Geograficzne uwarunkowania wykorzystania prowizji papieskich w staraniach o beneficja kościelne w późnośredniowiecznej Polsce

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/SG.2019.13

Słowa kluczowe

prowizje papieskie, Stolica Apostolska, starania o beneficja, XV wiek

Abstrakt

Artykuł omawia geograficzne aspekty wykorzystywania prowizji papieskich przez polskie duchowieństwo w późnym średniowieczu. Przeanalizowane zostało, jak często używano tych łask w staraniach o lokalne i odległe beneficja oraz w jakiej odległości od miejsca pochodzenia interesantów leżały przyznane prebendy. Omówiono też, w jakim stopniu papieskie łaski pozwalały przekroczyć karierom duchownych granice administracyjne województw, dzielnic i diecezji.

Biogram autora

Adam Zapała - Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN

dr Adam Zapała – absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 2013–2018 współpracownik w grancie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Monumenta Vaticana res gestas Polonicas illustrantia – edycja źródeł proweniencji papieskiej do dziejów Polski w późnym średniowieczu (od 1394)”, obecnie pracownik Zakładu Atlasu Historycznego IH PAN. Do jego zainteresowań badawczych należą przede wszystkim kontakty Polaków ze Stolicą Apostolską oraz drogi karier Polaków w późnym średniowieczu

Bibliografia

Acta Camerae Apostolicae, vol. 4: Annatae e Regno Poloniae saeculi XV (1421–1503), ed. M.D. Kowalski, Kraków 2002 (Monumenta Poloniae Vaticana, 10).

Bieniak J., Wzajemne powiązania osobowe kapituł włocławskiej i kruszwickiej w średniowieczu, w: Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej. Studia nad pochodzeniem i funkcjonowaniem elity kościelnej, red. A. Radzimiński, Toruń 2000, s. 53–68.

Czyżak M., Kapituła katedralna w Gnieźnie w świetle metryki z lat 1408–1448, Poznań 2003.

Dembiński P., Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428–1500, Poznań 2012.

Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej. Studia nad pochodzeniem i funkcjonowaniem elity kościelnej, red. A. Radzimiński, Toruń 2000.

Gąsiorowski A., Kanonicy włocławscy w najstarszej metryce kapitulnej (1435–1500), w: Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej. Studia nad pochodzeniem i funkcjonowaniem elity kościelnej, red. A. Radzimiński, Toruń 2000.

Gąsiorowski A., Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich. Katalog admisji w Gnieźnie i Poznaniu 1420–1500, Poznań 1993.

Jabłońska A., Kapituła uniejowska do początku XVI wieku, Kielce 2005.

Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej, t. 1–4, Gniezno 1883.

Kowalska-Pietrzak A., Prałaci i kanonicy kapituły łęczyckiej do schyłku XV wieku, Łódź 2004.

Kowalski M.D., Proventus camerae apostolicae debiti. Opłaty duchowieństwa polskiego na rzecz papiestwa w latach 1417–1484, Kraków 2010.

Krzyżaniakowa J., Kancelaria królewska Władysława Jagiełły. Studium z dziejów kultury politycznej Polski w XV wieku, t. 2: Urzędnicy, Poznań 1979.

Łętowski K., Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, t. 1–4, Kraków 1852–1853.

Pawiński A., Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 1: Wielkopolska, Warszawa 1883 (Źródła Dziejowe, 12).

Pawiński A., Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 3: Małopolska, Warszawa 1886 (Źródła Dziejowe, 14).

Polski słownik biograficzny, t. 1–52, Warszawa–Kraków 1935–2017.

Poniewozik L., Prałaci i kanonicy sandomierscy w okresie średniowiecza, Toruń 2004.

Poniewozik L., Prałaci i kanonicy wiśliccy w okresie średniowiecza, Lublin 2004.

Radzimiński A., Duchowieństwo kapituł katedralnych w Polsce XIV i XV w. na tle porównawczym. Studium nad rekrutacją i drogami awansu, Toruń 1995.

Radzimiński A., Prałaci i kanonicy kapituły katedralnej płockiej w XIV i I poł. XV w., t. 1–2, Toruń 1991–1993.

Radzimiński A., Problemy metodyczne w badaniach duchowieństwa kapitulnego w Polsce średniowiecznej, w: Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej. Studia nad pochodzeniem i funkcjonowaniem elity kościelnej, red. A. Radzimiński, Toruń 2000, s. 163–178.

Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu (http://www.slownik.ihpan.edu.pl, dostęp: 1 marca 2019).

Sułkowska-Kurasiowa I., Polska kancelaria królewska w latach 1447–1506, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.

Szady B., Prawo patronatu w Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych, Lublin 2003.

Wiśniewski J., Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186–1929 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581–1866, Radom 1926.

Zapała A., Kontakty poddanych monarchii jagiellońskiej ze Stolicą Apostolską za pontyfikatu papieża Mikołaja V (1447–1455), Warszawa 2020 [w druku].

Ziemie polskie Korony w XVI w. Przestrzenna baza danych (http://atlasfontium.pl, dostęp: 1 marca 2019).

Studia Geohistorica

Pobrania

Opublikowane

2020-03-01

Jak cytować

1.
ZAPAŁA, Adam. Geograficzne uwarunkowania wykorzystania prowizji papieskich w staraniach o beneficja kościelne w późnośredniowiecznej Polsce. Studia Geohistorica [online]. 1 marzec 2020, nr 7, s. 248–267. [udostępniono 6.2.2023]. DOI 10.12775/SG.2019.13.

Numer

Nr 7 (2019)

Dział

Atlas Fontium

Licencja

Licencja

Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Studia Geohistorica” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Autor/Współautor udziela Instytutowi Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskiemu Towarzystwu Historycznemu nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Studia Geohistorica”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

Autor/Współautor wyraża zgodę na udzielanie udostępnianie utworu przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskie Towarzystwo Historyczne na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 289
Liczba cytowań: 0