Gotyckie malowidło z Ukrzyżowaniem w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu w świetle najnowszych badań
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2020.002Słowa kluczowe
gotyk, malarstwo ścienne, franciszkanie, ToruńAbstrakt
Artykuł przedstawia rezultaty nowego rozpoznania (badania stylistyczne i techniki nieniszczące) malowidła w pierwszym od wschodu przęśle przyziemia nawy północnej (dawny krużganek) w kościele Wniebowzięcia NMP w Toruniu. Choć malowidło jest słabo zachowane i widoczne tylko w ogólnym zarysie, czytelne są dwie kolejne warstwy chronologiczne, rozpoznawalne także w fotografii w bliskiej podczerwieni i fluorescencji wzbudzanej UV. Warstwę młodszą można datować na koniec XIV w., na co wskazuje typologia (wizerunek Ukrzyżowanego) oraz ogólne cechy stylowe osadzone w sztuce czeskiej; warstwa starsza może pochodzić z 1. połowy XIV w. Obraz należał do wystroju przestrzeni brackiej (z możliwym dostępem ludzi świeckich). Jego pierwotna funkcja nie jest znana. Z pewnością dokumentuje kult pasyjny z silnym zabarwieniem eucharystycznym, a także obrzędowość franciszkańską (liturgia procesyjna?). Jest też dowodem aktualizacji wystroju wnętrza oraz transmisji wzorców czeskich pod koniec XIV w.
Bibliografia
Abegg, Regine. „Funktion des Kreuzgangs im Mittelalter: Liturgie und Alltag.” Kunst + Architektur in der Schweiz 48 (1997): 6–24.
Domasłowski, Jerzy. „Kościół Wniebowzięcia NMP w Toruniu.” W Malarstwo gotyckie w Polsce (Dzieje Sztuki Polskiej 2, cz. 3), red. Adam Labuda i Krystyna Secomska. T. 2 Katalog, 103–104. Warszawa: DiG, 2004.
Domasłowski, Jerzy. „Polska północno-wschodnia.” W Materiały do katalogu gotyckich malowideł ściennych w Polsce, red. Alicja Karłowska-Kamzowa, 41–61. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1981.
Domasłowski, Jerzy, i Jarosław Jarzewicz. Kościół Najświętszej Marii Panny w Toruniu (Zabytki Polski Północnej nr 10). Toruń: TNT, 1998.
Illi, Martin. „Der Kreuzgang als Bestattungsort.” Kunst + Architektur in der Schweiz 48 (1997): 47–55.
Jakubek-Raczkowska, Monika. „Tu ergo flecte genua tua”. Sztuka a praktyka religijna świeckich w diecezjach pruskich państwa zakonu krzyżackiego do połowy XV wieku. Pelplin: Bernardinum, 2014.
Jakubek-Raczkowska, Monika, i Juliusz Raczkowski. „Dawny kościół Franciszkanów w Toruniu. Między regułą a tradycją miejsca / Ancienne église des Cordeličres de Toruń d’aprés des recherches récentes. Entre la régle et les besoins du lieu.” Referat na konferencji PTPN „Klasztor i kolegiata w średniowiecznej Europie”, Poznań, 9–12 grudnia 2020 r.
Jakubek-Raczkowska, Monika, i Juliusz Raczkowski. „Średniowieczny wystrój zespołu Wielkiego Refektarza na Zamku Średnim w Malborku.” W Wielki Refektarz na Zamku Średnim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, red. Janusz Trupinda, 41–80. Malbork: Muzeum Zamkowe, 2010.
Jakubek-Raczkowska, Monika, Juliusz Raczkowski, i Tomasz Kowalski. Średniowieczne malowidła ścienne w kamienicach mieszczańskich Starego i Nowego Miasta Torunia. Medieval Wall Paintings in Burghers’ Houses of the Old and New Town of Toruń. Toruń: TNT, 2017.
Marcinkowski, Wojciech. Przedstawienie dewocyjne jako kategoria sztuki gotyckiej. Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”, 1994.
Meyvaert, Paul. „The Medieval Monastic Claustrum.” Gesta 12, Nr. 1–2 (1973): 53–59.
Mroczko, Teresa. Architektura gotycka na ziemi chełmińskiej. Warszawa: PWN, 1980.
Mroczko, Teresa. „Programy architektoniczne zakonów żebrzących na ziemi chełmińskiej w XIII i XIV wieku.” W Sztuka i ideologia XIV wieku w Polsce. Materiały sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce PAN, Warszawa, 29 i 30 listopada 1973, red. Piotr Skubiszewski, 317–347. Warszawa: PWN, 1975.
Nawrocki, Zbigniew. „Kościół Mariacki w Toruniu – budowa i przebudowy w świetle odkryć w ostatnim ćwierćwieczu.” W Dzieje i skarby kościoła Mariackiego w Toruniu. Materiały z konferencji przygotowanej przez Toruński Oddział SHS przy współpracy Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK, red. Katarzyna Kluczwajd, 19–53. Toruń: TNOiK, 2005.
Nawrocki, Zbigniew. „Pofranciszkański kościół NMP w Toruniu. Próba rekonstrukcji dziejów budowy.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo 2 (1966): 63–80.
Raczkowski, Juliusz. „Najnowsze odkrycia w zakresie gotyckiego malarstwa ściennego w Prusach i ich znaczenie dla badań nad sztuką regionu.” W Homo Creator et Receptor Artium. Księga pamiątkowa Księdzu Profesorowi Stanisławowi Kobielusowi ofiarowana, red. Małgorzata Wrześniak, 89–103. Warszawa: UKSW, 2010.
Silberer, Leonie. Domus fratrum minorum. losterbaukunst der konventualer Franziskaner vom 13. Jahrhundert bis zur Reformation (Studien zur internationalen Architektur und Kunstgeschichte 141). Petersberg: Imhof-Verlag, 2016.
Żankowski, Ryszard, i Krzysztof Owsiany. „Krużganek północny w kościele NM Panny w Toruniu. Spostrzeżenia i propozycje konserwatorskie. Program prac lonserwatorskich, opracowano na zlecenie Konserwatora Miejskiego w Toruniu, Toruń, 2 kwietnia 1993 r.” Dokumentacja konserwatorska, Toruń 1993, Archiwum Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Toruniu.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 843
Liczba cytowań: 0
