Porównanie zakresu treści wojskowych map topograficznych zaboru rosyjskiego ziem polskich z początku XX wieku na przykładzie Kielc

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/SG.2022.06

Słowa kluczowe

dawne mapy topograficzne, analiza porównawcza, Kielce, Historical GIS, semiotyka kartograficzna

Abstrakt

W artykule porównano treść map topograficznych opracowanych na początku XX w., przedstawiających fragment obszaru pozostającego pod zaborem rosyjskim – Kielce i okolice. Przeanalizowane zostały topograficzne mapy wojskowe państw zaborczych: rosyjska Dwuwiorstówka, austriacka Spezialkarte i niemiecka Karte des Westlichen Russlands. Mapy te cechuje wiele podobieństw: zbliżona skala, podobny okres i cel powstania. Przeprowadzona została analiza elementów topografii: sieci komunikacyjnej, zabudowy, budynków, obiektów przemysłowo-gospodarczych i warstw przyrodniczych pod względem wizualnych różnic, kluczy znaków oraz obiektywnych miar, takich jak długość czy powierzchnia.

Biogram autora

Jerzy Długosz - Uniwersytet Warszawski

lic. Jerzy Długosz – student geografii (specjalność geoinformatyka, kartografia i teledetekcja) na Uniwersytecie Warszawskim. Zainteresowany wszelkimi aspektami historycznego GISu – po pracy licencjackiej, dotyczącej topograficznych map zaboru rosyjskiego, obecnie w ramach pracy magisterskiej zajmujący się analizą geoportali historycznych

Bibliografia

Affek A., Kalibracja map historycznych z zastosowaniem GIS, w: Źródła kartograficzne w badaniach krajobrazu kulturowego, red. J. Plit, J. Nita, Sosnowiec 2012 (Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, t. 16), s. 48–62.

Czerny A., Powstanie i etapy rozwoju map topograficznych do końca XIX wieku, w: Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych, red. A. Czerny, Lublin 2015, s. 11–84 (https://phavi. umcs.pl/at/attachments/2016/0708/103742-czerny-dawne-mapy-07-07-low-res.pdf, dostęp: 28 stycznia 2020).

Edney M.H., Cartography. The Ideal and its History, Chicago–Londyn 2019.

Faluszczak F., Kartografia Galicji Wschodniej w latach 1772–1914, Rzeszów 2011.

Guldi J., What is the Spatial Turn? Spatial Humanities, 2012 (http://spatial.scholarslab.org/spatial-turn, dostęp: 28 stycznia 2020).

Harley J.B., The New Nature of Maps. Essays in the History of Cartography, Baltimore 2001.

Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Warszawa 2011.

Konias A., Kartografia topograficzna państwa i zaboru pruskiego od II połowy XVIII wieku do połowy XX wieku, Słupsk 2010.

Kuna J., Bychawa 1919–1939. Kartograficzna rekonstrukcja miasta, Lublin 2018.

Kuna J., Metodyczne aspekty analiz przestrzennych GIS wykorzystujących dawne mapy topograficzne, w: Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych, red. A. Czerny, Lublin 2015, s. 125–149 (https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2016/0708/103742-czerny-dawne-mapy-07-07-low-res.pdf, dostęp: 28 stycznia 2020).

Kuna J., „Partially compiled” maps 1:25,000 by Polish Military Geographical Institute (1919–1939), „Polish Cartographical Review”, 50, 2018, 1, s. 31–46.

Lewakowski J., Klucz znaków przyjętych dla map austryjackich, pruskich, rosyjskich, Kraków 1920.

Nalej M., Jaskulski M., Łukasiewicz G., Porównanie metod transformacji map historycznych, „Rocznik Geomatyki”, 11, 2013, 4(61), s. 41–57.

Panecki T., Cyfrowe edycje map dawnych. Perspektywy i ograniczenia na przykładzie mapy Gaula/Raczyńskiego (1807–1812), „Studia Źródłoznawcze. Commentationes”, 58, 2020, s. 185–206.

Panecki T., Koncepcja struktury bazy danych historycznych obiektów topograficznych, Warszawa 2018.

Panecki T., Porównanie zakresu i metod ujęcia treści na mapach topograficznych ziem zaboru rosyjskiego z przełomu XIX i XX wieku, „Polski Przegląd Kartograficzny”, 47, 2015, 1, s. 47–65.

Pazdur J., Dzieje Kielc do 1863 roku, Wrocław 1967.

Pazdur J., Dzieje Kielc 1864–1939, Wrocław 1971.

Szady B., Dawna mapa jako źródło w badaniach geograficzno-historycznych w Polsce, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 66, 2018, 2, s. 129–141.

Geoportal (https://www.geoportal.gov.pl/, dostęp 28 stycznia 2020).

Mapy

Новая Топографическая Карта Западной России, 1:84 000, godło arkusza XXVIII 8, rok wyd. 1914, źródło skanu: MAPSTER, ze zbiorów Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego (26 proc. wielkości oryginalnej)

Spezialkarte der Österreichisch-ungarischen Monarchie, 1:75 000, godło arkusza 2 XXIII, rok wyd. 1915, źródło skanów: MAPSTER, ze zbiorów Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie (22 proc. wielkości oryginalnej)

Karte des Westlichen Russlands, 1:100 000, godło arkusza G 38, rok wyd. 1915, źródło skanów: MAPSTER, ze zbiorów Archiwum Map WIG (28 proc. wielkości oryginalnej)

Studia Geohistorica

Pobrania

Opublikowane

2023-03-10

Jak cytować

1.
DŁUGOSZ, Jerzy. Porównanie zakresu treści wojskowych map topograficznych zaboru rosyjskiego ziem polskich z początku XX wieku na przykładzie Kielc. Studia Geohistorica [online]. 10 marzec 2023, nr 10, s. 100–118. [udostępniono 1.6.2023]. DOI 10.12775/SG.2022.06.

Numer

Nr 10 (2022)

Dział

Artykuły

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Licencja

Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Studia Geohistorica” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Autor/Współautor udziela Instytutowi Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskiemu Towarzystwu Historycznemu nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Studia Geohistorica”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

Autor/Współautor wyraża zgodę na udzielanie udostępnianie utworu przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskie Towarzystwo Historyczne na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 81
Liczba cytowań: 0