Przyczynki do dziejów nowożytnego budownictwa i kamieniarstwa w Gdańsku na podstawie historii budowy Spichrza Królewskiego (1606–1608) tzw. Starej Apteki (1636–1638) i Małej Zbrojowni (1643–1645)
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2017.003Słowa kluczowe
Gdańsk, Mała Zbrojownia, Stara Apteka, Spichrz Królewski, architektura, budownictwo, kamieniarstwo, mistrzowie budowlani, Wilhelm RichterAbstrakt
W niniejszym artykule, opartym na analizie źródeł pisanych, omówiono kilka budowli wzniesionych w Gdańsku w pierwszej połowie XVII wieku. Do grupy tej należą: Spichrz Królewski (1606–1608), tzw. Stara Apteka (1636–1638), będąca w rzeczywistości magazynem amunicyjnym, oraz tzw. Mała Zbrojownia (1643–1645). Inwestycje te były finansowane z kasy miejskiej. Analiza rachunków miejskich dostarcza nowej, szczegółowej wiedzy o historii ich budowy, a także, w szerszym kontekście, o przebiegu procesów budowlanych w siedemnastowiecznym Gdańsku. W artykule zaprezentowano też sylwetki kilku nieznanych dotąd postaci, takich jak mistrz budowlany Reinhold de Clerck, który wzniósł tzw. Starą Aptekę i Małą Zbrojownię, oraz rzeźbiarz i kamieniarz Herman Knut (Knust), który wykonał dekorację kamieniarską pierwszej z tych budowli. Podano w nim ponadto nowe informacje na temat rzeźbiarza Wilhelma Richtera, kontynuatora warsztatu założonego przez rodzinę Van den Blocke. Jako rzeźbiarz i kamieniarz odgrywał on wiodącą rolę w Gdańsku w połowie XVII wieku; był twórcą kamieniarskiego wystroju Małej Zbrojowni, pracował także w ratuszu i przy kompleksie Bramy Wyżynnej.
Bibliografia
Arszyński, Marian. „Kilka uwag na temat przydatności źródeł pisanych dla procesu badań architektonicznych domów mieszczańskich w Toruniu”. W Badania architektoniczne. Historia i perspektywy rozwoju, red. Marian Arszyński, Maciej Prarat, Ulrich Schaaf i Bożena Zimnowoda-Krajewska, 215–226. Toruń: Wydział Sztuk Pięknych UMK, 2015.
Arszyński, Marian. Organizacja i technika średniowiecznego budownictwa ceglanego w Prusach w kontekście europejskim. Malbork: Muzeum Zamkowe, 2016.
Bädeker, Gustav. Chronologische Notizen aus der Baugeschichte der wesentlichsten Danziger Bauwerke. Danzig: Ernst Gruihn's Verlag, 1879.
Bartetzky, Arnold. Das Grosse Zeughaus in Danzig. Baugeschichte. Architekturgeschichtliche Stellung. Repräsentative Funktion. Stuttgart: Franz Steiner, 2000.
Blech, Ernst. Danzig als Kunststätte. Danzig: Verlag von L. Saunnier's Buchhandlung, 1904.
Carl, Helmut. „Der Neptunbrunnen auf dem Langen Markte zu Danzig. Seine Entstehung und Geschichte”. Zeitschrift für Kunstgeschichte 6 (1937): 147-70.
Cuny, Georg. Danzigs Kunst und Kultur im 16. und 17. Jahrhundert. Frankfurt am Main: Heinrich Keller Verlag, 1910.
Curicke, Reinhold. Der Stadt Danzig Historische Beschreibung. Amsterdam, Danzig: Johann und Gillis Janssons von Waesberge, 1687.
Dybaś, Bogusław. „Strakowski (von Strackwitz, Strakofski, Strakowitz) Jerzy (Georg, Georgius)”. W Polski słownik biograficzny. T. 44/2, z. 181, 177–179. Warszawa: PAU/Ossolineum, 2006.
Friedrich, Jacek. Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII wieku. Gdańsk: Wydawnictwo UG, 1995.
Habela, Jadwiga. „Strakowski (Strakoffsky, Strackowitz, Strakwitz) Jan (Hans) (ok. 1567– 1642)”. W Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. T. 4, 277–278. Gdańsk: TPNiS, 1997.
Heydel, Maria. „Richter Wilhelm”. W Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). T. 8, red. Urszula Makowska i Katarzyna Mikocka-Rachubowa, 349–351. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2007.
Hoburg, Karl. Geschichte der Festungswerke Danzigs. Danzig: Wedelsche Hofbuchdruckerei, 1852.
Januszajtis, Andrzej. „Z dziejów Ołowianki”. Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Architektura 20 (1981): 185–192.
Keyser, Erich. Die Baugeschichte der Stadt Danzig, red. Ernst Bahr. Köln: Böhlau, 1972.
Kloeppel, Otto. Das Stadtbild von Danzig in den drei Jahrhunderten seiner großen Geschichte. Danzig: A.W. Kafemann, 1937.
Köhler, Gustav. Geschichte der Festungen Danzig und Weichselmünde bis zum Jahre 1814 in Verbindung mit der Kriegsgeschichte der freien Stadt Danzig. T. 1 Bis zum Jahre 1734. Breslau: Verlag von Wilhelm Koebner, 1893.
Koska, I.[ngmar]. „Strakofski (Strackowitz, Strackwitz), Hans”. W Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von der Antike bis zu Gegenwart, red. Ulrich Thieme i Felix Becker. T. 32, 152. Lepizig: E. A. Seemann, 1938.
Kruszyński, Tadeusz. Stary Gdańsk i historya jego sztuki. Kraków: nakł. Księgarni Wydawniczej J. Czerneckiego w Wieliczce, 1912.
Larsson, Lars Olof. „Studnia Neptuna w Gdańsku“, Porta Aurea 10 (2011): 5–23.
Löschin, Matthias Gotthilf. Danzig und Seine Umgebungen. Danzig: im Verlage der S. Anhuthschen Buchhandlung, 1836.
Löschin, Matthias Gotthilf. Geschichte Danzigs von der ältesten bis zur neuesten Zeit. Danzig: F. W. Ewert, 1822.
Nowak, Tadeusz M. Polska technika wojenna XVI–XVII wieku. Oświęcim: Napoleon V, 2016.
Samsonowicz, Henryk. „Gdańsk w okresie wojny trzynastoletniej”. W Historia Gdańska. T. 2 1454–1655, red. Edmund Cieślak, 43–76. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982.
Sikorska, Helena. „Spichrz królewski”. Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Architektura 10 (1970): 141–142.
Simson, Paul. Geschichte der Stadt Danzig. T. 2 Von 1517 bis 1626. Danzig: A. W. Kafemann, 1918.
Skibiński, Franciszek. „Architekci, budowniczowie, kamieniarze i rzeźbiarze obcego pochodzenia w Gdańsku 1550–1630. Szkic z dziejów migracji artystycznej”. Biuletyn Historii Sztuki 77 (2015): 5–35.
Skibiński, Franciszek. „Kilka uwag o Hansie Strakowskim, Simonie Herle i architekturze gdańskiej przełomu XVI i XVII w.”. Porta Aurea. Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego 11 (2012): 123–135.
Skibiński, Franciszek. „Warsztat Abrahama van den Blocke i publiczne przedsięwzięcia budowlane w Gdańsku w pierwszej ćwierci XVII wieku”. Biuletyn Historii Sztuki 77 (2015): 241–265.
Skibiński, Franciszek. Willem van den Blocke. Niderlandzki rzeźbiarz nad Bałtykiem w XVI i na początku XVII w. Toruń: TNT, 2015.
Stankiewicz, Jerzy. Strakowscy. Fortyfikatorzy, architekci i budowniczowie gdańscy. Gdańsk: Ossolineum, 1955.
Tajchman, Jan, i Joanna Kucharzewska. „Znaczenie wyników badań historyczno-architektonicznych dla projektów i realizacji konserwatorskich (na przykładzie wybranych zabytków Torunia)”. W Badania architektoniczne. Historia i perspektywy rozwoju, red. Marian Arszyński, Maciej Prarat, Ulrich Schaaf i Bożena Zimnowoda-Krajewska, 413–440. Toruń: Wydział Sztuk Pięknych UMK, 2015.
Zernecke, Wilhelm Ferdinand. Neuster Wegweiser durch Danzig und dessen Umgegend. Danzig: Verlag Fr. Sam. Gerhard, 1843.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 647
Liczba cytowań: 0
