Gotyckie malowidło z Ukrzyżowaniem w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu w świetle najnowszych badań
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2020.002Słowa kluczowe
gotyk, malarstwo ścienne, franciszkanie, ToruńAbstrakt
Artykuł przedstawia rezultaty nowego rozpoznania (badania stylistyczne i techniki nieniszczące) malowidła w pierwszym od wschodu przęśle przyziemia nawy północnej (dawny krużganek) w kościele Wniebowzięcia NMP w Toruniu. Choć malowidło jest słabo zachowane i widoczne tylko w ogólnym zarysie, czytelne są dwie kolejne warstwy chronologiczne, rozpoznawalne także w fotografii w bliskiej podczerwieni i fluorescencji wzbudzanej UV. Warstwę młodszą można datować na koniec XIV w., na co wskazuje typologia (wizerunek Ukrzyżowanego) oraz ogólne cechy stylowe osadzone w sztuce czeskiej; warstwa starsza może pochodzić z 1. połowy XIV w. Obraz należał do wystroju przestrzeni brackiej (z możliwym dostępem ludzi świeckich). Jego pierwotna funkcja nie jest znana. Z pewnością dokumentuje kult pasyjny z silnym zabarwieniem eucharystycznym, a także obrzędowość franciszkańską (liturgia procesyjna?). Jest też dowodem aktualizacji wystroju wnętrza oraz transmisji wzorców czeskich pod koniec XIV w.
Bibliografia
Abegg, Regine. „Funktion des Kreuzgangs im Mittelalter: Liturgie und Alltag.” Kunst + Architektur in der Schweiz 48 (1997): 6–24.
Domasłowski, Jerzy. „Kościół Wniebowzięcia NMP w Toruniu.” W Malarstwo gotyckie w Polsce (Dzieje Sztuki Polskiej 2, cz. 3), red. Adam Labuda i Krystyna Secomska. T. 2 Katalog, 103–104. Warszawa: DiG, 2004.
Domasłowski, Jerzy. „Polska północno-wschodnia.” W Materiały do katalogu gotyckich malowideł ściennych w Polsce, red. Alicja Karłowska-Kamzowa, 41–61. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1981.
Domasłowski, Jerzy, i Jarosław Jarzewicz. Kościół Najświętszej Marii Panny w Toruniu (Zabytki Polski Północnej nr 10). Toruń: TNT, 1998.
Illi, Martin. „Der Kreuzgang als Bestattungsort.” Kunst + Architektur in der Schweiz 48 (1997): 47–55.
Jakubek-Raczkowska, Monika. „Tu ergo flecte genua tua”. Sztuka a praktyka religijna świeckich w diecezjach pruskich państwa zakonu krzyżackiego do połowy XV wieku. Pelplin: Bernardinum, 2014.
Jakubek-Raczkowska, Monika, i Juliusz Raczkowski. „Dawny kościół Franciszkanów w Toruniu. Między regułą a tradycją miejsca / Ancienne église des Cordeličres de Toruń d’aprés des recherches récentes. Entre la régle et les besoins du lieu.” Referat na konferencji PTPN „Klasztor i kolegiata w średniowiecznej Europie”, Poznań, 9–12 grudnia 2020 r.
Jakubek-Raczkowska, Monika, i Juliusz Raczkowski. „Średniowieczny wystrój zespołu Wielkiego Refektarza na Zamku Średnim w Malborku.” W Wielki Refektarz na Zamku Średnim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, red. Janusz Trupinda, 41–80. Malbork: Muzeum Zamkowe, 2010.
Jakubek-Raczkowska, Monika, Juliusz Raczkowski, i Tomasz Kowalski. Średniowieczne malowidła ścienne w kamienicach mieszczańskich Starego i Nowego Miasta Torunia. Medieval Wall Paintings in Burghers’ Houses of the Old and New Town of Toruń. Toruń: TNT, 2017.
Marcinkowski, Wojciech. Przedstawienie dewocyjne jako kategoria sztuki gotyckiej. Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”, 1994.
Meyvaert, Paul. „The Medieval Monastic Claustrum.” Gesta 12, Nr. 1–2 (1973): 53–59.
Mroczko, Teresa. Architektura gotycka na ziemi chełmińskiej. Warszawa: PWN, 1980.
Mroczko, Teresa. „Programy architektoniczne zakonów żebrzących na ziemi chełmińskiej w XIII i XIV wieku.” W Sztuka i ideologia XIV wieku w Polsce. Materiały sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce PAN, Warszawa, 29 i 30 listopada 1973, red. Piotr Skubiszewski, 317–347. Warszawa: PWN, 1975.
Nawrocki, Zbigniew. „Kościół Mariacki w Toruniu – budowa i przebudowy w świetle odkryć w ostatnim ćwierćwieczu.” W Dzieje i skarby kościoła Mariackiego w Toruniu. Materiały z konferencji przygotowanej przez Toruński Oddział SHS przy współpracy Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK, red. Katarzyna Kluczwajd, 19–53. Toruń: TNOiK, 2005.
Nawrocki, Zbigniew. „Pofranciszkański kościół NMP w Toruniu. Próba rekonstrukcji dziejów budowy.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo 2 (1966): 63–80.
Raczkowski, Juliusz. „Najnowsze odkrycia w zakresie gotyckiego malarstwa ściennego w Prusach i ich znaczenie dla badań nad sztuką regionu.” W Homo Creator et Receptor Artium. Księga pamiątkowa Księdzu Profesorowi Stanisławowi Kobielusowi ofiarowana, red. Małgorzata Wrześniak, 89–103. Warszawa: UKSW, 2010.
Silberer, Leonie. Domus fratrum minorum. losterbaukunst der konventualer Franziskaner vom 13. Jahrhundert bis zur Reformation (Studien zur internationalen Architektur und Kunstgeschichte 141). Petersberg: Imhof-Verlag, 2016.
Żankowski, Ryszard, i Krzysztof Owsiany. „Krużganek północny w kościele NM Panny w Toruniu. Spostrzeżenia i propozycje konserwatorskie. Program prac lonserwatorskich, opracowano na zlecenie Konserwatora Miejskiego w Toruniu, Toruń, 2 kwietnia 1993 r.” Dokumentacja konserwatorska, Toruń 1993, Archiwum Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Toruniu.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 946
Liczba cytowań: 0
