Painting works by Anton Möller on the background of Gdańsk’s painting workshop of the last quarter of the 16th and the first half of the 17th century
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2017.007Słowa kluczowe
Anton Möller, Gdańsk, easel painting, painting of 16/17th centuryAbstrakt
This works presents the research on painting technology and techniques of selected panel paintings by Anton Möller (1563/5-1611) and the paintings attributed to his workshop and circle of his artistic influences such as Isaac van den Blocke (before 1589-after 1924) and Hermann Han (1580-1627/8). Gdańsk’s painting of the turn of the 16th and 17th centuries was a combination of technology and techniques derived from local traditions influenced by northern trends: German and Dutch, as well as their assimilated Italian art. The results of performed analysis revealed that the works by Anton Möller had a great influence on the development of the painting workshop in Pomerania. The white ground and grey imprimatura and colorful ground characteristic
for the Gdańsk artist were identified, among others, in the Gronau epitaph and works by Hermann Han and Isaac van den Blocke. Artists working in this area could
be influenced by the painting school of Anton Möller, and they could draw technical achievements directly from the Netherlands. The dominant pigments in Möller’s painting palette are lead white, lead-tin yellow, red and yellow iron pigments of natural origin, cinnabar, minium, organic red pigment, smalt, natural azurite, iron umber, charcoal. Anton Möller and Isaac van den Blocke as the only Gdańsk artists used natural ultramarine in their paintings. Anton Möller’s work distinguishes the use of bright colors similar to Italian and Flemish paintings. The artist in some way experimented with color. He used various colors of mortar, imprimatura, and underpainting to achieve the desired effect, including a white imprimatura for illuminating the surface of the painting or a pink gound layer for painting the sky. The composition of the painting was underpainted with brown paint that gave a warm tint. When painting garments, especially red, he used strong contrasts of shimmer, where the vivid red was assembled with a plane painted red with the addition of a large amount of lead white. These treatments were supposed to give the impression of luminosity, which brings even closer the way of color compositions with Italian painting. Anton Möller applied the principles of technology and painting techniques typical of the turn of the 16th and 17th centuries in European art and belongs to a group of outstanding artists active in Gdańsk.
Bibliografia
Schmid, Bernhard, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Kreises Marienburg, Heft II, 51-53.
Danzig: Verlag des Provinzial-Verbandes von Westpreuszen. Kommissionsverlag
von A. W. Kafemann G. M. B. H., 1919).
Cennini, Cennino, Rzecz o malarstwie. Teksty źródłowe do dziejów teorii sztuki, vol. 3,
ed. Juliusz Starzyński (Wrocław: Ossolineum, 1955), chapter 113.
Chrościcki, Juliusz A., „’Orfeusz i Eurydyka’ Hansa Vredemana de Vries na tle tradycji
ikonograficznej, in Dwór Artusa w Gdańsku. Sztuka i sztuka konserwacji, Dwór
Artusa 17-19 października 2002, ed. Teresa Grzybkowska and Joanna Talbierska
(Gdańsk: Oficyna Pomorska, 2004), 123–141.
de Mayerne, Theodore Turque, “Pictoria, Sculptoria, Tinctoria at quae subalternarum
atrium, […]“, 1620, in Ernst Berger, Quellen für Maltechnik während der
Renaissance und deren Folgezeit (XVI–XVIII Jahrhundert) in Italien, Spanien, den
Niderlanden, Deutschland, Frankreich und England nebst den de Mayerne Manuscript,
Teil (München: Callwey, 1901), 276, in: Roznerska, Techniki malarskie, 163.
Doerner, Max, Materiały malarskie i ich zastosowanie (Warszawa: Arkady, 1975), 304.
Drost, Willi, Danziger Malerei vom Mittelalter zum Ende des Barock. Ein Beitrag zur
Begründung der Strukturforschung in der Kunstgeschichte (Berlin, Leipzig: Verlag für
Kunstwissenschaft, 1938), 117–121
Faries, Molly, Steinbüchel, Christa, van Asperen de Boer, Johan R. J., “Maarten
van Heemskerck and Jan van Scorel’s Haarlem Workshop”, in Historical Painting
Techniques, Materials, and Studio Practice, Preprints of a Symposium, University
of Leiden, the Netherlands, 26–29 June 1995, ed. Arie Wallert, Erma Hermens, and
Marja Peek (Marina Del Rey, Calif.: Getty Conservation Institute, 1995), 136–137.
Filedt Kok, Jan P., Halsema-Kubes, Willy, Th. Kloek, Wouter, Kunst voor de beeldenstorm:
Noordnederlandse kunst 1525–1580: Catalogus (Amsterdam: Rijksmuseum,
, 106–116, 109.
Flik, Józef, et al., „Rysunek w malarstwie sztalugowym – badania reflektografii w podczerwieni”,
in Księga pamiątkowa ofiarowana profesorowi Wiesławowi Domasłowskiemu,
ed. Bożena Soldenhoff (Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2002), 47–81.
Flik, Józef, Olszewska-Świetlik, Justyna, Tryptyk „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga
z Muzeum Narodowego w Gdańsku. Technologia i technika malarska (Toruń: Wydawnictwo
Naukowe UMK, 2005), 34.
Gosieniecka, Anna, Wzory graficzne w malarstwie pomorskim drugiej połowy XVI
i początków XVII wieku („Ze studiów nad sztuką XVI w. na Śląsku i w krajach sąsiednich”,
ed. Bożena Steinborn) (Wrocław: Muzeum Śląskie, 1968), 111-132
Haneca, Kristof et al., “Provenancing Baltic Timber from Art Historical Objects: Success
and Limitations”, Journal of Archeological Science, nr 2/32 (2005), pp. 261–271.
Hendriks, Ella, “The Use of the Ground Colour”, in Painting in Haarlem 1500–1850:
The collection of the Frans Hals Museum, ed. Niklaus Kohler (Ludion: Ultgeverij,
, 80, in: Abbie Vandivere, “In Search of van Mander’s Primuersel: Intermediate
Layers in Early Netherlandish Paintings”, in ICOM-CC Working Group Art Technological
Source Research, Vienna, 23–24 September 2010, (Lisbon: Getty Research
Institute, 2011), 7, reference 7.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 5 Województwo gdańskie, z. 2 Puck, Żarnowiec
i okolice, red. Barbara Rol and Iwona Strzelecka (Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne
i Filmowe, 1989).
Kębłowski, Janusz S., „’Sąd Ostateczny’ Antoniego Möllera na tle tradycji tematu
w XV i XVI wieku”, in Dwór Artusa w Gdańsku, 143.
Labuda, Teresa, „Sąd Ostateczny” Antoniego Möllera z Dworu Artusa w Gdańsku:
problemy ikonografii, Gdańskie Studia Muzealne, Tom 4 (1985), s. 220–221, 69–78,
reference 1.
Morka, Mieczysław, „Crucifixion Christopha Schwarza – polskie warianty”, Rocznik
Historii Sztuki 20 (1994): 87–108.
Olszewska-Świetlik, Justyna, Technologia i technika malarska wybranych nowożytnych
epitafiów z Bazyliki Mariackiej w Gdańsku (Toruń: Wydawnictwo Naukowe
UMK, 2009), 87, 109–110.
“O obrazach w ołtarzu głównym w kościele w czasach powojennych”, Oficjalna
Strona Łęgowa 10 (2007), http://www.legowo.schoolpage.pl/2007-4.html, Access
June 2017
Pasierb, Janusz, Malarz gdański Herman Han (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN, 1974), 14–15.
Pięta, Ewa, et al., “Micro-Raman Spectroscopy Analysis of 17th Century Panel Painting
‘Servilius Appius’ by Isaac van den Blocke”, Journal of Raman Spectroscopy
/11 (2014): 1019–1025.
Rouba, Bogumiła J., „Płótna jako podobrazia malarskie”, Ochrona Zabytków 3–4
(1985): 223.
Roznerska, Maria, Techniki malarskie “małych mistrzów holenderskich” XVII w. (Toruń:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1991), 149.
Slánský, Bohuslav, Technika malarstwa, vol. 2 (Warszawa: Arkady, 1965), 263.
Szmelter-Fausek, Bożena, “Gdański warsztat malarski ostatniej ćwierci XVI i pierwszej
połowy XVII w. na przykładzie twórczości Antona Möllera (1563/5–1611) i Hermanna
Hana (1580–1627/8)“ (PhD, Nicolaus Copernicus University, Toruń 2013),
, Annex, tabel 114.
Szmelter-Fausek, Bożena, Olszewska-Świetlik, Justyna, Blue Pigments in Blue and
Purple Painting Layers of Gdańsks’ Paintings of the Mid-16th to the End of the 18th
Century, “Colour research and application”, vol. 41, Issues 3, s. 270-275, June 2016,
ISSN 1520-6378, ISSN: 0361-2317, DOI: 10.1002/col.22030.
Szmelter-Fausek, Bożena, Olszewska-Świetlik, Justyna, “The Study on Technology
and Technique of the Painting ‘Last Judgement’ from St. James Church in Toruń”,
in Interdisciplinary Research on the Works of Art, ed. Justyna Olszewska-Świetlik,
Joanna A. Arszyńska, and Bożena Szmelter-Fausek (Toruń: Wydawnictwo Naukowe
UMK, 2012), 209–217, here: 212.
Szmelter-Fausek, Bożena, “Wybrane obrazy ołtarzowe Hermanna Hana (1580–c. 1628)
– zagadnienia technologiczne i konserwatorskie”, in Історія релігій в Ук{раїні, vol. 2
(Леви: Львівськ{ий м}узей історії релігії 2012), pp. 609–616.
Szolginia, Barbara, Dąbrowski, Teofil, Konserwacja obrazu H. Hana „Koronacja
NMP” z Głównego Ołtarza Katedry w Pelplinie, dokumentacja prac konserwatorskich,
Gdańsk 1957, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, sygn. ZR/113/1, mps.
The report of the analysis of paintings by Frans Floris Dieu rassemblant et protegeant
son peuple par la grâce du crucifie (1562) (No. INV 20746, ref. no. C2RMF:
F2576), Sainte Famille (No. INV 2796, ref. no. C2RMF: F2578), Vénus et l’Amor (No.
INV 28059, ref. no. C2RMF: F2575).
Tylicki, Jacek, Rysunek gdański ostatniej ćwierci XVI and pierwszej połowy XVII wieku
(Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005), 14
Tylicki, Jacek, “Sztuka Prus Królewskich. Malarstwo i rysunek”, in Prusy Królewskie.
Społeczeństwo, kultura, gospodarka 1454–1772, ed. Edmund Kizik (Gdańsk: Muzeum
Narodowe w Gdańsku, 2012), 309–370, fig. 1–35.
Voss, Johannes, „Rysunki warsztatowe późnośredniowiecznych rzeźbiarzy”, in Od
badań do konserwacji. Materiały z konferencji 23–24 października 1998 r. (Toruń:
Wydawnictwo Naukowe UMK, 2002), 123–131.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1166
Liczba cytowań: 0