Rzeczy pośrednie, adiafora, semiofory
O książce Burkharda Kunkela
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2021.011Słowa kluczowe
luteranizm, rzeczy pośrednie, adiafora, obrazy i sprzęty sakralne, recenzjaAbstrakt
Autor podejmuje problem miejsca i funkcji obrazów w luterańskiej przestrzeni kościelnej wychodząc od nowej książki Burkharda Kunkela. Wbrew tytułowi nie jest ona poświęcona tworzeniu obrazów i sporom pomiędzy głównymi przedstawicielami Reformacji oraz pomiędzy różnymi jej odłamami. Głównym jej tematem jest zarówno obecność, akceptacja rozmaitych średniowiecznych przedreformacyjnych, rzeczy, zastanych w przejmowanych świątyniach – nie tylko obrazów czy rzeźb, ale innych sprzętów i przedmiotów liturgicznych, a także druków; daleko istotniejszy wszakże jest proces obchodzenia się z nimi, rozmaite sposoby akceptacji lub odrzucenia, czy też modyfikacji owych rzeczy dla nowych potrzeb konfesyjnych. Autor dyskutuje też – podnoszoną przez Kunkela – kwestię ich funkcji jako adiafory, ich znaczenia jako semioforów: nie należących do podstaw wyznaniowych Reformacji luterańskiej, niemniej mających duże znaczenie identyfikacyjne.
Bibliografia
Birecki, Piotr. Sztuka luterańska na ziemi chełmińskiej od drugiej połowy XVI do pierwszej ćwierci XVIII wieku. Warszawa: DiG, 2007.
Cieślak, Katarzyna. Między Rzymem, Wittenbergą a Genewą. Sztuka Gdańska jako miasta podzielonego wyznaniowo (Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej). Wrocław: Leopoldinum, 2000.
Die bewahrende Kraft des Luthertums. Mittelalterliche Kunstwerke in evangelischen Kirchen. Red. Johann Michael Fritz. Regensburg: Schnell und Steiner, 1977.
Fritz, Johann Michael. Das evangelische Abendmahlsgerät in Deutschland. Vom Mittelalter bis zum Ende des Alten Reiches, mit Beiträgen von Martin Brecht, Jan Harasimowicz, und Anette Reimers. Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt, 2004.
Harasimowicz, Jan. Sichtbares Wort. Die Kunst als Medium der Konfessionalisierung und Intensivierung des Glaubens in der Frühen Neuzeit (Kunst und Konfession in der Frühen Neuzeit = Arts and Confession in the Early Modern Period 1). Regensburg: Schnell und Steiner, 2017.
Jurkowlaniec, Grażyna. Epoka nowożytna wobec średniowiecza. Pamiątki przeszłości, cudowne wizerunki, dzieła sztuki (Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008.
Koerner, Joseph Leo. Die Reformation des Bildes. Tłum. Rita Seuß. München: C. H. Beck, 2017.
Koerner, Joseph Leo. The Reformation of the Image. London: Reaktion Books Ltd 2004. Koerner, Joseph Leo. The Reformation of the Image. Chicago: The University of Chicago Press, 2008.
Kowalski, Tomasz. „Cudowne wizerunki z obszaru dawnych Prus Królewskich. Fenomen kultury religijnej i artystycznej oraz przedmiot ochrony.” Dysertacja doktorska, Wydział Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, 2020.
Kunkel, Burkhard. Die Kunst der lutherischen Kirchen im 16. Jahrhundert. Medien, Mitteldinge, Monumente – eine Geschichte der materiellen Kultur. Berlin: Gebr. Mann Verlag, 2020.
Kunkel, Burkhard. „Mitteldinge as Semiophora? Lutheran-intentioned Transformations and the ‘Schöne Tür’ of St Anne’s Church in Annaberg (Sachsen).” W Indifferent Things? Objects and Images in Post-Reformation Churches in the Baltic Sea Region, red. Krista Kodres, Merike Kurisoo, i Ulrike Nürnberger, 70–79 (Edition Mare Balticum 3). Petersberg: Michael Imhof Verlag, 2020.
Kunkel, Burkhard. Werk und Prozess. Die bildkünstlerische Ausstattung der Stralsunder Kirchen im späten Mittelalter – eine Werkgeschichte. Berlin: Gebr. Mann Verlag, 2008.
Kunst der Reformationszeit. Staatliche Museen zu Berlin, Hauptstadt der DDR, Ausstellung im Alten Museum vom 26. August bis 13. November 1983. Red. Katharina Flügel i Renate Kroll. Berlin: Henschelverlag Kunst und Gesellschaft, 1983.
Luter, Marcin. Pisma etyczne. Red. Marcin Hinz [w tym: „O dobrych uczynkach”, tłum. Dariusz Chwastek; „O kupiectwie i lichwie”, tłum. Cezary Królewicz; „O świeckiej zwierzchności, w jakiej mierze należy być jej posłusznym”, tłum. Marcin Hinz, 54–138, 161–215] (Biblioteka Klasyki Ewangelickiej 6). Bielsko-Biała: Augustana, 2009.
Luter, Marcin. Wyznanie o Wieczerzy Pańskiej. Tłum. Józef Pośpiech (Biblioteka Klasyki Ewangelickiej 3). Bielsko-Biała: Augustana, 2014 (wyd. 2).
Luther und die Folgen für die Kunst. Ausstellungskatalog, Hamburger Kunsthalle, 11. November 1983 – 8. Januar 1984. Red. Werner Hofmann. München: Prestel-Verlag, 1983.
Martin Luther und die Reformation in Deutschland. Ausstellung zum 500. Geburtstag Martin Luthers. Veranstaltet vom Germanischen Nationalmuseum Nürnberg in Zusammenarbeit mit dem Verein für Reformationsgeschichte, 25. Juni bis 25. September 1983. Red. Gerhard Bott. Frankfurt am Main: Insel Verlag, 1983.
Michalski, Sergiusz. Protestanci a sztuka. Spór o obrazy w Europie nowożytnej (Idee i Sztuka. Studia z dziejów sztuki i doktryn artystycznych, red. Jan Białostocki). Warszawa: PWN, 1989.
Pomian, Krzysztof. Der Ursprung des Museums. Vom Sammeln. Tłum. Gustav Roßler. Berlin: Verlag Klaus Wagenbach, 2013 (wyd. 4).
Pomian, Krzysztof. Historia. Nauka wobec pamięci. Tłum. Hanna Abramowicz. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2006.
Pomian, Krzysztof. Zbieracze i osobliwości. Paryż–Wenecja, XVI–XVIII wiek. Tłum. Andrzej Pieńkos. Warszawa: PIW, 1996.
Reale, Giovanni. Historia filozofii starożytnej. T. 3 Systemy epoki hellenistycznej. Tłum. Edward Iwo Zieliński. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1999.
Schäufele, Wolf-Friedrich. „Luther auf der Wartburg.” W Luther im Exil. Wartburgalltag 1521, Begleitband zur Sonderausstellung auf der Wartburg, 4. Mai – 31. Oktober 2021. Red. Grit Jacobs, 9–39. Eisenach: Wartburg-Stiftung, 2021.
Stirm, Margarete. Die Bilderfrage in der Reformation (Quellen und Forschungen zur Reformationsgeschichte 45). Gütersloh: Gerd Mohn, 1977.
Tatarkiewicz, Władysław. Historia filozofii. T. 1 Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN, 1970 (wyd. 7).
Wisłocki, Marcin. Sztuka protestancka na Pomorzu, 1535–1684 (Biblioteka Naukowa Muzeum Narodowego w Szczecinie, seria: Historia sztuki). Szczecin: MNSz, 2005.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Michał F. Woźniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 462
Liczba cytowań: 0
