Kościół farny pw. św. Marii Magdaleny w Poznaniu i jego wyposażenie w świetle rachunków z lat 1612–1652.

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2018.002

Keywords

Kościół Marii Magdaleny, Poznań, XVII w., budownictwo, rzeźba

Abstract

Kościół parafialny pw. Marii Magdaleny był przez stulecia najważniejszą budowlą sakralną w Poznaniu. Jego rozbiórka na przełomie XVIII i XIX w. spowodowała jednak, że pozostaje on słabo rozpoznany pod względem historyczno-artystycznym. Niniejszy artykuł przedstawia nowe informacje na temat dziejów budowli i jej wyposażenia w 1 poł. XVII w. Punktem wyjścia są rachunki zawarte w niepublikowanej dotąd księdze rachunkowej kościoła z lat 1612-1652, uzupełnione o informacje pochodzące z innych źródeł. W tym czasie kościół otrzymał m.in. monumentalne kamienne cyborium, częściowo wykonane w Gdańsku (1627-1629), oraz prospekt organowy, wykonany przez mistrza Walentego Mniszka (1632-1637). Księga rachunkowa dostarcza również informacji na temat prac budowlanych prowadzonych w kościele, m.in. napraw wieży oraz dachu. Szczególnie istotne są zawarte w księdze informacje dotyczące kilku spośród najważniejszych poznańskich artystów tego czasu, w tym rzeźbiarzu Krzysztofie Redelu, który był odpowiedzialny za budowę wspomnianego cyborium, a także o rzeźbiarzu Konradzie Pocie i malarzach Jakubie Stephanie i Jerzym Langnerze, którzy pracowali przy budowie prospektu.

References

Brosig, Alfred. Materjały do historji sztuki wielkopolskiej. Poznań: [s.n.] 1934.

Brzostowska, Izabela, i Franciszek Skibiński. „Cegielnie miejskie w Koronie od połowy XVI do połowy XVII w.”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 4, nr 66 (2018): 449–474.

Choay, Françoise. The Invention of the Historical Monument. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.

Dembiński, Paweł. „Fundacja i erekcja kolegiaty św. Marii Magdaleny w Poznaniu”. Kronika Miasta Poznania 3 (2003): 63–75.

Gałka, Witold. O architekturze i plastyce dawnego Poznania do końca epoki baroku. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2001.

Gałka, Witold. „O architekturze i wystroju kościoła św. Marii Magdaleny”. Kronika Miasta Poznania 3 (2003): 39–45.

Gołos, Jerzy. Zarys historii budowy organów w Polsce. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1966.

Gołos, Jerzy. Polskie organy i muzyka organowa. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1962.

Harasimowicz, Jan. „Związki artystyczne Wielkopolski i Śląska w zakresie rzeźby kamiennej w XVI i 1 poł. XVII wieku”. Biuletyn Historii Sztuki 53, nr 3–4 (1991): 201–225.

Herrmann, Christofer. „Die Kirchenväter der Danziger Marienkirche. Stellung, Aufgaben und Wirken vom 14. bis zum Anfang des 17. Jahrhunderts“. W Chronik der Marienkirche in Danzig. Das „Historische Kirchen Register“ von Eberhard Bötticher (1616). Transkription und Auswertung, red. Christofer Herrmann i Edmund Kizik, 115–204. Köln: Böhlau Verlag, 2013.

Heydel, Maria. „Pot (Bothe, Pothe, Rot) Konrad”. W Słownik artystów polskich i w Polsce pracujących. Malarze, rzeźbiarze, graficy. T. 7, red. Urszula Makowska, 429–430. Warszawa: IS PAN, 2003.

Heydel, Maria. „Redel (Redell, Reidell, Retel, Ryder) Krzysztof”. W Słownik artystów polskich i w Polsce pracujących. Malarze, rzeźbiarze, graficy. T. 8, red. Urszula Makowska, Katarzyna Mikocka-Rachubowa, 264–265. Warszawa: IS PAN, 2007.

Jurek, Tomasz. „Wokół zagadek najdawniejszych dziejów poznańskiej fary”. Kronika Miasta Poznania 3 (2003): 46–62.

Jurkowlaniec, Grażyna. Epoka nowożytna wobec średniowiecza. Pamiątki przeszłości, cudowne wizerunki, dzieła sztuki. Wrocław: Wydawnictwo UWr, 2008.

Kalinowski, Konstanty. „Warsztat barokowego rzeźbiarza”. Artium Questiones 7 (1995): 103–140.

Kądziołka, Jerzy. Finanse miasta Poznania 1501–1648. Poznań: Poznańskie Wydawnictwo Naukowe, 1960.

Kizik, Edmund. Wesele, kilka chrztów i pogrzebów. Uroczystości rodzinne w mieście hanzeatyckim od XVI do XVIII wieku. Gdańsk: UG, 2001.

Krzyżanowski, Lech. „Portale w arkadach prezbiterium”. W Katedra gnieźnieńska, red. Aleksandra Świechowska, 308–309. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1970.

Linette, Eugeniusz. „Kontrakty dominikanów poznańskich ze snycerzami pozn. (Krzysztofem Redellem z 1621 i Fr. Antonim Brumbacherem z 1714 roku)”. Biuletyn Historii Sztuki 28, nr 3–4 (1966): 388–392.

Łukaszewicz, Józef. Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach. T. 2. Poznań: C. A. Pompejusz, 1838.

Manent, Pierre. Przemiany rzeczy publicznej. Od Aten do całej ludzkości. Tłumaczenie Wiktor Dłuski. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności, 2014.

Meisel, Witold. Wilkierze poznańskie. T. 3 Organizacja cechowa. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, 1969.

Myssok, Johannes. Bildhauerische Konzeption und plastisches Modell in der Renaissance. Münster: Rhema, 1999.

Nora, Pierre. „Memoire collective”. W Faire d’histoire, red. Jacques Le Goff, Paris: Gallimard, 1974.

Skibiński, Franciszek. „Architekci, budowniczowie, kamieniarze i rzeźbiarze obcego pochodzenia w Gdańsku 1550–1630. Szkic z dziejów migracji artystycznej”. Biuletyn Historii Sztuki 77, nr 1 (2015): 5–35.

Skibiński, Franciszek. „Rzeźba kamienna w Toruniu ok. 1580–1650. Pomiędzy produkcją miejscową a importem z czołowych ośrodków rzeźbiarskich Rzeczypospolitej”. W Stare i nowe dziedzictwo Torunia, red. Juliusz Raczkowski, 206–224. Toruń: Wydział Sztuk Pięknych UMK, 2013.

Skibiński, Franciszek. Willem van den Blocke. Niderlandzki rzeźbiarz na Bałtykiem w XVI i na początku XVII wieku. Toruń: TNT, 2015.

Skibiński, Szczęsny. „Architektura kościołów średniowiecznego Poznania”. W Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, red. Zofia Kurnatowska i Tomasz Jurek, 245–262. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2005.

Skibiński, Szczęsny. „Gotycka architektura kościoła farnego pod wezwaniem Marii Magdaleny we Wrocławiu”. W Początki i rozwój Starego Miasta w Poznaniu do XV wieku w świetle nowych badań archeologicznych i urbanistyczno-architektonicznych, red. Włodzimierz Błaszczyk, 421–437. Poznań: Muzeum Archeologiczne, 1977.

Smulikowska, Ewa. Prospekty organowe w dawnej Polsce. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1989.

Triumph der Phantasie. Barocke Modelle von Hilderbrandt bis Mollinarolo, red. Michael Krapf. Wien: Böhlau, 1998.

Warkoczewska, Magdalena. „Widoki kolegiaty farnej pw. św. Marii Magdaleny”. Kronika Miasta Poznania 3 (2003): 145–159.

Wicherkiewiczowa, Marja. Rynek poznański i jego patrycjat, wyd. 2. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 1998.

Wiesiołowski, Jacek. „Kolegiata św. Marii Magdaleny w świetle najstarszej wizytacji”. Kronika Miasta Poznania 3 (2003): 120–144.

Wiesiołowski, Jacek, i Rafał Wójcik. „Napisy nagrobne ze starej fary w Monumenta Sarmatarum Szymona Starowolskiego”. Kronika Miasta Poznania 3 (2003): 103–119.

Wiliński, Stanisław. „Regestr czeladników i mistrzów cechu muratorów w Poznaniu z lat 1618–1679”.

Przegląd Zachodni 9, nr 9–10 (1953): 211–235.

Władze miasta Poznania. T. 1, 1253–1793, red. Jacek Wiesiołowski i Zofia Wojciechowska. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003.

Acta Universitatis Nicolai Copernici [Heritage Studies and Conservation Science]

Downloads

Published

2019-11-25

How to Cite

1.
SKIBIŃSKI, Franciszek. Kościół farny pw. św. Marii Magdaleny w Poznaniu i jego wyposażenie w świetle rachunków z lat 1612–1652. Acta Universitatis Nicolai Copernici [Heritage Studies and Conservation Science]. Online. 25 November 2019. Vol. 49, pp. 67-85. [Accessed 4 July 2025]. DOI 10.12775/AUNC_ZiK.2018.002.

Issue

Vol. 49 (2018)

Section

Articles

License

CC BY ND 4.0. The Creator/Contributor is the Licensor, who grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work on the fields indicated in the License Agreement.

  • The Licensor grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work/related rights item specified in § 1 within the following fields: a) recording of Work/related rights item; b) reproduction (multiplication) of Work/related rights item in print and digital technology (e-book, audiobook); c) placing the copies of the multiplied Work/related rights item on the market; d) entering the Work/related rights item to computer memory; e) distribution of the work in electronic version in the open access form on the basis of Creative Commons license (CC BY-ND 3.0) via the digital platform of the Nicolaus Copernicus University Press and file repository of the Nicolaus Copernicus University. 
  • Usage of the recorded Work by the Licensee within the above fields is not restricted by time, numbers or territory.
  • The Licensor grants the license for the Work/related rights item to the Licensee free of charge and for an unspecified period of time.

FULL TEXT License Agreement

Stats

Number of views and downloads: 1175
Number of citations: 0