Miejsca pozyskiwania aurypigmentu i realgaru w Europie, Afryce i na Bliskim Wschodzie od starożytności do początku XVII w.
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2024.007Słowa kluczowe
pigmenty arsenowe, siarczki arsenu, aurypigment, realgar, złoża aurypigmentu, złoża realgaru, kopalnie aurypigmentu, kopalnie realgaru, starożytność, średniowiecze, epoka nowożytnaAbstrakt
Aurypigment (As2S3) i realgar (As4S4) – żółty i czerwony siarczek arsenu – należą do najstarszej grupy pigmentów, które były stosowane przez malarzy od starożytności do XIX wieku. Ceniono je w Egipcie, na Bliskim i Dalekim Wschodzie oraz w Europie, gdzie największą popularność zyskały pomiędzy XII a XVII stuleciem. Pigmenty otrzymywano przez ucieranie naturalnych minerałów (aurypigmentu i realgaru) lub w wyniku reakcji chemicznych – prażenia i/lub sublimacji naturalnego aurypigmentu, arsenolitu z siarką i/lub naturalnym aurypigmentem oraz sublimacji siarki z trójtlenkiem arsenu. Aurypigmentu i realgaru używano na równi z cynobrem, malachitem, azurytem. Nakładano je pojedynczo lub łączono z organicznymi i mineralnymi substancjami barwnymi. W przyrodzie obydwa związki występują rzadko. Aurypigment i realgar mineralizują głównie w pobliżu gorących źródeł i fumaroli (czynnych wulkanów). W niniejszym artykule podjęto próbę wstępnego usystematyzowania wiedzy na temat historycznych źródeł pozyskiwania obu minerałów. Omówiono miejsca ich wydobycia wymieniane w traktatach historycznych od starożytności do XVII wieku, przeprowadzono weryfikację – na ile to było możliwe, na podstawie aktualnych badań geologicznych i archeologicznych – aktywności kopalń w ujęciu chronologicznym: od Egiptu (złoża na Pustyni Arabskiej), przez Bliski Wschód (złoża na Wyżynie Irańskiej), Półwysep Azji Mniejszej po Europę (złoża w Allchar w Republice Macedonii Północnej i Tajovie na Słowacji). Porównanie miejsc wydobycia znanych z tekstów historycznych z wybranymi współczesnymi, prezentowanymi na portalach mineralogicznych, może okazać się pomocne w badaniach autentyczności i proweniencji dzieł sztuki z różnych okresów historycznych.
Bibliografia
Agricola, Georgius, De Natura Fossilium. (Textbook of Mineralogy). Przekł. pierwszej edycji z 1546: Mark Chance Bandy i Jean A. Bandy. New York: The Geological Society of America, Special paper 63 (1955). https://doi.org/10.1130/SPE63.
Aiuppa, Alessandro, Rosario Avino, Lorenzo Brusca, Stefano Caliro, G. D’Alessandro Chiodini, Favara Walter, Federico Rocco, Ginevra Cinzia, Salvatore Inguaggiato, Manfredi Longo, Giovannella Pecoraino, i Mariano Valenza. „Mineral Control of Arsenic Content in Thermal Waters from Volcano-Hosted Hydrothermal Systems: Insights from Island of Ischia and Phlegrean Fields (Campanian Volcanic Province, Italy).” Chemical Geology 229, nr 4 (2006): 313–330.
Akçay, Migraç, Mustafa H. Özkan, Charlie J. Moon, i Baruch Spiro. „Geology, Mineralogy and Geochemistry of the Gold-Bearing Stibnite and Cinnabar Deposits in the Emirli and Haliköy Areas Ödemiş, Izmir, West Turkey).” Ore Geology Reviews 29, nr 1 (2006): 19–51.
Allesch, Richard M. „Arsenik: seine Geschichte in Österreich.” Archiv für vaterländische Geschichte und Topographie, I, Geschichtsverein für Kärnten 54 (1959): 302.
Ancient Egyptian Materials and Technology. Red. Paul T. Nicholson i Ian Shaw. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
Asadi, Hooshang H., Jack H. L. Voncken, R. A. Kühnel, i Martin Hale. „Petrography, Mineralogy and Geochemistry of the Zarshuran Carlin-like Gold Deposit, Northwest Iran.” Mineralium Deposita 35 (2000): 656–671.
Boev, Blazo, Gligor Jovanovski, i Petre Makreski. „Geology and Mineralogy of Allchar Sb-As-Ti-Au Deposit.” Geologica Macedonica 3 (2012): 215–232.
Bonazzi, Paola, Luca Bindi, Giovanni Pratesi, i Silvio Menchetti. „Light Induced Changes in Molecular Arsenic Sulfides: State of the Art and New Evidence by Single-Crystal X-Ray Diffraction.” American Mineralogist 91, nr 8–9 (2006): 1323–1330. https://doi.org/10.2138/am.2006.2165.
Childs, Wendy R. „Painters’ Materials and the Northern International Trade Routes of Late Medieval Europe.” W Trade in Artists’ Materials. Market and Commerce in Europe to 1700, red. Jo Kirby, Susie Nash, i Joanna Cannon, 29–41. London: Archetype Publications, 2010.
Dąbkowski, Przemysław. Podział administracyjny województwa ruskiego i bełzkiego w XV wieku (Zabytki dziejowe, t. V). Lwów: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego we Lwowie, 1939.
Dioscorides, Pedanius. De Materia Medica: Being an Herbal with Many Other Medicinal Materials Written in Greek in the First Century of the Common Era. A New Indexed Version in Modern English. Red. Tess A. Osbaldestone i Robert P. A. Wood. Johannesburg: Ibidis Press, 2000.
Di Stefano, Luigi Maria, i Robert Fuchs. „Characterisation of the Pigments in a Ptolemaic Egyptian Book of the Dead Papyrus.” Archaeological and Anthropological Sciences 3 (2011): 229–244. https://doi.org/10.11648/j.ija.s.2015030101.15.
Dumańska-Słowik, Magdalena, i Wiesław Heflik. „Skały ultrazasadowe i zasadowe z otoczenia mariupolitów wyste.puja.cych w alkalicznym Masywie Oktiabrskim (SE Ukraina) – badania wstępne.” Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management 32, nr 2 (2016): 63–78. https://doi.org/10.1515/gospo-2016-0015.
Dziekoński, Tadeusz. Wydobywanie i metalurgia kruszców na Dolnym Śląsku: od XIII do połowy XX wieku. Wrocław: Ossolineum, 1972.
Ennis, Francis. A Complete System of Modern Geography; or, the Natural and Political History of the Present State of the World. Illustrated with Maps and Engravings, etc. Dublin: James Charles, 1816.
Ferenc, Štefan, Alžbeta Knéslová, i Juraj Knésl. „Výskyty As mineralizácie pri Králikoch a Tajove v rudnom rajóne Kremnických vrchov.” W Conference: zborník prednášok zoseminára: Prvenstvá nerastnej ríše Slovenska, 6 – 7. 9. 2007, red. Peter Jancsy, 7–11. Banská Štiavnica: Slovenské banské múzeum, 2007.
Fitzhugh, Elisabeth West. „Orpiment and Realgar.” W Artists’ Pigments. A Handbook of Their History & Characteristics, t. 3, red. Elisabeth West Fitzhugh, 47–80. London: Archetype Publications, 1997.
Forbes, Robert James. Metallurgy in Antiquity. A Notebook for Archeologist and Technologist (Leiden: Brill, 1950).
Franquelo, María Luisa, Adrían Duran, Liz Karen Herrera, M. C. Jimenez de Haro, i José Luís Pérez-Rodrí´guez. „Comparison Between Micro-Raman and Micro-FTIR Spectroscopy Techniques for the Characterization of Pigments from Southern Spain Cultural Heritage.” Journal of Molecular Structure, 924–926 (2009): 404–412. https://doi.org/10.1016/j.molstruc.2008.11.041.
Grundmann, Günter, i Mark Richter. „Current Research on Artificial Arsenic Sulphide Pigments in Artworks: A Short Review.” Chimia. International Journal for Chemistry 62, no. 11 (2008): 903–907. https://doi.org/10.2533/chimia.2008.903.
Grundmann, Günter, i Caroline R.tter. „Artificial Orpiment: Microscopic, Diffractometric and Chemical Characteristics of Synthesis Products in Comparison to Natural Orpiment.” W Auripigment / Orpiment. Studien zu dem Mineral und den künstlichen Produkten / Orpiment. Studies on the Mineral and the Artificial Products. Materialien aus dem Institut für Baugeschichte, Kunstgeschichte, Restaurierung mit Architekturmuseum, red. Caroline R.tter, Günter Grundmann, Mark Richter, Annelies van Loon, Katrien Keune, Annetje Boersma, i Kalus Rapp. München: Technischer Universität München, 2007.
Grundmann, Günter, Natalia Ivleva, Mark Richter, Heike Stege, i Christoph Haisch. „The Rediscovery of Sublimed Arsenic Sulphide Pigments Inpainting and Polychromy: Applications of Raman Microspectroscopy.” W The National Gallery TechnicalBulletin 30th Anniversary Conference Postprints, t. 1, red. Marika Spring, 269–276. London: Archetype Publications 2012.
Herrero-Cortell, Miquel Ŕngel. „Las colores de un Imperio. Hispanic Production, and International Trade of Pigments and Pictorial Materials in the Sixteenth Century.” The Global Art Market under the Spanish Empire 1500–1800. Journal for Art Market Studies 3, nr 2 (2019): 1–16. https://doi.org/10.23690/jams.v3i2.92.
Jahr, Gottlieb Heinrich Georg. New Homeopathic Pharmacopedia and Posology or the Preparation of Homeophatic Medicines and the Administration on Doses. Philadelphia: J. Dobson, 1842.
Janssens, Koen, David Strivay, i Jana Sanyova. „Long-Term Role and Fate of Metal-Sulfides in Painted Works of Art”. „S2–ART”. Raport końcowy projektu SD/RI/04A (Brussels: Belspo), 2017. https://www.belspo.be/belspo/ssd/science/Reports/S2ART_FinRep_AD.pdf. Dostęp 17 sierpnia 2023.
Kázmér, Miklós, i Gábor Papp. „Minerals from the Carpathians in an Eighteenth-Century British collection.” Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici 91 (1999): 5–36.
Krischel, Roland. „Zur Geschichte des venezianischen Pigmenthandels. Das Sortiment des Jacobus de Benedictis a coloribus.” Wallraf-Richartz-Jahrbuch für Kunstgeschichte 43 (2002): 93–158.
Kruk, Mirosław Piotr. „Budowa technologiczna ikon XIV–XVI wieku.” W Ikony XIV–XVI wieku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Katalog, red. Mirosław Piotr Kruk, 681–697. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2021.
Krzyżanowski, Krzysztof, Dariusz Wójcik, i Marek Furmankiewicz. „Sztolnia Emanuel w Złotym Stoku.” W Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, t. 5, red. Paweł P. Zagożdżoon i Maciej Madziarz, 139–160. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2013.
Michelant, Henri Victor. Le livre des mestiers, dialogues français-flamands composés au XIVe siecle par un maître d’école de la ville de Brodes. Paris: Librairie Tross, 1875.
Mickiewicz, Agata, Henryk Marszałek, Wojciech Ciężkowski, i Elżbieta Szumska. „Złoty Stok – niedoszłe uzdrowisko sudeckie z wodami arsenowymi.” Przegląd Geologiczny 63, nr 10/2 (2015): 940–943.
Mikoś, Tadeusz, i Janusz Chmura. „Rewitalizacja i zagospodarowanie turystyczne pod ziemnych wyrobisk górniczych zabytkowej kopalni złota i arsenu w Złotym Stoku.” Górnictwo i Geoinżynieria 32, nr 4 (2008): 41–53.
Mohs, Federick. Treatise on Mineralogy, or The Natural History of The Mineral Kingdom. T. 3. Edinburgh: Printed for A. Constable, 1825.
Morteza, Momenzadeh, Nima Nezafati, Mohammad Rahim Sarraf, i Kourosh Shabani, „Ancient Gold-Mercury Mining in the Takht-e Soleyman Area, Northwest Iran.” Metalla 22 (2016): 147–168.
Nieć, Marek, Barbara Radwanek-Ba.k, i Piotr Lenik. „Szkic metalogenii polskich Karpat – modele i moż˙liwości występowania złóż rud.” Biuletyn Pan´stwowego Instytutu Geologicznego 467 (2016): 9–40.
O’Day, Peggy A. „Chemistry and Mineralogy of Arsenic.” Elements. An International Magazine of Mineralogy, Geochemistry, and Petrology 2, nr 2 (2006): 77–83.
Philips, William, i Samuel Mitchell. An Elementary Introduction to the Knowledge of Mineralogy: Including Some Account of Mineral Elements and Constituents; Explanation of Terms in Common Uses; Brief Accounts of Minerals and of the Places and Circumstances in which They Are Found. Designet for the Use of the Students. New York: Collins and Co., 1818.
Pliny the Elder. The Natural History. Red. John Bostock, M.D., F.R.S. H.T. Riley. London: Taylor and Francis, 1855. http://data.perseus.org/citations/urn:cts:latinLit:-phi0978.phi001.perseus-eng1:1.
Rotter, Carolin, Günter Grundmann, Mark Richter, Annelies van Loon, Katrien Keune, Annetje Boersma, i Klaus Rapp. Auripigment. Studien zu dem Mineral und den künstlichen Produkten / Orpiment. Studies on the Mineral and the Artificial Products. Materialien aus dem Institut für Baugeschichte, Kunstgeschichte, Restaurierung mit Architekturmuseum. München: Technische Universität, 2007.
Schafer, Edward H. „Orpiment and Realgar in Chinese Technology and Tradition.” Journal of the American Oriental Society 75, nr 2 (1955): 73–89.
Scott, David A., Sebastian Warmlander, Joy Mazurek, i Stephen Quirke. „Examination of Some Pigments, Grounds and Media from Egyptian Cartonnage Fragments in the Petrie Museum, University College London.” Journal of Archaeological Science 36, nr 3 (2009): 923–932. https://doi.org/10.1016/j.jas.2008.12.011.
Schröcke, Helmut. „Mining and German Settlement in Slovakia, an Historical Summary.” GeoJournal 32, nr 2 (Commemoration of Georgius Agricola, 1494–1555) (1994): 127–135.
Shepard, Charles Upham. Treatise on Mineralogy: Second Part, Consisting of Species Descriptions, and Tables Illustrative of Their Natural and Chemical Affinities. T. 2. New Haven: H. Howe & Company and Herrick & Noyes, 1835.
Siddall, Ruth. „Mineral Pigments in Archaeology: Their Analysis and the Range of Available Materials, Minerals.” Minerals 8, nr 5 (2018): 201. https://doi.org/10.3390/min8050201.
Smith, John. A System of Modern Geography: Or, the Natural and Political History of the Present State of the World. T. 2. Sherwood: Neely and Jones, 1811.
The Geography of Strabo. Tłum. i przypisy do pierwszych siedmiu ksiąg: H. C. Hamilton i W. Falconer. T. 2 (Classic Reprint). http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0099.tlg001.perseus-eng1:6.1.
Tarsińska-Petruk, Dominika. „Influence of Arsenic Compounds on the Colour Palette of 15th- and 16th-Century Icons from National Museum in Cracow.” Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo 52 (2022): 183–212. https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2021.006.
The Penny Cyclopaedia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge: Andocides – Athanagilde. T. 2. London: Charles Knight, 1834.
Theofrastus. On Stones: Introduction. Tekst grecki, angielskie tłumaczenie i komentarz: Earle R. Caley i John F. C. Richards. Ohio: Columbus, 1956.
Uda, Masayuki, S. Sassa, Sakuji Yoshimura, Jiro Kondo, Masaru Nakamura, Y. Ban, i Hirochiko Adachi. „Yellow, Red and Blue Pigments from Ancient Egyptian Palace Painted Walls.” Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam Interactions with Materials and Atoms, 161–163 (2000): 758–761. https://doi.org/10.1016/S0168-583X(99)00969-6.
Ure, Andrew. A Dictionary of Arts, Manufactures, and Mines. T. 3. Red. Robert Hunt. London: Spottiswoode and Co., 1860.
Vermeulen, Marc, Karel Palka, Miroslav Vlček, i Jana Sanyova. „Study of Dry- and Wet-Process Amorphous Arsenic Sulfides: Synthesis, Raman Reference Spectra, and Identification in Historical Art Materials.” Journal of Raman Spectroscopy 50, nr 3 (2019): 396–406.https://doi.org/10.1002/jrs.5534.
Vermeulen, Marc, Jana Sanyova, Koen Janssens, Gert Nuyts, Steven De Meyerb, i Karolien De Wael. „The Darkening of Copper- or Lead-Based Pigments by Arsenic Sulfide Pigments Explained Through a Structural Modification of Natural Orpiment: a Spectroscopic and Electrochemical Study.” Journal of Analytical Atomic Spectrometry 7, nr 32 (2017): 1331–1341. https://doi.org/10.1039/C7JA00047B.
Vermeulen, Marc, Steven Saverwyns, Alexia Coudray, Koen Janssens, i Jana Sanyova. „Identification by Raman Spectroscopy of Pararealgar as a Starting Material in the Synthesis of Amorphous Arsenic Sulfide Pigments.” Dyes and Pigments 149 (2018): 290–297. https://doi.org/10.1016/j.dyepig.2017.10.009.
Vitruvius. The Ten Books on Architecture. Tłum. Joseph Gwilt i Morris Hicky Morgan. Cambridge: Harvard University Press / London: Humphrey / Milford: Oxford University Press, 1914.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Dominika Anna Tarsińska-Petruk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 419
Liczba cytowań: 0
