Aplikacja INDXR jako narzędzie udostępniania treści Metryki Koronnej – przykład księgi MK 126 z czasów Stefana Batorego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SG.2021.10Słowa kluczowe
cyfrowe edycje źródeł, Metryka Koronna, Stefan Batory, Archiwum Główne Akt DawnychAbstrakt
Artykuł omawia nowe możliwości udostępniania zawartości ksiąg Metryki Koronnej przy wykorzystaniu aplikacji INDXR. Narzędzie to zostało z powodzeniem implementowane w projektach wykorzystujących różnego typu źródła o charakterze masowym. Pozwala ono w prosty sposób połączyć formę opisową i charakterystykę treści źródła z jego skanami. Odpowiada potrzebom i wymaganiom związanym z udostępnianiem zawartości Metryki Koronnej, którą przybliżały dotąd serie Matricularum Regni Poloniae Summaria czy Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa. Tekst zawiera pewne propozycje dotyczące struktury informacji źródłowych, bazujące na doświadczeniach związanych z wykorzystaniem aplikacji INDXR w opracowaniu księgi MK 126 z czasów panowania Stefana Batorego.
Bibliografia
Alexandri regis tempora complectens (1501–1506), contextuit indicesque adiecit Th. Wierzbowski, Varsoviae 1908 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 3).
Borek A., Związek T., Słomski M., Gochna M., Myrda G., Słoń M., Technical and methodological foundations of digital indexing of medieval and early modern court books, „Digital Scholarship in the Humanities”, 35 (2), 2020, s. 233–253.
Burnard L., The Evolution of the Text Encoding Initiative. From Research Project to Research Infrastructure, „Journal of The Text Encoding Initiative”, 5, 2013, s. 1–15.
Casimiri IV regis tempora complectens (1447–1492), contextuit indicesque adiecit Th. Wierzbowski, Varsoviae 1905 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 1).
Chłapowski K., Sumaryzacja Metryki Koronnej po polsku, „Arcana”, 92/93 (2/3), 2010, s. 41–49.
Chłapowski K., The Summary of Metrica Regni Poloniae no. 139 dated 1595, „Studia Źródłoznawcze”, 57, 2019, s. 211–216.
Chorążyczewski W., Nowożytny dokument królewski. Możliwości badawcze, w: Polska kancelaria królewska czasów nowożytnych. Między władzą a społeczeństwem. Materiały konferencji naukowej, Toruń, 18 IV 2002, red. W. Chorążyczewski, W. Krawczuk, Toruń 2003, s. 29–50.
Chorążyczewski W., Regest und Volltext ei der Edition von Geschichtsquellen, w: Edition deutschsprachiger Quellen aus dem Ostseeraum (14.–16. Jahrhundert), hrsg. von M. Thumser, J. Tandecki, D. Heckmann, Toruń 2001, s. 53–64.
Chorążyczewski W., Krawczuk W., Grabowski J., Hrusa A., Górzyński S., Metryka Koronna – pamięć państwa. The Polish and Lithuanian Metrica – Memory of the State, revised by S. Górzyński, Warszawa 2017.
Ciechanowski H. [rec.], Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, t. 6, pod redakcją Krzysztofa Chłapowskiego, Księga wpisów podkanclerzego Jana Tarnowskiego MK 137 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie 1592, oprac. Krzysztof Chłapowski, wyd. DiG, Warszawa 2012, s. 309, „Archiwa–Kancelarie–Zbiory”, 4 (6), 2013, s. 257–259.
Cummings J., The Text Encoding Initiative and the Study of Literature, w: A Comparison to Digital Literary Studies, red. R. Siemens, S. Schreibman, Oxford 2007, s. 451–476.
Digitizing Medieval Sources – L’édition en ligne de documents d’archives médiévaux. Challenges and Methodologies – Enjeux, méthodologie et défis, ed. C. Balouzat-Loubet, Turnhout 2020, s. 37–56 (Atelier De Recherches Sur Les Textes Médiévaux [Artem 27]).
Driscoll J.M., Pierazzo E., Digital Scholarly Editing. Theories and Practices, Cambridge 2016.
Elektroniczne indeksy do ksiąg sądów szlacheckich powiatu kaliskiego (ok. 1470–1519) [wersja robocza], red. T. Związek, oprac. W. Brzeziński, J. Karczewska, W. Lis, M. Słomski, U. Zachara-Związek, T. Związek, Warszawa 2018 (http://atlasfontium. pl/index.php?article=gr_zm_kalisz_c1500 (dostęp: 16 listopada 2019).
Hałaczkiewicz J., Elektroniczne wydawanie zbiorów korespondencji – dokonania i perspektywy, „Napis”, 23, 2017, s. 302–313.
Henrici Valesii regis tempora complectens 1573–1574, contextuit M. Woźniakowa, Varsaviae 1999 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 6).
Hockey S., Electronic Texts in the Humanities, Oxford 2000.
Inwentarz Metryki Koronnej. Księgi wpisów i dekretów polskiej kancelarii królewskiej z lat 1447–1795, oprac. I. Sułkowska-Kurasiowa, M. Woźniakowa, Warszawa 1975.
Johannis Alberti tempora complectens (1492–1501), contextuit indicesque adiecit Th. Wierzbowski, Varsoviae 1907 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 2).
Karabowicz A., Beetwen [sic] the Jagiellons and the Vasas. Research into Late 16th-Century Polish Parliamentarism, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, 10 (4), 2017, s. 579–597.
Karabowicz A., Custom and Statute. A Brief History of Their Coexistence in Poland, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, 7 (1), 2014, s. 111–131.
Karabowicz A., Prawodawstwo sejmowe i królewskie za panowania Stefana Batorego (1576–1586). Autoreferat z obrony pracy doktorskiej, Kraków, 28 lutego 2011 r., „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, 5 (1), 2012, s. 121–132.
Karabowicz A., Sprawy sejmowe i dorobek prawodawczy „tempore Conventi Generalia Torunensis A.D. 1576” w świetle Metryki Koronnej, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, 2, 2008, s. 73–90.
Knigi pol’skoj koronnoj metriki XV stolětìâ, t. 1: Kniga no 10, 1447–1454 gg, Ûridičeskìe Pamâtniki = Monvmenta Ivris / izdavaemye Varšavskim Glavnym Arhivoh drevnih aktov, Varšava 1914.
Kopiński K., „Księgi pruskie w Internecie” – projekt finansowany przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej, „Studia Źródłoznawcze”, 41, 2003, s. 143–153.
Krawczuk W., Metryka Koronna i Metryka Litewska, w: Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2015, s. 189–206.
Krawczuk W., Metryka Koronna Władysława IV Wazy – Nowy rozdział sumaryzacji, „Miscellanea Historico-Archivistica”, 14, 2002, s. 35–38.
Księga Metryki Koronnej podkanclerzego Andrzeja Oporowskiego z lat 1479–1483. Ze spuścizny Antoniego Prochaski, wyd. G. Rutkowska, Warszawa 2005.
Księga wpisów kanclerza Jana Zamoyskiego MK 133 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, oprac. A. Kot, W. Krawczuk, M. Kulecki, A. Sokół, G. Spyrka, red. W. Krawczuk, Kraków 2001 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 2).
Księga wpisów MK 135 podkanclerzego Wojciecha Baranowskiego z okresu marzec 1588 – grudzień 1590 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, oprac. W. Krawczuk, M. Kulecki, red. W. Krawczuk, Warszawa 2010 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 4).
Księga wpisów podkanclerzego Jana Tarnowskiego MK 136 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie 1591, oprac. K. Chłapowski, Warszawa 2009 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 5).
Księga wpisów podkanclerzego Jana Tarnowskiego MK 137 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie 1592, oprac. K. Chłapowski, Warszawa 2012 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 6).
Księga wpisów podkanclerzego Jana Tarnowskiego MK 138 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie 1593–1594, oprac. K. Chłapowski, Warszawa 2014 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 7).
Księga wpisów podkanclerzego Jana Tarnowskiego MK 139 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie 1595, oprac. K. Chłapowski, Warszawa 2016 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 8).
Księga wpisów podkanclerzego Jana Tarnowskiego MK 140 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie 1596, oprac. K. Chłapowski, Warszawa 2019 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 9).
Księga wpisów podkanclerzego Tomasza Zamoyskiego 1628–1635 ze zbiorów sztokholmskiego Riksarkivet sygnatura Skokloster E[nskilda] 8636, oprac. W. Krawczuk, Kraków 1999 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 1).
Księga wpisów podkanclerzego Wojciecha Baranowskiego MK 134 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie lata w Warszawie 1587 – V 1588, oprac. W. Krawczuk i in., red. W. Krawczuk, Kraków 2004 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 3).
Księgi konsystorza kaliskiego 1504–1540) [wersja robocza], red. A. Borek, oprac. A. Borek, I. Krawczyk, W. Lis, K. Szuba, Warszawa 2018 (http://atlas- fontium.pl/index.php?article=kkk_09_13, dostęp: 16 listopada 2020).
Księgi powiatu kaliskiego 1587–1594 [wersja robocza], red. M. Gochna, oprac. M. Gochna, E. Kalinowski, P. Klint, Warszawa 2019 (http://atlasfontium.pl/ index.php?article=kspk&fbclid, dostęp: 16 listopada 2020).
Majewska M.B., Prezentacja prototypowej internetowej edycji „Słownika wileńskiego”, w: Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego, red. K. Birecka, K. Taczyńska, Toruń 2010, s. 117–126.
Matuszewski J., Archiwum pod biurkiem każdego historyka, w: Z dziejów kultury prawnej. Studia ofiarowane Profesorowi Juliuszowi Bardachowi w dziewięćdziesięciolecie urodzin, red. M. Wąsowicz, Warszawa 2004, s. 301–320.
Narojczyk K., W kierunku historii cyfrowej. Nowe możliwości – Nowe wyzwania, „Res Historica”, 42, 2016, s. 329–350.
Palkij H., Kancelaria królewska w systemie politycznym Rzeczypospolitej. Problem analizy źródeł masowych, w: Polska kancelaria królewska czasów nowożytnych. Między władzą a społeczeństwem. Materiały konferencji naukowej. Toruń 18 kwietnia 2002 roku, red. W. Chorążyczewski, W. Krawczuk, Toruń 2003, s. 71–89.
Pawiński A., Akta Metryki Koronnej co ważniejsze z czasów Stefana Batorego 1576–1589, Warszawa 1882 (Źródła Dziejowe, 2).
Prinke R.T., Elektroniczna edycja źródeł do dziejów Polski, „Roczniki Historyczne”, 71, 2005, s. 235–238. Sahle P., A Catalog of Digital Scholarly Editions (http:// www.digitale-edition.de/index.html, dostęp: 16 listopada 2020).
Sahle P., Digitale Editionsformen. Zum Umgang mit der Überlieferung unter den Bedingungen des Medienwandels, Norderstedt 2013 (Schriften des Instituts für Dokumentologie und Editorik, 7–9).
Sigismundi Augusti regis tempora complectens (1548– 1572), vol. 1: Acta cancellariorum 1548–1572, contextuit indicesque adiecit Th. Wierzbowski, Varsoviae 1919 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 5).
Sigismundi Augusti regis tempora complectens (1548– 1572), vol. 2: Acta vicecancellariorum 1548–1572, contexterunt J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska, moderate J. Sawicki, Warszawa 1961 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 5).
Sigismundi I regis tempora complectens (1507–1548), vol. 1: Acta cancellariorum 1507–1548), contextuit indicesque adiecit Th. Wierzbowski, Varsoviae 1910 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 4).
Sigismundi I regis tempora complectens (1507–1548), vol. 2: Acta vicecancellariorum 1507–1535, contextuit indicesque adiecit Th. Wierzbowski, Varsoviae 1912 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 4).
Sigismundi I regis tempora complectens (1507–1548), vol. 3: Acta vicecancellariorum 1533–1548, contextuit indicesque adiecit Th. Wierzbowski, Varsoviae 1915 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 4).
Sigismundi I regis tempora complectens (1507–1548), vol. 4: Indices rerum, personarum et locorum 1507– 1548, contextuit indicesque adiecit Th. Wierzbowski, Varsoviae 1917 (Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, 4).
Skolimowska A., Turska M., XML Scriptorium. The XML editor as a tool for publishers of modern sources, on the example of the „Corpus of Ioannes Dantiscus’ Texts and Correspondence” (http://fontes.ibi.uw.edu. pl/html/XMLScriptorium.pdf (dostęp: 16 listopada 2020).
Słoń M., Pryncypia edytorstwa źródeł historycznych w dobie rewolucji cyfrowej, „Studia Źródłoznawcze”, 53, 2015, s. 155–161.
Słoń M., Sine initio et sine fine. Edycja źródła jako proces zawsze otwarty, w: Editiones sine fine, t. 1, red. K. Kopiński, W. Mrozowicz, J. Tandecki, Toruń 2017, s. 131–142.
Słoń M., Słomski M., Cyfrowe możliwości publikowania źródeł historycznych, w: Jak wydawać teksty dawne, red. K. Borowiec, D. Masłej, T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, Poznań 2017 (Staropolskie Spotkania Językoznawcze, 2), s. 65–84.
Słoń M., Zachara-Związek U., The Court Records of Wschowa (1495–1526). Digital Edition, „Studia Geohistorica”, 6, 2018, s. 204–222.
Sumariusz ksiąg poselstw Metryki Koronnej, t. 1: Jagiellonowie, oprac. I. Sułkowska-Kurasiowa, J. Wejchertowa, przyg. do druku M. Badowska, M. Kulecki, Warszawa 2019.
Sumariusz księgi MK 180 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie w Warszawie z lat 1633– 1635, kanclerstwa Jakuba Zadzika, oprac. W. Krawczuk, Kraków 2018 (Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, 10).
Tandecki J., Kopiński K., Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa 2014.
Vogeler G., The „assertive edition”. On the consequences of digital methods in scholarly editing for historians, „International Journal of Digital Humanities”, 1, 2019, s. 309–322.
Wajs H., Propozycja bazy danych do opracowywania ksiąg Metryki Koronnej z czasów Stefana Batorego, w: Polska kancelaria królewska czasów nowożytnych. Między władzą a społeczeństwem. Materiały konferencji naukowej, Toruń 18 kwietnia 2002 roku, red. W. Chorążyczewski, W. Krawczuk, Toruń 2003, s. 22–26.
Werde M., Itinerarium Stefana Batorego 1576–1586, Warszawa 2010.
Związek T., Wydawać, ale jak? Propozycja cyfrowej edycji staropolskich ksiąg sądowych XV–XVIII wieku, w: Editiones sine fine, t. 1, red. K. Kopiński, W. Mrozowicz, J. Tandecki, Toruń 2017, s. 203–226.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Licencja
Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Studia Geohistorica” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Autor/Współautor udziela Instytutowi Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskiemu Towarzystwu Historycznemu nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Studia Geohistorica”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Autor/Współautor wyraża zgodę na udzielanie udostępnianie utworu przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskie Towarzystwo Historyczne na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 557
Liczba cytowań: 0
