Badania nad średniowiecznymi materiałami budowlanymi z zamku w Radzyniu Chełmińskim
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2017.002Słowa kluczowe
cegła formatowa, zaprawa murarska, Radzyń Chełmiński – zamek krzyżacki, mineralogia stosowana, analiza termiczna (DSC-TG)Abstrakt
Celem podjętych badań jest lepsze poznanie średniowiecznego warsztatu budowlanego działającego na zamku w Radzyniu Chełmińskim, a konkretnie użytych dowzniesienia warowni podstawowych materiałów budowlanych – cegieł formatowych i zapraw murarskich. Do określenia składu i budowy, struktury oraz tekstury badanych materiałów zastosowanoanalizę makroskopową i mikroskopową, wykonano badania petrograficzne, a dla zapraw dodatkowo analizę termiczną (DSC-TG) i analizę chemiczną. Stwierdzono, że badane materiały mają podobną budowę mineralogiczną, lecz nieco różnią się udziałem poszczególnych składników. Ponadto wykazano, że spoiwo wapienne większości zapraw zawiera pojedyncze fazy hydrauliczne. Wyniki badań mogą posłużyć jako przyczynek do szerzej zakrojonych studiów materiałoznawczych nad średniowiecznym budownictwem zakonu krzyżackiego i w konsekwencji umożliwić porównanie krzyżackiego warsztatu budowlanego z technologią stosowaną na terenie Polski i Europy.
Bibliografia
Architektura gotycka w Polsce, t. 2, red. Teresa Mroczko i Marian Arszyński. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1995.
Arszyński, Marian.“Budownictwo”. W Zakon krzyżacki i jego państwo w Prusach: wybór tekstów źródłowych, red. Andrzej Radzimiński, 123–144. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2005.
Arszyński, Marian. Budownictwo warowne zakonu krzyżackiego w Prusach (1230–1454).Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1995.
Arszyński, Marian. Organizacja i technika średniowiecznego budownictwa ceglanego w Prusach w kontekście europejskim. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, 2016.
Arszyński, Marian. “Problematyka techniczna budownictwa średniowiecznego Polski północnej na przełomie XIV i XV w.” Biuletyn Informacyjny PKZ 8 (1968): 95–122.
Arszyński, Marian. “Stosunki między zakonem krzyżackim a społeczeństwem w świetle rozważań nad organizacją budowy kościołów parafialnych w Prusach”. W Zakon krzyżacki a społeczeństwo państwa w Prusach: zbiór studiów, red. Zenon H. Nowak, 165–184. Toruń: Towarzystwo Naukowe, 1995.
Arszyński, Marian. „Technika i organizacja budownictwa ceglanego w Prusach w końcu XIV w. i poł. XV w.” Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu 9 (1970): 7-139.
Arszyński, Marian. “Warsztat budowlany w Prusach około 1400”. Biuletyn Historii Sztuki 4 (1967): 582–583.
Arszyński, Marian. “Z badań nad zamkiem pokrzyżackim w Radzynie”. Rocznik Grudziądzki 2 (1961): 39-77.
Bartz, Wojciech. “Raport z badań mineralogiczno-petrograficznych: zaprawy i cegły z zamków w Toruniu i Radzyniu Chełmińskim”. Raport z badań, maszynopis w posiadaniu autora opracowania i autorki tekstu, Wrocław 2016.
Brochwicz, Zbigniew. “Zaprawa wapienna jako tworzywo elementów architektonicznych na przykładzie służek w kaplicy zamkowej w Radzyniu Chełmińskim”. AUNC. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo 4 (1971): 127–139.
Herrmann, Christofer. Mittelalterliche Architektur im Preussenland: Untersuchungen zur Frage der Kunstlandschaft und- geographie. Petersberg, Olsztyn: Michael Imhof Verlag, 2007.
Middendorf, Bernhard, Karin Kraus, i Christina Ott.“Influence of the Fines in Natural Sands as Pozzolanic Components on the Interpretation of the Acid-soluble Silica Content of Historic Lime Mortars”. W Proceedings of the International Building Lime Symposium, red. Rochelle C. Jaffe, 1–11. Orlando – Florida: National Lime Association, 2005.
Moropoulou, Antonia, Asterios Bakolas, i Katerina Bisbikou.“Characterization of Ancient, Byzantine and Later Historic Mortars by Thermal and X-ray Diffraction Techniques”. Thermochimica Acta 269/270 (1995): 779–795.
Moropoulou, Antonia, Asterios Bakolas, i Katerina Bisbikou. “Investigation of the Technology of Historic Mortars”. Journal of Cultural Heritage 1 (2000): 45–58.
Moropoulou, Antonia, Guido Biscontin, Asterios Bakolas, i Katerina Bisbikou. “Technology and Behavior of Rubble Masonry Mortars”. Construction and Building Materials 11, no. 2 (1997): 119–129.
Pavia, Sara, i Susana Caro.“Petrographic Microscope Investigation of Mortar and Ceramic Technologies for Conservation of the Building Heritage”. Proc. SPIE 6618, O3A: Optics for Arts, Architecture, and Archaeology 66181H (2007): 1–12. Dostęp 16 maja 2015. doi:10.1117/12.726186.
Skibiński, Sławomir. “Przyczyny niszczenia cegieł zabytkowych murów obronnych Torunia oraz zamku krzyżackiego w Toruniu”. W Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej, red. Alicja Strzelczyk i Sławomir Skibiński, 187–198. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1998.
Sławiński, Ireneusz. “Z badań nad zamkami w Golubiu, Radzyniu i Brodnicy”. W Komunikaty na sesję naukową poświęconą dziełom sztuki Pomorza zorganizowaną w 500-lecie pokoju toruńskiego, 50-58. Toruń: s.n., 1966.
Sobkowiak, Dorota, i Elżbieta Orłowska. “Analiza źródeł architektonicznych. Wyniki badań składu zapraw”. W Zamek w Grudziądzu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych: studia i materiały, red. Marcin Wiewióra, 157–158.Toruń: Instytut Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika; Grudziądz: Urząd Miejski, 2012.
Tandecki, Janusz. “Podziały administracyjne państwa zakonnego w Prusach”. W Zakon krzyżacki w Prusach i Inflantach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII-XIV wieku, red. Roman Czaja, Andrzej Radzimiński, 29-53. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.
Torbus, Tomasz. Die Konventsburgen im Deutschordensland Preußen. München: R. Oldenbourg, 1998.
Torbus, Tomasz. Zamki konwentualne państwa krzyżackiego w Prusach. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki: Słowo/Obraz Terytoria, 2014.
Wasik, Bogusz. Budownictwo zamkowe ziemi chełmińskiej (od XIII do XV wieku). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016.
Wasik, Bogusz. “Początki krzyżackich zamków na ziemi chełmińskiej. Pierwsze warownie i obiekty murowane”. Archaeologia Historica Polona, 24 (2016): 233–260.
Wasik, Bogusz.“Zamek w Radzyniu Chełmińskim: technika i etapy budowy siedziby krzyżackich komturów i konwentu”. Ochrona Zabytków 1 (2015): 165–178.
Witkowska, Karolina, i Jadwiga W. Łukaszewicz. “Comparative Studies on Masonry Bricks and Bedding Mortars of the Fortress Masonry of the Teutonic Order State in Prussia: Malbork, Toruń and Radzyń Chełmiński Castles”. W Science and Art: A Future for Stone: Proceedings of the 13th International Congress on the Deterioration and Conservation of Stone, t. 1, red. John J. Hughes i Torsten Howind, 621–629. Paisley: University of the West of Scotland Press, 2016.
Zamek biskupów chełmińskich w Wąbrzeźnie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych: studia i materiały, red. Marcin Wiewióra. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014.
Zamek w Grudziądzu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych: studia i materiały, red. Marcin Wiewióra. Toruń: Instytut Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika; Grudziądz: Urząd Miejski, 2012.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 540
Liczba cytowań: 0
