Zooarchaeological data for recognizing the economy of linear band pottery culture population in Chełmno Land, Bocień settlement, site 5, Chełmża commune
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2012.004Abstract
During rescue excavations curried out in the Kujawsko-Pomorskie section of A1 motorway in Chełmża commune, animal bone remains were found in Bocień, site 5. The only homogenous and simultaneously the most numerous assemblage (1115 NISP) were bones collected in features of the linear band pottery culture (LBPC) – phase II and III. They were registered within the range of an space-function areas I, II and S of the settlement (fig. 1, appendix 1).
The material presented significant predomination of domestic mammals, mainly cattle, clearly smaller bones of pig, sheep/goat and dog. Wild mammals are represented by red deer, elk, roe deer and aurochs. Reptile remains belonged to European pond turtle. Teeth and head bones were the most numerous cattle elements’ specimens. Some of cattle, pig, sheep/goat and dog bones bore traces of shallow and narrow pits after using blades (knives) of stone (fl int). The others registered black coloring, which was the result of meat or bone marrow roasting. The collection also consisted of examples with work traces (fragments of red deer and elk antlers) and bone tools (chisel – made of metatarsal) and plates’ fragments.
The excavated fauna collection became the grounds for interpretation, referring to the following questions: a) genesis of the studied fauna finds, b) significance of domestic species in manufacturing raw material of animal origin, c) strategies implemented in manufacturing raw material of animal origin, d) some features of natural environment of the settlement surrounding and e) Neolithic morphotypes of Chełmno Land animals.
Population inhabiting the settlement produced food of animal origin by breeding. Utilization of natural fauna resources, e.g. aurochs, deer, roe-deer and wild horses (probably tarpan) was clearly smaller. Animal economy was based on cattle, which belonged to aurochs like form (Bos primigenius), analogous to cattle sizes from Kuyavia and settlements of linear band pottery culture populations inhabiting the areas of present Germany. Meat and bone marrow obtained of it was prepared for consumption by roasting it in fire. Cow milk was not important food product, because at least half of herds’ populations was slaughtered at juvenis and subadultus ages.
Keeping ruminants, species suitable for grazing, resulted from open grassy spaces existence. However, the settlement was also surrounded by forests, what is confirmed by red deer and aurochs presence in the material. A part of the land was soppy, grown with temporate broadleaved forests, perfect for elks existence.
The performed exploration and analyses deliver evidence, that local population inhabiting the settlement related in their economic strategy to cultural rules obligatory in wider space, e.g. in Kuyavia.
Zooarchaeological sources from Bocień, as first in Chełmno Land delivered the grounds for analyses of cattle individual age and its morphological forms. Moreover, thanks to anatomical composition analysis we were able to indicate the settlement spatial zones, basing on observations made by the means of archaeological data.
References
Benecke N.
-1994 Archäozoologische Studien zur Entwicklung der Haustierhaltung in Mitteleuropa und Südskandinavien von den Anfängen bis zum ausgehenden Mittelalter, Berlin.
Binford L. R.
-1981 Bones. Ancient men and modern myths, Orlando.
Bollongino R., Burger J., Alt K. W.
-2003 Import oder sekundäre Domestikation? Der Ursprung der europäischen Hausrinder im Spiegel molekulargenetischer Analysen an neolithishen, Beiträge zur Archäozoologie und Prähistorischen Anthropologie, t. 4, s. 211–217.
Calkin V. I.
-1960 Izmenčivost metapodij i jejo značenje dlja izučenja krupnogo rogotogo skota drevnosti, Bjulleten Obščestva Ispytatelej Prirody, Otdel Biologii, t. 65, z. 1, s. 109–126.
-1970 Drevnejše domašnje životnye vostočnoj Evropy, Moskva.
Degerbøl M., Fredskild B.
-1970 The Urus (Bos primigenius Bojanus) and Neolithic domesticated cattle (Bos taurus domesticus Linné) in Denmark, with a revision of Bos-remains from the kitchen middens. Zoological and Palynological Investigations, København.
Döhle, H-J.
-1994 Die linienbandkeramischen Tierknochen von Eilsleben, Bördekreis. Ein Beitrag zur neolithischen Haustierhaltung und Jagd in Mitteleuropa, Halle (Saale).
Driesch A.
-1976 A guide to the measurement of animal bones from archaeological sites, Harvard.
Gedymin T.
Tur (Bos primigenius Bojanus 1827) na ziemiach Wielkopolski i Kujaw. Studium materiału kostnego wykopaliskowego, Roczniki Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, t. 25, s. 21–37.
Grygiel R.
-2004 Neolit i początki epoki brązu w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek, t. 1, Wczesny neolit i kultura ceramiki wstęgowej rytej, Łódź.
Kobryń H., Lasota-Moskalewska A.
-1989 Certain osteometric differences between the aurochs and domestic cattle, Acta Theriologica, t. 34, z. 4, s. 67–82.
Komosa M., Godynicki S., Stanisławski D.
-1999 Szacowanie wielkości konia na podstawie związku cech metrycznych eksterieru z obwodowymi odcinkami kośćca kończyn, [w:] Szczątki zwierzęce jako źródło badań nad zróżnicowaniem poziomów życia materialnego i kulturowego ludzi w różnych okresach dziejowych, Wrocław, s. 69–75.
Kukawka S.
-1997 Na rubieży środkowoeuropejskiego świata wczesnorolniczego, Toruń.
Kukawka S., Małecka-Kukawka J., Wawrzykowska B.
-2002 Wczesny i środkowy neolit na ziemi chełmińskiej, [w:] Archeologia toruńska. Historia i teraźniejszość, red. B. Wawrzykowska, Toruń, s. 91–107.
Lasota-Moskalewska A.
-2005 Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości, Warszawa.
Lasota-Moskalewska A., Kobryń H.
-1990 The size of aurochs skeletons from Europe and Asia in the period from Neolithic to the Middle Ages, Acta Theriologica, t. 35, z. 1–2, s. 89–109.
Makowiecki D.
-1987 Źródła archeozoologiczne z epoki neolitu i początku epoki brązu z ziemi chełmińskiej, [w:] Neolit i początki epoki brązu na ziemi chełmińskiej, red. T. Wiślański, Toruń, s. 259–273.
-2001 Hodowla oraz użytkowanie zwierząt na Ostrowie Lednickim w średniowieczu, Studium archeozoologiczne, Biblioteka Studiów Lednickich, t. 6, Poznań.
-2003 Historia ryb i rybołówstwa w holocenie na Niżu Polskim w świetle badań archeoichtiologicznych, Poznań.
-2008 Badania archeozoologiczne w studiach nad paleośrodowiskiem człowieka, [w:] Człowiek i środowisko przyrodnicze we wczesnym średniowieczu w świetle badań interdyscyplinarnych, red. W. Chudziak, Toruń, s. 123–137.
-2010 Wczesnośredniowieczna gospodarka zwierzętami i socjotopografi a in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim, Mons Sancti Laurentii, t. 6, Toruń.
Makowiecki D., Godynicki S.
-1993 Zwierzęce źródła kostne do poznania gospodarki zwierzętami społeczeństw prahistorycznych i średniowiecznych ziemi chełmińskiej, [w:] Badania archeologiczne ośrodka toruńskiego w latach 1989–1992, red. J. Chudziakowa, Toruń, s. 111–117.
Makowiecki D., Rybacki M.
-2001 Archeologiczne znaleziska szczątków żółwia i jego znaczenie u społeczeństw prahistorycznych oraz wczesnohistorycznych na Niżu Polskim, [w:] Żółw błotny, red. B. Najbar, S. Mikrus, Świebodzin, s. 97–102.
Makowiecki D., Stach A.
-2007 Ssaki wolno żyjące w holocenie Polski – aspekty środowiskowe i gospodarcze, [w:] Studia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, red. M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska, Środowisko – Człowiek – Cywilizacja, t. 1, Poznań, s. 155–170.
Małecka-Kukawka J.
-1994 „Gospodarka” surowcami krzemiennymi wśród społeczności wczesnorolniczych ziemi chełmińskiej z perspektywy teorii wymiany społecznej, [w:] Neolit i początki epoki brązu na ziemi chełmińskiej, red. L. Czerniak, Grudziądz, s. 37–50.
-2001 Między formą a funkcją, Traseologia neolitycznych zabytków krzemiennych z ziemi chełmińskiej, Toruń.
Marciniak A.
-2005 Placing animals in the Neolithic: Social zooarchaeology of prehistoric farming, London.
-2006 From animals and food in space to bones in context. Social zooarchaeology of the Neolithic farming communities, [w:] Deconstructing context. A critical approach to archaeological practice, red. D. Papaconsantinou, Oxford, s. 34–49.
-2008 Analiza archeozoologiczna i tafonomiczna zwierzęcych szczątków kostnych z osady z młodszego okresu przedrzymskiego w Łękach Górnych, stan. 1, gm. Krzyżanów, [w:] Osada wielokulturowa w Łękach Górnych, stan. 1, gm. Krzyżanów, red. L. Czerniak, J. Gąssowski, Via Archaeological Pultuskiensis, t. 2, Pułtusk, s. 233–246.
Moździoch S.
-1999 Socjotopografi a grodu wczesnośredniowiecznego w Bytomiu Odrzańskim w świetle analizy zwierzęcych szczątków kostnych, [w:] Szczątki zwierzęce jako źródło badań nad zróżnicowaniem poziomów życia materialnego i kulturowego ludzi w różnych okresach dziejowych, Wrocław, s. 91–103.
-2002 Castrum Munitissimum Bytom. Lokalny ośrodek władzy w państwie wczesnopiastowskim, Warszawa.
Opracowanie
-2006 Opracowanie wyników ratowniczych badań archeologicznych przeprowadzonych na odcinku A1 planowanej autostrady w woj. kujawsko-pomorskim (b. woj. toruńskie), Bocień, gm. Chełmża, stanowisko 5, t. 1, maszynopis w archiwum Zespołu do Badań Autostrady A1; Instytutu Archeologii UMK, Toruń.
Polska księga
-1992 Polska czerwona księga zwierząt, red. Z. Głowaciński, Warszawa.
Sobociński M.
-1985 Szczątki kostne z osad ludności kultury ceramiki wstęgowej na Kujawach (ze studiów nad rozwojem kultur wstęgowych na Kujawach), Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, t. 164, Archeozoologia 10, s. 87–127.
Sobociński M., Makowiecki, D.
-1990 Stan badań nad źródłami archeozoologicznymi kultury amfor kulistych, [w:] Kultura amfor kulistych w rejonie Kujaw, red. A. Cofta-Broniewska, Poznań, s. 177–187.
Sosnowski W.
-1990 Stolno, gmina Stolno, województwo toruńskie, stanowisko 2, jama 2, [w:] Z badań nad chronologią absolutną stanowisk neolitycznych z ziemi chełmińskiej, red. D. Jankowska, Toruń, s. 15–19.
Zietzschmann O., Krölling O.
-1955 Lehrbuch der Entwicklungsgeschichte der Haustiere, Berlin.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 1257
Number of citations: 0