Ocena wiarygodności części tzw. szkiców parafialnych Karola Perthéesa na przykładzie sieci osadniczej powiatu gostyńskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SG.2022.03Słowa kluczowe
HGIS, kartografia historyczna, Karol PerthéesAbstrakt
W artykule dokonano oceny wiarygodności części Geograficzno-statystycznego opisania parafiów Królestwa Polskiego (zwanego szkicami parafialnymi) na przykładzie sieci osadniczej współczesnego powiatu gostyńskiego (woj. wielkopolskie). Badany obszar obejmował historycznie trzy dekanaty, w skład których wchodziły 23 parafie. Z wybranych map weryfikacyjnych zebrano dane o sieci osadniczej, a następnie opracowano wspólną bazę danych, w której zintegrowano pozyskane informacje. Zbadane szkice parafialne porównano z mapą specjalną województwa poznańskiego oraz innymi materiałami kartograficznymi pod kątem zawartości. Otrzymane w efekcie analizy ilościowe i jakościowe pozwoliły ocenić poprawność szkiców parafialnych jako źródła w procesie opracowania mapy specjalnej.
Bibliografia
Affek A., Kalibracja map historycznych z zastosowaniem GIS, w: Źródła kartograficzne w badaniach krajobrazu kulturowego, red. J. Plit, J. Nita, Sosnowiec 2012 (Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, t. 16), s. 48–62.
Alexandrowicz S., „Mappa szczegulna woiewództwa podlaskiego” Karola de Perthees z 1795 r. Uwagi wstępne, „Studia Podlaskie”, 1, 1990, s. 91–97.
Buczek K., Kartograf króla Stanisława Augusta. Życie i dzieła, w: Karol Perthées (1739–1815). Fizjograf Pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, red. J. Pawłowski, Warszawa 2003, s. 21–134.
Cyfrowa edycja mapy Gaula/Raczyńskiego (1:125 000, 1807–1812), (https://atlasfontium.pl/?page_id=2346, dostęp: 20 czerwca 2021).
Czerny A., Powstanie i etapy rozwoju map topografi cznych do końca XIX wieku, w: Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych, red. A. Czerny, Lublin 2015, s. 11–83 (https:// phavi.umcs.pl/at/attachments/2016/0708/103742-czerny-dawne-mapy-07-07-low-res.pdf, dostęp: 10 kwietnia 2020).
Edney M.H., The Rise of Systematic, Territorial Surveys, w: The Routledge Handbook of Mapping and Cartography, red. A.J. Kent, P. Vujakovic, London–New York 2018.
Ertman A., Dwie rękopiśmienne mapy Karola Perthéesa w zbiorach Biblioteki Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu, „Polski Przegląd Kartograficzny”, 44, 2012, 2, s. 141–147.
Ertman A., Rękopiśmienna mapa województwa podlaskiego Karola Perthéesa z r. 1795. Jej źródła, metoda opracowania i znaczenie dla badań historycznych, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki”, 16, 2007, 1–2, s. 129–137.
Lange M., Dawne mapy, plany i atlasy w zbiorach Pracowni Atlasu Historycznego PAN w Warszawie, w: Kamienie milowe w kartografii, red. J. Ostrowski, P.E. Weszpiński, Warszawa 2013 (Z Dziejów Kartografii, t. 17), s. 399–404.
Medyńska-Gulij B., Lorek D., Pruskie mapy topograficzne dla Wielkopolski do 1803 roku, „Badania Fizjograficzne”, Seria A, 59, 2008, s. 29–42.
Olszewicz B., Polska kartografja wojskowa. Zarys historyczny, Warszawa 1921.
Panecki T., Długie życie dawnych map. Opracowanie cyfrowej edycji mapy Gaula/Raczyńskiego (1:125 000, 1807–1812), Warszawa 2021.
Pfau T.P. von, Militärische Karte von Gross-Pohlen, [1:87 500] Staatsbibliothek Preussischer Kulturbesitz, Berlin, sygn. Q 16.939/6–Q 16.939/10.
Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie państwowego rejestru nazw geograficznych, Warszawa 2012.
Rutkowski H., Mapy Perthéesa, w: Fundamenta Historiae. Pisma wybrane, red. M. Słoń, M. Zbieranowski, Warszawa 2014, s. 269–282.
Szady B., Mapa województwa lubelskiego Karola Perthéesa z 1786 roku jako źródło kartograficzne i historyczne, w: Dawne mapy jako źródła historyczne, red. B. Konopska i in., Warszawa 2012 (Biblioteka Polskiego Przeglądu Kartograficznego, t. 3), s. 26–35.
Szady B., Panecki T., Source-Driven Data Model for Geohistorical Records’ Editing. A Case Study of the Works of Karol Perthées, „Miscellanea Geographica”, 26, 2022, 1, s. 52–62.
Wernerowa W., Ocena ankiet parafialnych jako źródła wiedzy Karola Pertheesa o fizjografii Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, w: Karol Perthées (1739–1815). Fizjograf Pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, red. J. Pawłowski, Warszawa 2003, s. 165–188.
Wernerowa W., Ze studiów nad opisami parafii diecezji wileńskiej z 1784 r. w relacji ze szkicami K. de Perthéesa, w: Dwudziestolecie Zespołu Historii Kartografii, red. J. Ostrowski, W. Wernerowa, Warszawa 1995 (Z Dziejów Kartografii, t. 7), s. 125–140.
Ziemie polskie Korony w XVI w. Przestrzenna baza danych (https://atlasfontium.pl/ziemie-polskie-korony/, dostęp: 15 sierpnia 2022).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Licencja
Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Studia Geohistorica” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Autor/Współautor udziela Instytutowi Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskiemu Towarzystwu Historycznemu nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Studia Geohistorica”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Autor/Współautor wyraża zgodę na udzielanie udostępnianie utworu przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskie Towarzystwo Historyczne na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 78
Liczba cytowań: 0
