Late Glacial organic sediments in palaeogeographical reconstructions (cases from the Łódź region)
DOI:
https://doi.org/10.2478/7027Keywords
palaeoenvironment, geoarchives, Late Glacial, Central PolandAbstract
Late Glacial organic succession is recorded at the Żabieniec and Koźmin Las sites, in the Łódź region. A multiproxy approach provides a palaeogeographical assessment and yields a new insight into the old morainic area of the Polish Lowland. Additionally, the key profile Witów contributes in the reconstruction. It is demonstrated that the Late Glacial organic sediments of the Łódź region contain signs of environmental changes, starting from the first warming just after the Weichselian ice-sheet retreat from the Polish territory. Records at Żabieniec, apart from registering biotic and abiotic conditions which influenced functioning of a peatbog, provides information on the permafrost behaviour throughout the Late Glacial. At Koźmin Las, a unique discovery of the in situ riparian forest accompanied by organic sediments led to a high-resolution study of a series of events taking place on the floodplain during the Younger Dryas.References
BALWIERZ Z., 2005, The history of vegetation of the Rąbień Mire region. Monographiae Botanicae, 94: 135––144.
BALWIERZ Z., 2010, Analiza pyłkowa osadów torfowiska Żabieniec. [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 179–188.
BJÖRCK S., WALKER M., CWYNAR L., JOHNSEN S., KNUDSEN K.-L., LOWE J., WOHLFARTH B., and INTIMATE Members, 1998, An event stratigraphy for the last Termination in the North Atlantic region based on the Greenland ice-core record: a proposal by the INTIMATE group. Journal of Quaternary Sciences, 13: 283–292.
BORÓWKA R.K., BRZOZOWSKA K., 2010, Uziarnienie późnoglacjalnych i wczesnoholoceńskich osadów mineralnych z torfowiska Żabieniec. [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 173–178.
BORÓWKA R.K., TOMKOWIAK J., 2010, Skład chemiczny osadów z profilu torfowiska Żabieniec. [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 163–172.
BRAUER A., LITT T., NEGENDANK J.F.W., ZOLITSCHKA B., 2001, Lateglacial varve chronology and biostratigraphy of lakes Holzmaar and Meerfelder Maar, Germany. Boreas, 30: 83–88.
DYLIKOWA A., 1967, Wydmy środkowopolskie i ich znaczenie dla stratygrafii schyłkowego plejstocenu. [in:]: Galon R., Dylik J. (eds.), Czwartorzęd Polski, PWN, Warszawa: 353–371.
DYLIKOWA A., 1969, Problematyka wydm śródlądowych w Polsce. Prace Geograficzne IG PAN, 74: 39–74.
DZIEDUSZYŃSKA D., 2011, Ochłodzenie młodszego dryasu i jego efekty morfogenetyczne w regionie łódzkim. Acta Geographica Lodziensia, 98.
DZIEDUSZYŃSKA D., 2013, Stan wiedzy o późnym vistulianie w regionie łódzkim. Acta Geographica Lodziensia, 101: 25–36.
Dzieduszyńska, J. Forysiak 56 Citation: Bulletin of Geography. Physical Geography Series 2015, 8, 24326, http://dx.doi.org/10.3402/polar.v34.24326
DZIEDUSZYŃSKA D., PETERA-ZGANIACZ J., 2012, Geologic position of the Younger Dryas subfossil forest in the Warta River valley, central Poland. Bulletin of the Geological Society of Finland, 84: 69–79.
DZIEDUSZYŃSKA D.A., KITTEL P., PETERA-ZGANIACZ J., BROOKS S.J, KORZEŃ K., KRĄPIEC M., PAWŁOWSKI D., PŁAZA D.K., PŁÓCIENNIK M., STACHOWICZ-RYBKA R., TWARDY J., 2014, Environmental influence on forest development and decline in the Warta River valley (Central Poland) during the Late Weichselian. Quaternary International, 324: 99–114.
FORYSIAK J., 2005, Rozwój doliny Warty między Burzeninem i Dobrowem po zlodowaceniu warty. Acta Geographica Lodziensia, 90.
FORYSIAK J., 2012, Zapis zmian środowiska przyrodniczego późnego vistulianu i holocenu w osadach torfowisk regionu łódzkiego. Acta Geographica Lodziensia, 99.
FORYSIAK J., TWARDY J., 2006, Charakterystyka geomorfologiczna i geologiczna torfowiska Żabieniec i jego otoczenia. [in:] Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa, Sympozjum Archeologii Środowiskowej, Przewodnik terenowy, Łódź: 23–26.
FORYSIAK J., TWARDY J., 2010, Budowa geologiczna i paleogeografia torfowiska Żabieniec i jego otoczenia. [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 17–42.
FORYSIAK J., BORÓWKA R.K., PAWŁOWSKI D., PŁÓCIENNIK M., TWARDY J., ŻELAZNA-WIECZOREK J., KLOSS M., ŻUREK S., 2010, Rozwój zbiornika Żabieniec w późnym glacjale i jego znaczenie dla paleoekologii i paleogeografii. [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 191–202.
GOSLAR T., RALSKA-JASIEWICZOWA M., STARKEL L., DEMSKE D., KUC T., ŁĄCKA B., SZEROCZYŃSKA K., WICIK B., WIĘCKOWSKI K., 1998, Discussion of the Late-Glacial record in the Lake Gościąż sediments. [in:] Ralska-Jasiewiczowa M., Goslar T., Madeyska T., Starkel L. (eds.), Lake Gościąż, Central Poland. A monographic study. Part 1, Instytut Botaniki PAN, Kraków: 171–175.
GOŹDZIK J., 1995, A permafrost evolution and its impact on some depositional conditions between 20 and 10 ka in Poland. Biuletyn Peryglacjalny, 34: 53–72.
IVERSEN J., 1954, The Late-glacial flora of Denmark and its relation to climate and soil. Danmarks Geologiske Undersøgelse II, Raekke, 80: 87–119.
JANKOWSKI M., BUDEK A., PETERA-ZGANIACZ J., KITTEL P., DZIEDUSZYŃSKA D., TWARDY J., 2014, Site Koźmin-Las. Paleosol sequence and remnants of the Weichselian Late Glacial forest in alluvial sediments of the Koło Basin. [in:] Paleopedological record of postglacial soil and landscape evolution, XIIIth International Symposium and Field Workshop on Paleopedology (ISFWP), 1–6 September 2014, Toruń, Poland: 30–33.
KLOSS M., ŻUREK S., 2010, Osady torfowiska Żabieniec i ich paleobotaniczna wymowa. [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 115–127.
KOLSTRUP E., 1980, Climate and stratigraphy in northwestern Europe between 30 000 B.P. and 13 000 B.P., with special reference to the Netherlands. Mededelingen Rijsk Geologische Dienst, 32: 181–253.
KOZARSKI S., 1995, The periglacial impact on the deglaciated area of Northern Poland after 20 kyr BP. Biuletyn Peryglacjalny, 34: 73–102.
KRAJEWSKI K., 1977, Późnoplejstoceńskie i holoceńskie procesy wydmotwórcze w pradolinie warszawsko-berlińskiej w widłach Warty i Neru. Acta Geographica Lodziensia, 39.
LAMENTOWICZ M., BALWIERZ Z., FORYSIAK J., PŁÓCIENNIK M., KITTEL P., KLOSS M., TWARDY J., ŻUREK S., PAWLYTA J., 2009, Multiproxy study of anthropogenic and climatic changes in the last two millennia from a small mire in central Poland. Hydrobiologia, 631: 213–230.
LITT T., BRAUER A., GOSLAR T., MERKT J., BAŁAGA K., MÜLLER H., RALSKA-JASIEWICZOWA M., STEBICH M., NAGENDANK J.F.W., 2001, Correlation and synchronisation of Lateglacial continental sequences in northern central Europe based on annually laminated lacustrine sediments. Quaternary Science Review, 20: 1233–1249.
MAJECKA A., OKUPNY D., BORÓWKA R.K., TOMKOWIAK J., FORTUNIAK A., FORYSIAK J., PETERA-ZGANIACZ J., SŁOWIŃSKI M., KRAJEWSKA I., 2014, Osady kopalnego starorzecza Warty z późnego vistulianu w odkrywce Koźmin-Głowy (Kotlina Kolska) w świetle wstępnych analiz paleoekologicznych. [in:] Dynamika lądolodów plejstoceńskich na obszarze Sokólszczyzny i Równiny Augustowskiej, XXI Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, 1–5 września 2014, Augustów: 68–69.
MANGERUD J., ANDERSEN S.T., BERGLUND B.E., DONNER J.J., 1974, Quaternary stratigraphy of Norden, a proposal for terminology and classification. Boreas, 3: 109–128.
MANIKOWSKA B., 1966, Gleby młodszego plejstocenu w okolicach Łodzi. Acta Geographica Lodziensia, 22.
MANIKOWSKA B., 1985, O glebach kopalnych, stratygrafii i litologii wydm Polski środkowej. Acta Geographica Lodziensia, 52.
MANIKOWSKA B., 1995, Aeolian activity differentiation in area of Poland. Biuletyn Peryglacjalny, 34: 125–165.
MANIKOWSKA B., 1999, Gleby kopalne i okresy pedogenetyczne w ewolucji środowiska Polski środkowej po zlodowaceniu warciańskim. Acta Geographica Lodziensia, 76: 41–100.
PAWŁOWSKI D., 2010, Analiza Cladocera z torfowiska Żabieniec. [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 129–139.
PETERA-ZGANIACZ J., DZIEDUSZYŃSKA D.A., TWARDY J., PAWŁOWSKI D., PÓŁCIENNIK M., LUTYŃSKA M., KITTEL P., in press, Younger Dryas flood events: A case study from the middle Warta River valley (Central Poland). Quaternary International. http://doi.org/10.1016/j.quaint.2014.09.074
PŁÓCIENNIK M., 2010, Sukcesja zgrupowań Chironomidae torfowiska Żabieniec w późnym vistulianie i holocenie. [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J.(eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 141–150.
RALSKA-JASIEWICZOWA M., DEMSKE D., VAN GEEL B., 1998, Late-Glacial vegetation history recorded in the Lake Gościąż sediments. [in:] Ralska-Jasiewiczowa M., Goslar T., Madeyska T., Starkel L. (eds.), Lake Gościąż, Central Poland. A monographic study. Part 1, Instytut Botaniki PAN, Kraków: 128–143.
STARKEL L., 2011, Present-day events and the evaluation of Holocene palaeoclimatic proxy data, Quaternary International, 229: 2–7.
TOBOLSKI K., (ed.), 1988, Paleoekologiczne studium późnoglacjalnych osadów Jeziora Lednica w Imiołkach (Lednicki Park Krajobrazowy). Biblioteka Studiów Lednickich, IV, Wydawnictwo Homini, Bydgoszcz.
TURKOWSKA K., 1995, Recognition of valleys evolution during the Pleistocene-Holocene transition in non-glaciated regions of Polish Lowlands. Biuletyn Peryglacjalny, 34: 209–227.
TURKOWSKA K., 2006, Geomorfologia regionu łódzkiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
TWARDY J., 2010, Położenie i ogólna charakterystyka torfowiska Żabieniec. [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 11–16.
WALKER M.J.C., BJORCK S., LOWE J.J., CWYNAR L.C.,JOHNSEN S., KNUDSEN K.-L., WOHLFARTH B., INTIMATE group, 1999, Isotopic ‘events’ in the GRIP ice core: a stratotype for the late Pleistocene. Quaternary Science Review, 18: 1143–1150.
WASYLIKOWA K., 1964, Roślinność i klimat późnego glacjału w środkowej Polsce na podstawie badań w Witowie koło Łęczycy. Biuletyn Peryglacjalny, 13: 261–417.
WASYLIKOWA K., 1999, Przemiany roślinności jako odbicie procesów wydmotwórczych i osadniczych w młodszym dryasie i holocenie na stanowisku archeologicznym w Witowie koło Łęczycy. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologia, 41: 43–80.
ŻELAZNA-WIECZOREK J., 2010, Zmiany warunków środowiska na podstawie okrzemek (Bacillariophyceae) w osadach torfowiska Żabieniec, [in:] Twardy J., Żurek S., Forysiak J. (eds.), Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 151–162.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 280
Number of citations: 0
