Przyczynki do dziejów nowożytnego budownictwa i kamieniarstwa w Gdańsku na podstawie historii budowy Spichrza Królewskiego (1606–1608) tzw. Starej Apteki (1636–1638) i Małej Zbrojowni (1643–1645)
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2017.003Słowa kluczowe
Gdańsk, Mała Zbrojownia, Stara Apteka, Spichrz Królewski, architektura, budownictwo, kamieniarstwo, mistrzowie budowlani, Wilhelm RichterAbstrakt
W niniejszym artykule, opartym na analizie źródeł pisanych, omówiono kilka budowli wzniesionych w Gdańsku w pierwszej połowie XVII wieku. Do grupy tej należą: Spichrz Królewski (1606–1608), tzw. Stara Apteka (1636–1638), będąca w rzeczywistości magazynem amunicyjnym, oraz tzw. Mała Zbrojownia (1643–1645). Inwestycje te były finansowane z kasy miejskiej. Analiza rachunków miejskich dostarcza nowej, szczegółowej wiedzy o historii ich budowy, a także, w szerszym kontekście, o przebiegu procesów budowlanych w siedemnastowiecznym Gdańsku. W artykule zaprezentowano też sylwetki kilku nieznanych dotąd postaci, takich jak mistrz budowlany Reinhold de Clerck, który wzniósł tzw. Starą Aptekę i Małą Zbrojownię, oraz rzeźbiarz i kamieniarz Herman Knut (Knust), który wykonał dekorację kamieniarską pierwszej z tych budowli. Podano w nim ponadto nowe informacje na temat rzeźbiarza Wilhelma Richtera, kontynuatora warsztatu założonego przez rodzinę Van den Blocke. Jako rzeźbiarz i kamieniarz odgrywał on wiodącą rolę w Gdańsku w połowie XVII wieku; był twórcą kamieniarskiego wystroju Małej Zbrojowni, pracował także w ratuszu i przy kompleksie Bramy Wyżynnej.
Bibliografia
Arszyński, Marian. „Kilka uwag na temat przydatności źródeł pisanych dla procesu badań architektonicznych domów mieszczańskich w Toruniu”. W Badania architektoniczne. Historia i perspektywy rozwoju, red. Marian Arszyński, Maciej Prarat, Ulrich Schaaf i Bożena Zimnowoda-Krajewska, 215–226. Toruń: Wydział Sztuk Pięknych UMK, 2015.
Arszyński, Marian. Organizacja i technika średniowiecznego budownictwa ceglanego w Prusach w kontekście europejskim. Malbork: Muzeum Zamkowe, 2016.
Bädeker, Gustav. Chronologische Notizen aus der Baugeschichte der wesentlichsten Danziger Bauwerke. Danzig: Ernst Gruihn's Verlag, 1879.
Bartetzky, Arnold. Das Grosse Zeughaus in Danzig. Baugeschichte. Architekturgeschichtliche Stellung. Repräsentative Funktion. Stuttgart: Franz Steiner, 2000.
Blech, Ernst. Danzig als Kunststätte. Danzig: Verlag von L. Saunnier's Buchhandlung, 1904.
Carl, Helmut. „Der Neptunbrunnen auf dem Langen Markte zu Danzig. Seine Entstehung und Geschichte”. Zeitschrift für Kunstgeschichte 6 (1937): 147-70.
Cuny, Georg. Danzigs Kunst und Kultur im 16. und 17. Jahrhundert. Frankfurt am Main: Heinrich Keller Verlag, 1910.
Curicke, Reinhold. Der Stadt Danzig Historische Beschreibung. Amsterdam, Danzig: Johann und Gillis Janssons von Waesberge, 1687.
Dybaś, Bogusław. „Strakowski (von Strackwitz, Strakofski, Strakowitz) Jerzy (Georg, Georgius)”. W Polski słownik biograficzny. T. 44/2, z. 181, 177–179. Warszawa: PAU/Ossolineum, 2006.
Friedrich, Jacek. Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII wieku. Gdańsk: Wydawnictwo UG, 1995.
Habela, Jadwiga. „Strakowski (Strakoffsky, Strackowitz, Strakwitz) Jan (Hans) (ok. 1567– 1642)”. W Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. T. 4, 277–278. Gdańsk: TPNiS, 1997.
Heydel, Maria. „Richter Wilhelm”. W Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). T. 8, red. Urszula Makowska i Katarzyna Mikocka-Rachubowa, 349–351. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2007.
Hoburg, Karl. Geschichte der Festungswerke Danzigs. Danzig: Wedelsche Hofbuchdruckerei, 1852.
Januszajtis, Andrzej. „Z dziejów Ołowianki”. Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Architektura 20 (1981): 185–192.
Keyser, Erich. Die Baugeschichte der Stadt Danzig, red. Ernst Bahr. Köln: Böhlau, 1972.
Kloeppel, Otto. Das Stadtbild von Danzig in den drei Jahrhunderten seiner großen Geschichte. Danzig: A.W. Kafemann, 1937.
Köhler, Gustav. Geschichte der Festungen Danzig und Weichselmünde bis zum Jahre 1814 in Verbindung mit der Kriegsgeschichte der freien Stadt Danzig. T. 1 Bis zum Jahre 1734. Breslau: Verlag von Wilhelm Koebner, 1893.
Koska, I.[ngmar]. „Strakofski (Strackowitz, Strackwitz), Hans”. W Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von der Antike bis zu Gegenwart, red. Ulrich Thieme i Felix Becker. T. 32, 152. Lepizig: E. A. Seemann, 1938.
Kruszyński, Tadeusz. Stary Gdańsk i historya jego sztuki. Kraków: nakł. Księgarni Wydawniczej J. Czerneckiego w Wieliczce, 1912.
Larsson, Lars Olof. „Studnia Neptuna w Gdańsku“, Porta Aurea 10 (2011): 5–23.
Löschin, Matthias Gotthilf. Danzig und Seine Umgebungen. Danzig: im Verlage der S. Anhuthschen Buchhandlung, 1836.
Löschin, Matthias Gotthilf. Geschichte Danzigs von der ältesten bis zur neuesten Zeit. Danzig: F. W. Ewert, 1822.
Nowak, Tadeusz M. Polska technika wojenna XVI–XVII wieku. Oświęcim: Napoleon V, 2016.
Samsonowicz, Henryk. „Gdańsk w okresie wojny trzynastoletniej”. W Historia Gdańska. T. 2 1454–1655, red. Edmund Cieślak, 43–76. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982.
Sikorska, Helena. „Spichrz królewski”. Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Architektura 10 (1970): 141–142.
Simson, Paul. Geschichte der Stadt Danzig. T. 2 Von 1517 bis 1626. Danzig: A. W. Kafemann, 1918.
Skibiński, Franciszek. „Architekci, budowniczowie, kamieniarze i rzeźbiarze obcego pochodzenia w Gdańsku 1550–1630. Szkic z dziejów migracji artystycznej”. Biuletyn Historii Sztuki 77 (2015): 5–35.
Skibiński, Franciszek. „Kilka uwag o Hansie Strakowskim, Simonie Herle i architekturze gdańskiej przełomu XVI i XVII w.”. Porta Aurea. Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego 11 (2012): 123–135.
Skibiński, Franciszek. „Warsztat Abrahama van den Blocke i publiczne przedsięwzięcia budowlane w Gdańsku w pierwszej ćwierci XVII wieku”. Biuletyn Historii Sztuki 77 (2015): 241–265.
Skibiński, Franciszek. Willem van den Blocke. Niderlandzki rzeźbiarz nad Bałtykiem w XVI i na początku XVII w. Toruń: TNT, 2015.
Stankiewicz, Jerzy. Strakowscy. Fortyfikatorzy, architekci i budowniczowie gdańscy. Gdańsk: Ossolineum, 1955.
Tajchman, Jan, i Joanna Kucharzewska. „Znaczenie wyników badań historyczno-architektonicznych dla projektów i realizacji konserwatorskich (na przykładzie wybranych zabytków Torunia)”. W Badania architektoniczne. Historia i perspektywy rozwoju, red. Marian Arszyński, Maciej Prarat, Ulrich Schaaf i Bożena Zimnowoda-Krajewska, 413–440. Toruń: Wydział Sztuk Pięknych UMK, 2015.
Zernecke, Wilhelm Ferdinand. Neuster Wegweiser durch Danzig und dessen Umgegend. Danzig: Verlag Fr. Sam. Gerhard, 1843.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 533
Liczba cytowań: 0
