Lindleyowski plan Warszawy (1:2500) jako narzędzie wspomagające zrozumienie stopnia zachowania przestrzeni miejskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/SG.2023.09Słowa kluczowe
plan miasta, historia kartografii, Warszawa, przestrzeń miejska, działka miejska, HGISAbstrakt
Głównym przedmiotem zainteresowania autorki artykułu jest plan Lindleyów w skali 1:2500 (1897–1901), będący jednym z rezultatów prac kartograficznych podjętych w związku z rozwojem sieci kanalizacyjnej i wodociągowej w Warszawie. Plan jest podstawą prezentowanej edycji działek miejskich. Uzyskane dane przestrzenne pozwoliły na porównanie stabilności granic działek miejskich od przełomu XIX i XX w. z obecnymi danymi geodezyjnymi.
Bibliografia
Archives
Archiwum Państwowe w Warszawie
Plany Lindleyów 2013, https://www.warszawa.ap.gov. pl/lindley/planylindleyow.html [accessed on 20 June 2023].
План города Варшавы. Съёмка под руководством Главного Инженера В.Г. Линдлея [Plan miasta Warszawy. Zdjęcie pod kierunkiem Głównego Inżyniera W.H. Lindleya], W.H. Lindley, 1:2 500, 1897–1901, 785, 72/1001 Zarząd Budowy Kanalizacji i Wodociągów w Warszawie.
Literature
Bagieńska E., ‘Opracowanie metodyki przygotowania podkładowego planu Warszawy przełomu XIX i XX wieku w skali 1:5000’ (unpublished master’s thesis, University of Warsaw, 2017).
Barański A., Warsza Z.L., ‘Miary na ziemiach polskich w dobie porozbiorowej’, Pomiary, Automatyka, Kontrola, vol. 58, no. 12 (2012), 1137–1140.
Bartnik D., ‘Lindleyowskie plany wodociągów i kanalizacji miasta Łodzi w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego’, in Dawna kartografia miast, ed. J. Ostrowski, P.E. Weszpiński, Z dziejów kartografii Series, 15 (Warszawa, 2011), pp. 137–152.
Bartoszewicz A., Bartoszewicz H., ‘Dzieje kartografii miast polskich do końca XIX wieku. Zarys problematyki’, Polski Przegląd Kartograficzny, vol. 45, no. 3 (2013), 236–255.
Churchill R.R., ‘Urban Cartography and the Mapping Of Chicago’, Geographical Review, vol. 94, no. 1 (2004), 1–22.
Conzen M.P., ‘Core Concepts in Town-Plan Analysis’, in Teaching Urban Morphology, ed. V. Oliveira, The Urban Book Series (Cham, 2018), pp. 123–143.
Conzen M.R.G., ‘Alnwick, Northumberland: A Study in Town-Plan Analysis’, Transactions and Papers (Institute of British Geographers), no. 27 (1960), 111–122.
Daniel J., Sampling essentials: Practical guidelines for making sampling choices (Thousand Oaks, 2012).
Dekret z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy [Decree of 26 October 1945 on the Ownership and Use of Land in the Area of the Capital City of Warsaw], Dziennik Ustaw, 1945, no. 50, item 279.
Edney M.H., Cartography: The Ideal and Its History (Chicago, 2019).
Elżanowski J., Enss C.M., ‘Cartographies of catastrophe: mapping World War II destruction in Germany and Poland’, Urban History, vol. 49, no. 3 (2022), 589–611.
Elżanowski J., ‘Ruins, Rubble and Human Remains: Negotiating Culture and Violence in Post-Catastrophic Warsaw’, Public Art Dialogue, vol. 2, no. 2 (2012), 114–146.
Engelking B., Leociak J., Getto warszawskie: Przewodnik po nieistniejącym mieście, maps by P.E. Weszpiński (Warszawa, 2013).
Ersland G.A., ‘Plot longevity and urban land tenure: a Norwegian case study’, Urban Morphology, vol. 14, no. 1 (2010), 21–29.
Gajewski M., Lindley William Heerlein (1853–1917), in Polski Słownik Biograficzny, vol. 17, ed. E. Rostworowski (Wrocław, 1972).
Gajewski M., ‘Warszawskie wodociągi do 1939 roku: projekty i realizacje’, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, vol. 17, no. 1 (1972), 25–44.
Gawryszewski A., Ludność Warszawy w XX wieku, Monografie: Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego Series, 10 (Warszawa, 2009).
Golba R., Pilarska A., Czaja R., ‘The Concept of a Georeferential Spatial Database of TopographicHistorical Objects (GSDoT-HO): A Case Study of the Cadastral Map of Toruń (Poland)’, ISPRS International Journal of Geo-Information, vol. 12, no. 2 (2023), 26.
Goodspeed R., Grengs J., ‘Urban and Regional Planning’, Geographic Information Science & Technology Body of Knowledge, no. 4thQ (2017), https://gist- bok.ucgis.org/bok-topics/gist-urban-and-regional- planning [accessed on 2 February 2023].
Gregory I.N., Ell P.S., Historical GIS: Technologies, Methodologies, and Scholarship (Cambridge–New York, 2016).
Grotowski A., Rozdział I. Zarys historyczny wodociągów m. Warszawy, in Kanalizacya, wodociągi i pomiary miasta Warszawy: wykonane podług projektu i pod głównem kierownictwem W. H. Lindley’a, ed. A. Grotowski, et al., Warszawa 1911, pp. 1–16, https:// delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/28905/edi- tion/25338/content [accessed on 20 June 2023].
Harvey P.D.A., The history of topographical maps: Symbols, pictures and surveys (London–New York, 1980).
IJsselstijn M., ‘Tracing the persistence of medieval plot boundaries in a central street: Breestraat in Leiden, The Netherlands’, in Rural Riches & Royal Rags?: Studies on Medieval and Modern Archaeology, Presented to Frans Theuws, ed. M. Kars, R. van Oosten, M.A. Roxburgh (Zwolle, 2019), pp. 236–242.
Jankiewicz A., Weszpiński P.E., Witecki M., Atlas historyczny Warszawy: Wybrane źródła kartograficzne (Warszawa, 1999).
Jeżowski M., Rozdział XV. Pomiary miasta i okolic, in Kanalizacya, wodociągi i pomiary miasta Warszawy: wykonane podług projektu i pod głównem kierownictwem W. H. Lindley’a, ed. A. Grotowski, et al., Warszawa 1911, pp. 226–283, https:// delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/28905/edi- tion/25338/content [accessed on 20 June 2023].
Kain R.J.P., Baigent E., The Cadastral Map in the Service of the State: A History of Property Mapping (Chicago–London, 1993).
Kanalizacya, wodociągi i pomiary miasta Warszawy: wykonane podług projektu i pod głównem kierownictwem W. H. Lindley’a, ed. A. Grotowski, et al. 1911, https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publica- tion/28905/edition/25338/content [accessed on 20 June 2023].
Karimi K., ‘Urban conservation and spatial transformation: preserving the fragments or maintaining the “spatial spirit”’, URBAN DESIGN International, vol. 5, no. 3–4 (2000), 221–231.
Kieniewicz S., Dzieje Warszawy, vol. 3: Warszawa w latach 1795–1914 (Warszawa, 1976).
Kimerling A.J., Buckley A.R., Muehrcke P.C., Muehrcke J.O., Map use: Reading, analysis, interpretation (Redlands, California, 2016).
Kowalski L., Piątkowski F., Warszawa – mapa miasta w skali 1:20 000 wraz z inwentaryzacją zniszczeń popełnionych przez Niemców w latach 1939–1945 = Map of Warsaw at scale 1:20 000 and inventory of the destruction perpetrated by the Germans during the war 1939–1945 (Warszawa, 1949), https://polona.pl/item/warszawa-mapa-miasta-w- skali-1-20-000-wraz-z-inwentaryzacja-zniszczen- popelnionych,ODc5NzM2Mg/ [accessed on 20 June 2023].
Kuc-Czerep M., Niemieckojęzyczni mieszkańcy Warszawy: Droga do obywatelstwa w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej (Warszawa, 2021).
Kuc-Czerep M., Słomska K., ‘Wyzwania integracji źródeł kartograficznych i tekstowych na przykładzie Warszawy w XVIII w.’, Studia Geohistorica, 7 (2019), 127–143.
Kurcewicz U., ‘Ideologiczne oblicze odbudowy śródmieścia Warszawy ze zniszczeń po II wojnie światowej’, in ObliczaWojny, vol. 4: Miasto i wojna, ed. T. Grabarczyk, M. Pogońska-Pol (Łodź, 2021), pp. 369–392.
Lelo K., ‘A GIS Approach to Urban History: Rome in the 18th Century’, ISPRS International Journal of Geo-Information, vol. 3, no. 4 (2014), 1293–1316.
Lelo K., Baiocchi V., ‘Assessing the accuracy of historical maps of cities: Methods and problems’, Citta e Storia, vol. 9, no 1 (2014), 61–89.
Lerner F., ‘Lindley, William’, in Neue Deutsche Biographie, vol. 14 (1985), 605–606, https:// www.deutsche-biographie.de/pnd117026050. html#ndbcontent [accessed on 20 June 2023].
Lloyd C.D., Gregory I.N., Shuttleworth I.G., Lilley K.D., ‘Exploring change in urban areas using GIS: Data sources, linkages and problems’, Annals of GIS, vol. 18, no. 1 (2012), 71–80.
Longley P.A., Geographic Information Systems and Science, 4th edn (Hoboken, 2015).
Mou Z., “Using cadastral maps in historical GIS research: the French Concession in Shanghai (1931–1941)’, Annals of GIS, vol. 18, no. 2 (2012), 147–156.
Oliveira V., ‘The Town-Plan as Built Heritage’, Heritage, no. 4 (3) (2021), 1049–1061.
Panecki T., ‘Digital methods in cartographic source editing’, Digital Scholarship in the Humanities, vol. 36, no. 3 (2021), 682–697.
Panecki T., ‘Plan of Kalisz by Andrzej Politalski from 1785 – a source edition in the Polish Historic Towns Atlas’, Polish Cartographical Review, vol. 54, no. 1 (2022), 92–107.
Popiołek M., ‘“Miastu – grunty, mieszkańcowi – dom”. Historia powstania dekretu Bieruta na tle europejskiej myśli urbanistycznej’, in Spór o odbudowę Warszawy. Od gruzów do reprywatyzacji, ed. T. Fudala (Warszawa, 2016), pp. 37–58.
Pytlewska-Smółka M., ‘Restytucja mienia objętego działaniem tzw. dekretu Bieruta z 26 października 1945 r. w świetle działań Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich’, Radca Prawny. Zeszyty Naukowe, vol. 16, no. 3 (2018), (https://kwartalnikradcaprawny.kirp. pl/2018/10/10/restytucja-mienia-objetego-dzialani- em-tzw-dekretu-bieruta-z-26-pazdziernika-1945-r- w-swietle-dzialan-komisji-do-spraw-reprywatyzacji- nieruchomosci-warszawskich/ [accessed on 20 June 2023].
Ronisz R., ‘Biuro Pomiarów m. st. Warszawy w latach 1881–1922’, Przegląd Geodezyjny, vol. 35, no. 2 (1963), 96–100, https://pbc.gda.pl/dlibra/publi- cation/88961/edition/80389/content [accessed on 20 June 2023].
Slater T.R., ‘The Analysis of Burgage Patterns in Medieval Towns’, Area, vol. 13, no. 3 (1981), 211–216, http://www.jstor.org/stable/20001722 [accessed on 20 June 2023].
Słomska-Przech K., Słomski M., ‘Urban Plot: Developing a Consistent Definition for Comparative Urban Studies’, Journal of Urban History, vol. 50, no. 2 (2024), 422–451, https://doi. org/10.1177/00961442221089942.
Suchy J., ‘Czy prawo własności nieruchomości w Polsce jest nadal prawem własności?’, Ekonomia, vol. 25, no. 3 (2019), 55–66.
Szymańska J., ‘Lindleyowskie mapy Warszawy’, Rocznik Warszawski, vol. 3 (1962), 315–320.
Wereszczyński M., ‘Koncepcja mapy podkładowej Warszawy przełomu XIX i XX wieku w skali 1:10 000’ (unpublished bachelor’s thesis, University of Warsaw, 2016).
Wereszczyński M., ‘Koncepcja i redakcja mapy podkładowej Warszawy przełomu XIX i XX wieku’ (unpublished master’s thesis, University of Warsaw, 2018).
Williamson I., Enemark S., ‘Understanding Cadastral Maps’, Australian Surveyor, vol. 41, no. 1 (1996), 38–52.
Witecki M., Plan Warszawy Lindleya 1883–1915 ze zbiorów Archiwum Państwowego m. st. Warszawy (Warszawa, 1990), https://pbc.gda.pl/dlibra/doc-content?id=61528 [accessed on 20 June 2023].
Zhai X., Zhu X., Xiao Z., Weng J., ‘Research on the comparison of extension mechanism of cellular automaton based on hexagon grid and rectangular grid’, in International Symposium on Spatial Analysis, Spatial-Temporal Data Modeling, and Data Mining, ed. Y. Liu, X. Tang SPIE Proceedings Series (Wuhan, 2009), 74924K.
Żelichowski R., ‘Lindley, Sir William Heerlein (1853–1917)’, in The Oxford Dictionary of National Biography, ed. H.C.G. Matthew, B. Harrison (Oxford, 2004).
Żelichowski R., Lindleyowie: Dzieje inżynierskiego rodu (Warszawa, 2002).
Żelichowski R., Weszpiński P.E., William Heerlein Lindley. Plan niwelacyjny miasta Warszawy. Zdjęcie pod kierunkiem Głównego Inżyniera W.H. Lindleya, Plany Warszawy Series (Warszawa, 2016).
On-line materials
Engelking B., Leociak J., Weszpiński P.E., Online Warsaw Ghetto map and database – Atlas of the ghetto – Maps of the ghetto – ghetto borders before the Great liquidation Action, https://new.getto.pl/en/Atlas- of-the-ghetto/Maps-of-the-ghetto-ghetto-borders- before-the-Great-liquidation-Action [accessed on 20 June 2023].
Engelking B., Leociak J., Weszpiński P.E., Online Warsaw Ghetto map and database – Atlas of the ghetto – Maps of the ghetto – contemporary street grid and remanants of buildings, https://new.getto.pl/en/Atlas- of-the-ghetto/Maps-of-the-ghetto-contemporary- street-grid-and-remanants-of-buildings [accessed on 20 June 2023].
Fundacja Warszawa 1939, 6 Sierpnia róg al. Niepodległości – 1. Szpital Okręgowy im. marszałka Józefa Piłsudskiego, Szpital Mokotowski, https:// www.warszawa1939.pl/obiekt/szpital-mokotowski [accessed on 20 June 2023].
Fundacja Warszawa 1939, Politechnika Warszawska Gmach główny, https://www.warszawa1939.pl/ obiekt/politechnika [accessed on 20 June 2023].
Główny Urząd Geodezji i Kartografii (Head Office of Geodesy and Cartography), Web Map Service “Krajowa Integracja Ewidencji Gruntów”, (2023), https:// integracja.gugik.gov.pl/cgi-bin/KrajowaIntegracja- EwidencjiGruntow [accessed on 5 October 2023].
Historical Ontology of Urban Space, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, https://urbanonto.ihpan.edu.pl/pl/ [accessed on 20 June 2023].
Kaczorowski J., ‘Jak zmieniały się granice Warszawy?’, ArcanaGIS 2020, https://www.arcanagis.pl/ jak-zmienialy-sie-granice-warszawy/ [accessed on 20 June 2023].
Lampen A., et al., ‘HiSMaComp – Historical survey maps and the comparative study of the functionality and morphology of urban space. Standardisation – Digital processing – Research‘, Institut für vergleichende Städtegeschichte, https://hismacomp. hypotheses.org/ [accessed on 20 June 2023].
Narodowy Instytut Dziedzictwa (National Institute of Cultural Heritage), Web Map Service “Immovable Monuments”, http://usluga.zabytek.gov. pl/INSPIRE_IMD/service.svc/get? [accessed on 20 June 2023).
University of Warsaw, Faculty of History, The social origins of anti-Jewish violence. The Kingdom of Poland in the second half of the 19th century (1864–1914), https://historia.uw.edu.pl/en/ research-project/the-social-origins-of-anti-jewish- violence-the-kingdom-of-poland-in-the-second- half-of-the-19th-century-1864-1914/ [accessed on 20 June 2023].
Urząd m.st. Warszawy, Biuro Geodezji i Katastru (City Hall of Warsaw, Office of Surveying and Cadastre), Historical Map, https://mapa.um.warszawa.pl/en/ index.html [accessed on 20 June 2023].
Urząd m.st. Warszawy, Biuro Geodezji i Katastru (City Hall of Warsaw, Office of Surveying and Cadastre), Web Map Service, https://wms.um.warszawa.pl/ serwis [accessed on 20 June 2023].
UNESCO World Heritage Centre, Historic Centre of Warsaw, https://whc.unesco.org/en/list/30 [accessed on 20 June 2023].
Urząd m.st. Warszawy, Serce Warszawy na nowo – początek budowy placu Centralnego, https:// um.warszawa.pl/-/serce-warszawy-na-nowo- poczatek-budowy-placu-centralnego [accessed on 4 October 2023].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Licencja
Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Studia Geohistorica” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Autor/Współautor udziela Instytutowi Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskiemu Towarzystwu Historycznemu nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Studia Geohistorica”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Autor/Współautor wyraża zgodę na udzielanie udostępnianie utworu przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskie Towarzystwo Historyczne na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 177
Liczba cytowań: 0
