„Muzeum” w XVIII wieku

Z dziejów semantyki pojęcia

Abstrakt

Przedmiotem studium są znaczenia, jakie nadawano pojęciu „muzeum” w XVIII wieku. Analizie poddano definicje terminu „muzeum” zawarte w traktatach kolekcjonerskich oraz przede wszystkim w słownikach i encyklopediach. Teksty źródłowe pochodzą w większości z niemieckiego i francuskiego obszaru językowego, gdyż w nich szczególnie wyraźnie zaznaczyło się zjawisko zmiany zbioru desygnatów nazwy „muzeum”, a zarazem były one nośnikami nieco odmiennych tradycji.

Wskazuje się na trzy główne przemiany, jakie dokonały się w rozumieniu słowa „muzeum” w XVIII wieku. Po pierwsze, „muzeum” zaczęło w sposób konsekwentny oznaczać przestrzeń realną, a nie również wirtualną (dyskursywną). Po drugie, zaczęło ono oznaczać przestrzeń raczej publiczną niż prywatną. Po trzecie – przestrzeń kolekcjonerską, ekspozycyjną, służącą w pierwszym rzędzie doświadczeniu sensualnemu, a nie przestrzeń wiedzy, służącą przede wszystkim doświadczeniu intelektualnemu. W konsekwencji złożonych procesów kulturowych stopniowo ukształtowało się rozumienie nazwy „muzeum” jako realnej i publicznej przestrzeni ekspozycyjnej.