Mathias (Hg): Migration nach Ost- und Südosteuropa vom 18. bis zum Beginn des 19. Jahrhunderts. Ursachen – Formen – Verlauf – Ergebnis. 1999, S. 427–444.
Lück Kurt: Deutsche Aufbaukräfte in der Entwicklung Polens. 1934.
Otto Leopold: Przyczynek do historyi zboru ewangelicko-augsburskiego warszawskiego 1650–1781. 1881.
Przyborowski Walery: Cudzoziemcy w Warszawie w XVII i XVIII wieku. Szkice historyczne. 1899.
Reinstein Franciszek: Dzieje 225 lat istnienia Zgromadzenia mistrzów stolarskich i gospody podmistrzów m. st. Warszawy. 1925.
Rejman Zofia: Jurydyka Leszno w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego, 2, in: Rocznik Warszawski, 19. 1987, S. 40–42.
Schaser Angelika: Städtische Fremdenpolitik im Deutschland der Frühen Neuzeit, in: Demandt Alexander (Hg.): Mit Fremden leben. Eine Kulturgeschichte von der Antike bis zur Gegenwart. 1995, S. 137–157.
Seewann Gerhard: Geschichte der Deutschen in Ungarn, 1: Vom Frühmittelalter bis 1860. 2012.
Sito Jakub: „Od czasów Augustów szczególniej liczba niemieckich artystów i rzemieślników w Warszawie wzrosła...". O roli nacji niemieckiej w przedsięwzięciach budowlano-artystycznych Warszawy okresu saskiego, in: Pieńkos Andrzej / Michalczyk Zbigniew / Wardzyński Michał (Hg.): Kultura artystyczna Warszawy XVII–XX w. 2010, S. 159–171.
Smoleński Władysław: Mieszczaństwo warszawskie w końcu wieku XVIII. 1976.
Staniszewski Zdzisław: Pierwsze polskie czasopismo ogłoszeniowe („Warszawskie Ekstraordynaryjne Tygodniowe Wiadomości“), in: Roczniki Biblioteczne, 2. 1957, S. 79–166.
Stegner Tadeusz, Ewangelicy warszawscy 1815–1918. 1993.
Szymkiewicz Stanisław: Warszawa na przełomie XVIII i XIX w. w świetle pomiarów i spisów. 1959.
Waszkiewicz Jerzy: Jurydyka Bielino, in: Studia Warszawskie, 12. Warszawa XVIII wieku, 1. 1972, S. 79–147.
Wójcikowa Stefania (Hg.): Inwentarz pozostałości po Gerhardzie Witthoffie, kupcu i rajcy Starej Warszawy z roku 1694, in: Rocznik Warszawski, 17. 1984, S. 355–369.
Wojtowicz Jerzy: Miasto europejskie w epoce oświecenia i rewolucji francuskiej. 2017.
Woźniak Krzysztof Paweł: Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje. 2013.
Wyżga Mateusz: Miasta i migracje w Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Zarys problematyki, in: Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym, 52. 2020, S. 59–87.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Marta Kuc-Czerep
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 165
Liczba cytowań: 0
