Ceramika siwa i czarna - przyczyny powstania określonej barwy
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2019.006Słowa kluczowe
ceramika siwa i czarna, kolorystyka i proces wypalania ceramiki, ceramika na terenie wschodniej Polski oraz zachodniej Litwy, Białorusi i UkrainyAbstrakt
W artykule opisano przyczyny powstawania siwej i czarnej barwy podczas wypalania ceramiki kilku współczesnych twórców z terenów wschodniej Polski (Czarna Wieś Kościelna) i zachodniej Litwy (Pelekiške), Białorusi (Kaliuga) oraz Ukrainy (Czerwonograd). Przedstawiono aktualny stan badań, w tym pomiary temperatury wypału i wstępne wyniki badań gliny z wykorzystaniem XRF. Wyniki tych analiz, w połączeniu z obserwacją i interpretacją opisanych procesów wypalania, wskazują na: (1) konstrukcję i uszczelnienie pieca oraz atmosferę w jego wnętrzu, (2) rodzaj drewna opałowego użytego w końcowym etapie wypalania oraz jego ilość w stosunku do wielkości pieca, a także (3) czas trwania samego procesu – jako najbardziej prawdopodobne czynniki determinujące powstawanie określonej barwy; nie są nimi zawartość związków żelaza w badanych próbkach glin ani też temperatura wypału. Istnieje zatem potrzeba wykonania dodatkowych, szczegółowych i różnorodnych badań, które obejmowałyby dzieła większej liczby twórców, w celu weryfikacji wyników przeprowadzonych analiz i sformułowanych wniosków.
Bibliografia
Fryś-Pietraszkowa, Ewa. „Rozkwit i zmierzch ceramiki siwej”. W Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji – Rzeszów, 21–23.IX.1993, red. Aleksandra Gruszczyńska i Anna Targońska. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 1994.
Gajewski, Leszek. „Badania nad organizacją produkcji pracowni garncarskich z okresu rzymskiego w Igołomi”. Archeologia Polski 3, nr 1 (1959): 101–158.
Grabowski, Józef. Sztuka ludowa w Europie. Warszawa: Arkady, 1978.
Hołubowicz, Włodzimierz. Garncarstwo wiejskie zachodnich terenów Białorusi. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1950.
Korbańska, Aleksandra. „Nowe dobre siwaki. Reinkarnacja tradycji garncarskiej z XIX w.” Szkło i Ceramika 1 (2016): 42–43.
Krzywiec, Rudolf. Podstawy technologii ceramiki. Wrocław: PWN, 1952.
Krzywiec, Rudolf. Technologia rzemiosła garncarskiego. Wrocław: PWN, 1952.
Krzywiec, Rudolf. Technologia rzemiosła garncarskiego. Cz. II. Warszawa: PWN, 1954.
Mogielnicka-Urban, Małgorzata. Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984.
Motil, Romana J. Ukrainska dimlena keramika XIX – poćatku XXI ct. Istoria, tipologia, hudożni osoblivosti. Lviv: Instytut narodoznavstva NAN Ukrayiny, 2011.
Powidzki, Janusz. Zabytkoznawstwo ceramiki nowożytnej. Toruń: UMK, 1975.
Reinfuss, Roman. Garncarstwo ludowe. Warszawa: Sztuka, 1955.
Reinfuss, Roman, i Jan Świderski. Sztuka ludowa w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1960.
Sentence, Bryan. Atlas der Keramik. Ein illustrierter Führer durch die Welt des Keramikhandwerks. Bern–Stuttgart–Wien: Haupt, 2004.
Stoksik, Henryk. Technologia warsztatu ceramicznego średniowiecznego Śląska w świetle badań specjalistycznych i eksperymentalnych. Wrocław: ASP, 2007.
Surmiński, Janusz. Zarys chemii drewna. Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej, 2006.
Trzewik, Michał. „Ośrodek garncarski w Pawłowie”. Lublin 1985. Maszynopis w Pracowni Konserwacji Zabytków, Pracownia Dokumentacji Etnograficzno-Historycznej, Oddział w Lublinie.
Wasilczyk, Marta. „Raku po polsku. Magiczny spektakl z ogniem w roli głównej”. Szkło i Ceramika 2 (2014): 32–34.
Wowak, Jarosław. „Ceramika siwa i czarna pogranicza polsko-litewskiego”. Szkło i Ceramika 6 (2014): 19–24.
Wowak, Jarosław. „Współczesna ceramika siwa i czarna na terenach wschodniej Polski oraz achodniej Litwy, Białorusi i Ukrainy”. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2017.
Załęska, Halina. Ceramika. Techniki produkcji. Toruń: Ministerstwo Kultury i Sztuki, 1954.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 2562
Liczba cytowań: 0
