Problem doboru jednostek odniesienia przestrzennego w integracji danych z drugiej połowy XIX i początku XX w. z terenów Galicji i Śląska Austriackiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SG.2020.09Słowa kluczowe
granice administracyjne, gmina katastralna, powiat, podział administracyjny, Galicja, Śląsk AustriackiAbstrakt
To map and analyze spatial historical data, accurate territorial units are needed. Changes of administrative boundaries could cause a problem for linked maps to tabular socio-economic census data. A cadastral commune can be the appropriate spatial level for mass published census data. It allows to become independent from later changes of administrative units and it could be a good starting point to link similar data for higher level of administrative hierarchy. The article presentsvarious aspects of the selection of administrative
units for the mid-nineteenth century and the beginning of the twentieth century for Galicia and Austrian Silesia.
Bibliografia
Affek A., Dynamika krajobrazu. Uwarunkowania i prawidłowości na przykładzie dorzecza Wiaru w Karpatach (XVIII–XXI wiek), Warszawa 2016 (Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 251).
Allgemeines Verzeichnis der Ortsgemeinden und Ortschaften Österreichs nach den Ergebnissen der Volkszählung vom 31. Dezember 1910, Wien 1915.
Alphabetiſch geordnetes Orts =Verzeichnitz der Kronländer Mähren und Schleſien nach der k. k. politiſchen Adminiſtrations und Gerichtseintheilung, Olmüz– Neutitſchein 1850.
Atlas miasta Krakowa, red. K. Trafas, M. Hess, Warszawa–Wrocław 1988.
Baka W., Olszewska-Skubisz H., Granice i podziały administracyjne, w: Atlas miasta Krakowa, red. K. Trafas, M. Hess, Warszawa–Wrocław 1988.
„Bank Danych Lokalnych” (https://bdl.stat.gov.pl/ BDL/start, dostęp: 6 kwietnia 2020).
Burzyński A., Górnictwo, hutnictwo i przemysł rafineryjny (struktura zatrudnienia na tle wartości i wielkości produkcji), w: Informator statystyczny do dziejów przemysłu w Galicji, red. H. Madurowicz-Urbańska, Kraków 1982.
Burzyński A., Z rozważań nad oceną austriackich powszechnych spisów ludności z lat 1869–1910, „Przeszłość Demograficzna Polski”, 15, 1984.
„Český statistický úřad” (https://www.czso.cz/, dostęp: 6 kwietnia 2020).
Chlebowczyk J., Gospodarka Komory Cieszyńskiej na przełomie XVII–XVIII oraz w pierwszej połowie XVIII w., Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
Chłapowski K., Granice i podziały administracyjne Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XV–XVIII wieku, „Studia Geohistorica”, 7, 2019.
Chojecki D.K., Włodarczyk E., Topodemograficzny atlas gmin i obszarów dworskich Pomorza Zachodniego w 1871 roku, t. 1, Szczecin 2012.
Chromik G., Geschichte des deutsch-slawischen Sprachkontaktes im Teschener Schlesien, Regensburg 2018.
Dane PZGiK, „Główny Urząd Geodezji i Kartografii” (http://www.gugik.gov.pl/pzgik, dostęp: 12 marca 2020).
Domański C., Rola polskich statystyków w Międzynarodowym Instytucie Statystycznym, „Przegląd Statystyczny”, 62 (4), 2015.
Dziadzio A., Mataniak M., Namiestnictwo galicyjskie (1854–1914). Organizacja i zadania, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, 11 (1), 2018.
EU-DEM v.1.1, „Copernicus” (https://land.copernicus.eu/imagery-in-situ/eu-dem/eu-dem-v1.1, dostęp: 27 kwietnia 2020).
Faluszczak F.P., Kartografia Galicji Wschodniej w latach 1772–1914, Rzeszów 2011.
„FORECOM” (http://www.gis.geo.uj.edu.pl/FORECOM, dostęp 10 lipca 2020).
„Der Franziszeische Kataster” (http://www.franziszeischerkataster.at, dostęp: 27 kwietnia 2020).
Galicja na józefińskiej mapie topograficznej. 1779–1783, t. 1, red. W. Bukowski, B. Dybaś, Z. Noga, Kraków 2012.
Gawrecki D., Granice i zmiany przynależności Śląska Cieszyńskiego do 1918 roku, w: Śląsk Cieszyński. Granice – przynależność – tożsamość, red. J. Spyra, Cieszyn 2008.
Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, Bd. 5: Kärnten, Wien 1905.
Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, Bd. 11: Schlesien, Wien 1906.
Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, Bd. 12: Galizien, Wien 1907.
Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, Bd. 13: Bukowina, Wien 1907.
„Geoportál ČÚZK” (https://geoportal.cuzk.cz, dostęp: 16 kwietnia 2020).
Granice Krakowa, „Poczet Krakowski” (https://www. poczetkrakowski.pl/granice-krakowa/, dostęp: 27 kwietnia 2020).
„HistoGIS” (https://histogis.acdh.oeaw.ac.at/, dostęp 27 kwietnia 2020).
Informator statystyczny do dziejów przemysłu w Galicji, red. H. Madurowicz-Urbańska, Kraków 1982.
Instruktion zur Ausführung der Vermessungen mit Anwendung des Mesztiches behufs Herstellung neuer Pläne für die Zwecke des Grundsteuerkatasters, Vienna 1907.
Kasparek F., Uwagi krytyczne o galicyjskiej organizacyi gminnej i wnioski reformy, Kraków 1880.
Kieniewicz S., Sprawa włościańska w Galicji w 1848, „Przegląd Historyczny”, 38, 1948.
Knowles A.K., Introducing historical GIS, w: Past time, past place. GIS for history, ed. A.K. Knowles, Redlands 2002.
Kocurek D., Korzeniowska W., Śląsk Cieszyński w latach 1741–1918 w aspekcie czynników integrujących i dezintegrujących region. Studium monograficzne, Kraków 2013.
Konias A., Kartografia topograficzna Śląska Cieszyńskiego i zaboru austriackiego od II połowy XVIII wieku do początku XX wieku, Katowice 2000.
Kraak M.-J., Ormeling F., Kartografia. Wizualizacja danych przestrzennych, Warszawa 1998.
Kummerer Ritter von Kummersberg C., Administrativ-Karte von den Königreichen Galizien und Lodomerien mit dem Grossherzogthume Krakau und den Herzogthümern Auschwitz, Zator und Bukowina in 60 Blättern, Wien 1855.
„Mapire – The Historical Map Portal” (https://mapire. eu/, dostęp: 6 kwietnia 2020).
„Mosaic” (https://censusmosaic.demog.berkeley.edu/, dostęp: 27 kwietnia 2020).
Nowak D., Austriackie katastry gruntowe w zasobach Centralnego Historycznego Archiwum Państwowego Ukrainy we Lwowie, „Krakowskie Pismo Kresowe”, 11, 2019.
Nowak K., Przemiany prawno-administracyjne, społeczno-zawodowe i narodowościowe, w: Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej (1848–1918), red. I. Panic, Cieszyn 2013.
Ostafin K., Kaim D., Siwek T., Miklar A., Historical dataset of administrative units with social-economic attributes for Austrian Silesia 1837–1910, „Scientific Data”, 7 (208), 2020.
Österreichische Statistik, Wien 1880–1910.
Past time, past place. GIS for history, ed. A.K. Knowles, Redlands 2002.
Pilat T., Najważniejsze wyniki spisu ludności i spisu zwierząt domowych według stanu z d. 31 grudnia 1910 r., „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych”, 25 (1), 1911.
Pilat T., Podział terytoryalny Galicyi według stanu z d. 1. stycznia 1883 r. tudzież obszar, ludność i gęstość zaludnienia powiatów, „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych”, 8 (1), 1883.
Pilat T., Statystyka gminna, „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych”, 4, 1878.
Pilat T., Własność tabularna w Galicyi, „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych”, 12, 1891.
Projekt podziału administracyjnego Królestwa Galicyi, Lodomeryi i W. Ks. Krakowskiego na 74 powiaty, Lwów 1866.
Rumpler H., Scharr K., Ungureanu C., Der Franziszeische Kataster im Kronland Bukowina Czernowitzer Kreis (1817–1865). Statistik und Katastralmappen, Wien–Köln–Weimar 2015.
Rutkowski H., A few comments on the historical borders in Poland, „Studia Geohistorica”, 6, 2018.
Rzepkowski A., Spisy ludności na ziemiach polskich w latach 1789–1939, „Przegląd Nauk Historycznych”, 2 (8), 2005.
Sched J., General-Karte des Oesterreichischen Kaiserstaates mit einem grossen Theile der angränzenden Länder, skala: 1:576 000, 1856.
Sobala M., Rahmonov O., Myga-Piątek U., Historical and contemporary forest ecosystem changes in the Beskid Mountains (southern Poland) between 1848 and 2014, „iForest – Biogeosciences and Forestry”, 10, 2017.
Soja M., Cykle rozwoju ludności Karpat Polskich w XIX i XX wieku, Kraków 2008.
Spezial Orts-Repertorium von Schlesien Neubearbeitung auf grund der ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1890, Wien 1894.
Spezialortsrepertorium der Österreichischen Länder. Bearbeitet auf grund der ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910, Herausgegeben von der K.K. Statistischen Zentralkommission XI. Schlesien, Wien 1917.
Statistische Übersichten über die Bevölkerung und den Viehstand von Österreich nach der zählung vom 31. October 1857, Wien 1859.
Statistisches Jahrbuch, Wien 1863–1881.
Stoksik J., Galicyjski kataster gruntowy – jego gromadzenie i opracowywanie w Archiwum Państwowym w Krakowie, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 1, 1995.
Stoksikówna J., Galicyjski kataster gruntowy, jego geneza, dzieje i spuścizna aktowa, „Archeion”, 63, 1975. Szady B., Czasowo-przestrzenne bazy danych jako narzędzie w geografii historycznej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 14, 2013.
Szady B., Geografia historyczna w Polsce – rozwój i perspektywy, „Studia Geohistorica”, 1, 2013.
Śląsk Cieszyński. Granice – przynależność – tożsamość, red. J. Spyra, Cieszyn 2008.
Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej (1848–1918), red. I. Panic, Cieszyn 2013.
Ślusarek K., W przededniu autonomii. Własność ziemska i ziemiaństwo zachodniej Galicji w połowie XIX wieku, Warszawa 2013.
Tafeln zur Statistik der oesterreichischen Monarchie, Wien 1828–1881.
Teibenbacher P., Kramer D., Göderle W., An inventory of Austrian census materials, 1857–1910. Final report, Rostock 2012 (Mosaic Working Paper, WP2012-007).
Ustawa z dnia 26 lipca 1919 r. o połączeniu obszarów dworskich z gminami, obowiązująca na terytorium b. Galicji, Dz.U. 1919, nr 67, poz. 404.
Wnęk K., Własność nieruchomości w Krakowie w połowie XIX w., Kraków 2011.
Wolski J., Austriacki kataster podatku gruntowego na ziemiach polskich oraz jego wykorzystanie w pracach urządzeniowych i badaniach naukowych, „Polski Przegląd Kartograficzny”, 32 (3), 2000.
Wolski J., Przekształcenia krajobrazu wiejskiego Bieszczadów Wysokich w ciągu ostatnich 150 lat, Warszawa 2007 (Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 214).
World Imagery, „Arc GIS” (https://www.arcgis.com/ home/item.html?id=10df2279f9684e4a9f6a7f08febac2a9, dostęp: 6 kwietnia 2020).
Zyblikiewicz L.A., Ludność Krakowa w drugiej połowie XIX wieku. Struktura demograficzna, zawodowa i społeczna, Kraków 2014.
Żyszkowska W., Analizy przestrzenne w systemach informacji geograficznej, „Polski Przegląd Kartograficzny”, 35 (2), 2003.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Licencja
Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Studia Geohistorica” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Autor/Współautor udziela Instytutowi Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskiemu Towarzystwu Historycznemu nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Studia Geohistorica”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Autor/Współautor wyraża zgodę na udzielanie udostępnianie utworu przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskie Towarzystwo Historyczne na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 964
Liczba cytowań: 0
