Influence of Arsenic Compounds on the Colour Palette of 15th- and 16th-Century Icons from the National Museum in Cracow
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2021.006Słowa kluczowe
ikony, pigmenty arsenowe, aurypigment, degradacja pigmentów, XV w., XVI w., orthodox icons, arsenic pigments, orpiment, pigment degradation, 15th C, 16th CAbstrakt
Wpływ związków arsenu na paletę barw piętnasto- i szesnastowiecznych ikon z Muzeum Narodowego w Krakowie
Muzeum Narodowe w Krakowie posiada w swojej kolekcji piętnasto- i szesnastowieczne ikony z terenów dawnej Rzeczypospolitej, wyróżniające się obecnością związków
arsenu zarówno w barwnych warstwach malowidła, światłach, jak i na powierzchni gładkich teł – co należy do rzadkości. W historycznych traktatach malarskich żółty siarczek arsenu – aurypigment (As₂S₃) – w połączeniu z indygiem stosowano do otrzymania zieleni, a samodzielnie lub w połączeniu z bielami do imitacji złoceń, w tym chryzografii. Wśród najstarszych późnobizantyńskich traktatów malarskich tło wykonane aurypigmentem zostało wymienione jedynie w rękopisie ormiańskim. Mineralne i syntetyczne formy niestabilnych chemicznie pigmentów arsenowych, takie jak aurypigment, realgar i pararealgar (As4S4 lub AsS), ulegają degradacji do częściowo transparentnego trójtlenku arsenu (arsenolitu). Zmiany kolorystyczne zidentyfikowane w mieszaninach kolorystycznych, a szczególnie tłach dziewięciu ikon z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, wraz z analizą techniki i technologii na podstawie opublikowanych badań, pozwalają na przyporządkowanie czterech z nich: ikony Chrystus Pantokrator z archaniołami (MNK XVIII-27) – omówionej w niniejszym artykule, a także ikon Św. Jan Chrzciciel i św. Paweł (z rzędu Deesis, MNK XVIII-26), Sąd Ostateczny (MNK XVIII-10) oraz Sąd Ostateczny (MNK XVIII-32), do ormiańskiej i południowobałkańskiej tradycji malarskiej.
Bibliografia
Agricola, Georgius. De Natura Fossilium (Textbook of Mineralogy): Translated from the First Latin Ed. of 1546 by Mark Chance Bandy and Jean A. Bandy for the Mineralogical Society of America. Mineralogical Society of America: Geological Society of America (1955).
Bogovic-Zeskoski, Srebrenka. “Gold and not so real gold in Medieval treatises.” Conservar Património, 22 (2015).
Cennini, Cennino. The book of the art of Cennino Cennini. Transl. Christiana J. Herringham. London: Ruskin House, (1899).
Czupryk, Rafał. “Eparchia Przemyska na pograniczu polsko-ruskim (XIV-XVIII w.). Rys Historyczny.” Prace Historyczno-Archiwalne, t. XI (2002).
Dionizjusz z Furny. Hermeneia, czyli objaśnienie sztuki malarskiej. red. M. Smorąg – Różycka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego (2003).
Eastaugh, Nicholas, Walsh, Valentine, Chaplin, Tracey, Siddall, Ruth. Pigment Compendium. A Dictionary and Optical Microscopy of Historical Pigments. Routledge (2008).
Fitzhugh, Elisabeth West. ”Orpiment and Realgar.” Artists' Pigments: A Handbook of Their History & Characteristics, ed. by Elisabeth West Fitzhugh, Vol. 3. Washington: National Gallery of Art (1997).
Keune, Katrien, Mass, Jennifer, Mehta, Apurva, Church, Jonathan, Meirer, Florian. ”Analytical imaging studies of the migration of degraded orpiment, realgar, and emerald green pigments in historic paintings and related conservation issues.” Heritage Science, 4, 10 (2016).
Helwig, Kate. ”Iron Oxide Pigments, Natural and Synthetic.” Artist's Pigments, A Handbook of Their History and Characteristics, ed. by Barbara H. Berrie, Vol. 4. Washington: National Gallery of Art (2007).
Kouymjian, Dickran. “Armienian Art: An Overview.” Chemins d'Arménie, paper for a project in Paris of 1995 (1995).
Mirosław Piotr Kruk, Ikony XIV-XVI wieku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Katalog, t.1 Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie (2019).
Ikony XIV-XVI wieku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Badania technologiczne, t.2, ed. Mirosław Piotr Kruk, Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, (2019).
Ikony XIV-XVI wieku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Ilustracje, t.3, ed. Mirosław Piotr Kruk, Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie (2019).
Laurie, Arthur P. The Materials of the Painter's Craft in Europe and Egypt: From Earliest Times to the End of the XVIIth Century, with Some Account of Their Preparation and Use. Edinburg: T.N. Foulis (1910).
Lelekova, Olga V., Naumova, Marina. “Data on Icons Pigments Composition and Their Attributive Value.” ICOM Committee for Conservation, 6th triennial meeting (1981).
Macchia, Andrea, Campanella, Luigi, Gazzoli, Delia, Gravagna, Elisa, Maras, Adriana, Stella, Nunziante, Rocchia, Massimiliano, Roscioli, Giorgia. “Realgar and Light.” Procedia Chemistry, 8 (2013).
Smith, Cyril Stanley, Hawthorne, John G. “Mappae Clavicula: A Little Key to the World of Medieval Techniques.” In Transactions of the American Philosophical Society, Vol. 64, 4 Philadelphia: American Philosophical Society (1974).
Marković, Miodrag, “Painters in the Late Byzantine World (1204-1453), Monumental Painting in Byzantium and Beyond: New Perspectives.” Byzantine Studies Colloquium, Dumbarton Oaks. Washington D.C. (2016).
Mastrotheodoros, Georgios P., Beltsios, Konstantinos G., Bassiakos, Yannis. “On the blue and green pigments of post‐Byzantine Greek icons.” Archeometry, Vol. 62, 4 (2020).
Merrifield, Mary P. Original treatises, dating from the XIIth to XVIIIth centuries on the arts of painting, in oil, miniature, mosaic, and on glass; of gilding, dyeing, and the preparation of colours and artificial gems; preceded by a general introduction; with translations, prefaces, and notes. Vol. 1, London: J. Murray (1849).
Miednikova, N. I. “Specific skills of the formation of the lessirovochny layer of the dolichny pismo. A comperative analisis of the Novogrod icon-painting of the XV-XVI centuries.” Changes in Post-Byzantine Icon Painting techniques, ICOM Committee for Conservation, Interim meeting of the Icon Research Area. Copenhagen (2001).
Parpulov, Georgi R., Dolgikh, Irina V., Cowe, Peter. “A Byzantine Text on the Technique of Icon Painting.” In Dumbarton Oaks Papers, Vol. 64. Washington D.C.: Harvard University Press (2010).
Penny, Nicholas, Roy, Ashok, Spring, Marika. “Veronese's Paintings in the National Gallery Technique and Materials: Part II.” National Gallery Technical Bulletin, Vol. 17 (1996).
Стасюк, Іван “Color as an Expressive Instrument of the Icon.”, In Historical and Cultural Studies, Vol. 2, 1 Lviv: Lviv Polytechnic National University (2015).
Tarsińska-Petruk, Dominika, „Zestawienie zbiorcze warstw technologicznych ikon.” In Ikony XIV – XVI wieku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Badania technologiczne, ed. Mirosław Piotr Kruk, T. II. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie (2019).
Trentelman, Karen, Stodulski, Leon, Pavlosky, Mark, “Characterization of Pararealgar and Other Light Induced Transformation Products from Realgar by Raman Microspectroscopy.” Analytical Chemistry, 68 (1996).
Vermeulen, Marc, Nuyts, Gert, Sanyova, Jana, Vila, Anna, Buti, David, Suuronend, Jussi-Petteri, Janssens, Koen. “Visualization of As(III) and As(V) distributions in degraded paint micro-samples from Baroque- and Rococo-era paintings.” Journal of Analytical Atomic Spectrometry, 31 (2016).
Vermeulen, Marc, Sanyova, Jana, Janssens, Koen, Nuyts, Gert, Meyerb, Steven De, De Wael, Karolien, “The darkening of copper- or lead-based pigments explained by a structural modification of natural orpiment: a spectroscopic and electrochemical study.” Journal of Analytical Atomic Spectrometry, 32 (2017).
Vermeulen, Marc, Janssens, Koen, Sanyova, Jana, Rahemi, Vanousheh, Gert, Nuyts, McGlinchey, Chris, De Wael, Karolien. “Assessing the stability of arsenic sulfide pigments and influence of the binding media on their degradation by means of spectroscopic and electrochemical techniques.” Microchemical Journal, Vol. 138 (2018).
Walczak, Małgorzata, Tarsińska‐Petruk, Dominika, Płotek, Michał, Goryl, Maria, Kruk, Mirosław Piotr. “MA‐XRF study of 15th–17th century icons from the collection of the National Museum in Krakow, Poland.” X‐Ray Spectrometry (2018).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 651
Liczba cytowań: 0
