Ceramika siwa i czarna - przyczyny powstania określonej barwy

Autor

  • Michał Marcin Matuszczyk Wydział Ceramiki i Szkła, Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu https://orcid.org/0000-0003-0009-9250
  • Anita Oborska-Oracz Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
  • Jarosław Wowak Zespół Szkół nr 2 w Otwocku

DOI:

https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2019.006

Słowa kluczowe

ceramika siwa i czarna, kolorystyka i proces wypalania ceramiki, ceramika na terenie wschodniej Polski oraz zachodniej Litwy, Białorusi i Ukrainy

Abstrakt

W artykule opisano przyczyny powstawania siwej i czarnej barwy podczas wypalania ceramiki kilku współczesnych twórców z terenów wschodniej Polski (Czarna Wieś Kościelna) i zachodniej Litwy (Pelekiške), Białorusi (Kaliuga) oraz Ukrainy (Czerwonograd). Przedstawiono aktualny stan badań, w tym pomiary temperatury wypału i wstępne wyniki badań gliny z wykorzystaniem XRF. Wyniki tych analiz, w połączeniu z obserwacją i interpretacją opisanych procesów wypalania, wskazują na: (1) konstrukcję i uszczelnienie pieca oraz atmosferę w jego wnętrzu, (2) rodzaj drewna opałowego użytego w końcowym etapie wypalania oraz jego ilość w stosunku do wielkości pieca, a także (3) czas trwania samego procesu – jako najbardziej prawdopodobne czynniki determinujące powstawanie określonej barwy; nie są nimi zawartość związków żelaza w badanych próbkach glin ani też temperatura wypału. Istnieje zatem potrzeba wykonania dodatkowych, szczegółowych i różnorodnych badań, które obejmowałyby dzieła większej liczby twórców, w celu weryfikacji wyników przeprowadzonych analiz i sformułowanych wniosków.

Biogram autora

Michał Marcin Matuszczyk - Wydział Ceramiki i Szkła, Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu

Absolwent Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1997 r.).

Doktorat: UMK Toruń, 2006 r.

Habilitacja: ASP Warszawa, 2013 r.

Od ponad dwudziestu lat zajmuje się konserwacją i restauracją dzieł sztuki (malarstwo sztalugowe i ścienne, rzeźba polichromowana, ceramika archeologiczna i współczesna). Prowadzi także nadzory konserwatorskie i restauratorskie, wykonuje kopie malarskie, uczestniczy w wystawach, konferencjach naukowych, akredytacjach oraz publikuje wyniki swoich badań.

Zatrudniony jest obecnie na stanowisku profesora uczelni na Wydziale Ceramiki i Szkła Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Od 2018 roku pełni funkcję Kierownika Katedry Konserwacji i Restauracji Ceramiki i Szkła.

Jego wielką pasją są podróże, z których zawsze przywozi nowe doświadczenia, wykorzystując je w swojej pracy naukowo-dydaktycznej.

Bibliografia

Fryś-Pietraszkowa, Ewa. „Rozkwit i zmierzch ceramiki siwej”. W Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji – Rzeszów, 21–23.IX.1993, red. Aleksandra Gruszczyńska i Anna Targońska. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 1994.

Gajewski, Leszek. „Badania nad organizacją produkcji pracowni garncarskich z okresu rzymskiego w Igołomi”. Archeologia Polski 3, nr 1 (1959): 101–158.

Grabowski, Józef. Sztuka ludowa w Europie. Warszawa: Arkady, 1978.

Hołubowicz, Włodzimierz. Garncarstwo wiejskie zachodnich terenów Białorusi. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1950.

Korbańska, Aleksandra. „Nowe dobre siwaki. Reinkarnacja tradycji garncarskiej z XIX w.” Szkło i Ceramika 1 (2016): 42–43.

Krzywiec, Rudolf. Podstawy technologii ceramiki. Wrocław: PWN, 1952.

Krzywiec, Rudolf. Technologia rzemiosła garncarskiego. Wrocław: PWN, 1952.

Krzywiec, Rudolf. Technologia rzemiosła garncarskiego. Cz. II. Warszawa: PWN, 1954.

Mogielnicka-Urban, Małgorzata. Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984.

Motil, Romana J. Ukrainska dimlena keramika XIX – poćatku XXI ct. Istoria, tipologia, hudożni osoblivosti. Lviv: Instytut narodoznavstva NAN Ukrayiny, 2011.

Powidzki, Janusz. Zabytkoznawstwo ceramiki nowożytnej. Toruń: UMK, 1975.

Reinfuss, Roman. Garncarstwo ludowe. Warszawa: Sztuka, 1955.

Reinfuss, Roman, i Jan Świderski. Sztuka ludowa w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1960.

Sentence, Bryan. Atlas der Keramik. Ein illustrierter Führer durch die Welt des Keramikhandwerks. Bern–Stuttgart–Wien: Haupt, 2004.

Stoksik, Henryk. Technologia warsztatu ceramicznego średniowiecznego Śląska w świetle badań specjalistycznych i eksperymentalnych. Wrocław: ASP, 2007.

Surmiński, Janusz. Zarys chemii drewna. Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej, 2006.

Trzewik, Michał. „Ośrodek garncarski w Pawłowie”. Lublin 1985. Maszynopis w Pracowni Konserwacji Zabytków, Pracownia Dokumentacji Etnograficzno-Historycznej, Oddział w Lublinie.

Wasilczyk, Marta. „Raku po polsku. Magiczny spektakl z ogniem w roli głównej”. Szkło i Ceramika 2 (2014): 32–34.

Wowak, Jarosław. „Ceramika siwa i czarna pogranicza polsko-litewskiego”. Szkło i Ceramika 6 (2014): 19–24.

Wowak, Jarosław. „Współczesna ceramika siwa i czarna na terenach wschodniej Polski oraz achodniej Litwy, Białorusi i Ukrainy”. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2017.

Załęska, Halina. Ceramika. Techniki produkcji. Toruń: Ministerstwo Kultury i Sztuki, 1954.

Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo

Pobrania

Opublikowane

2021-04-27

Jak cytować

1.
MATUSZCZYK, Michał Marcin, OBORSKA-ORACZ, Anita & WOWAK, Jarosław. Ceramika siwa i czarna - przyczyny powstania określonej barwy. Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo [online]. 27 kwiecień 2021, T. 50, s. 165–190. [udostępniono 15.3.2025]. DOI 10.12775/AUNC_ZiK.2019.006.

Numer

Tom 50 (2019)

Dział

Artykuły

Licencja

CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.

  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
  • Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie. 
  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony

PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 2050
Liczba cytowań: 0