Necklace of the people of the Lusatian culture from Lulkowo, site 12, Toruń district
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2024.006Keywords
bronze necklace, Lusatian culture, Chełmno Land, Younger Bronze Age, Early Iron AgeAbstract
The article presents a decorated necklace, an accidental finding from 2022 in Lulkowo near Toruń. The historic item weighs 0.319 kg. The artefact is made from a round rod with a diameter of 8.5 to 10.0 mm in the form of an open hoop cast in bronze, with a diameter of 18.0 to 19.0 cm. The presented necklace, created with the lost-wax casting, is a product of metallurgists of the Lusatian Culture from the end of the Bronze Age or the beginning of the Iron Age. In terms of raw materials, it belongs to specimens made of tin-lead bronze. The negatives of the necklace’s ornaments were made as moulding mass was prepared. After removing the mould, the decoration was refined on the finished cast. Such an artefact is the first one from the Chełmno region. However, indicators show that it could have been created in one of the local bronze workshops. The style of the ornament of the presented necklace sometimes appears on similar objects in the settlements of the Lusatian Culture, especially its northern regions. The closest known bronze workshop, from which fragments of casting moulds with preserved traces of the negative decorations (very similar to the ornament of the necklace from Lulkowo) come, was discovered in a defensive settlement of the Lusatian Culture in Miraków-Grodno, Toruń district. It is, therefore, likely that the presented artefact comes from there.
References
Blajer W., 2001, Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich, Kraków.
Blajer W., 2013, Młodsza epoka brązu na ziemiach polskich w świetle badań nad skarbami, Kraków.
Chodkowski M., 2016, Wielkie odkrycie w Drążdżewie Małym, Krasnosielcki Zeszyt Histo- ryczny, nr 28–31, s. 22.
Chudziakowa J., 1974, Kultura łużycka na terenie międzyrzecza Wisły, Drwęcy i Osy, War- szawa–Poznań.
Cofta-Broniewska A., 1996, Metalurgia brązu w świetle źródeł archeologicznych, [w:] Meta- lurgia brązu pradziejowych społeczeństw Kujaw, red. A. Cofta-Broniewska, Poznań, s. 1–127.
Dąbrowski J., 1968, Zabytki metalowe epoki brązu między dolną Wisłą a Niemnem, Wro- cław–Warszawa–Kraków.
Gackowski J., 2005, Dawne i nowe źródła do poznania lokalnej produkcji brązowniczej grupy chełmińskiej kultury łużyckiej, [w:] XIV Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 161–174.
Gackowski J., 2012, Przestrzeń osadnicza Pojezierza Chełmińskiego i przyległych dolin Wisły, Drwęcy i Osy w młodszej epoce brązu i na początku epoki żelaza, Toruń.
Gackowski J., 2017, Osiedla nawodne kultury kurhanów zachodniobałtyjskich w krajobrazie naturalnym i kontekście kulturowym północno-wschodniej Polski, Komunikaty Ma- zursko-Warmińskie, nr 1 (295), s. 3–22.
Gackowski J., 2022, Skarb z Elgiszewa. Czyli jak długa i kręta może być droga od amatorskiego odkrycia do archeologicznego opracowania znaleziska/The hoard from Elgiszewo: how long and winding can be the road from an amateur discovery to an archaeological study of a find, [w:] Pradziejowe cymelia województwa kujawsko-pomorskiego. Skarby ludności kultury łużyckiej z Brudzynia, Cierpic i Elgiszewa/Prehistoric wonders of the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Hoards of the Lusatian culture from Brudzyń, Cier- pice and Elgiszewo, red. J. Gackowski, S. Gawiński, M. Sosnowski, H.P. Dąbrowski, Toruń (= Prace Archeologiczne TNT, nr 11), s. 39–55.
Gackowski J., Rosołowski S., 2020, Wyroby z brązu i żelaza: analiza kulturowo-chronologicz- na, [w:] Znalezisko gromadne przedmiotów metalowych kultury łużyckiej w Brudzy- niu, pow. żniński, VI Sprawozdanie Biskupińskie; Archeologia epok brązu i żelaza, Studia i materiały 3, red. J. Gackowski, H.P. Dąbrowski, Biskupin–Toruń, s. 83–114.
Garbacz-Klempka A., Kowalski Ł., Gackowski J., Kozana J., Piękoś M., Kwak Z., Cieślak W., 2016, Pracownia metalurga kultury łużyckiej w Kamieńcu, pow. Toruń: wyniki badań nad procesem odlewniczym ozdób obręczowych z zastosowaniem stopów modelowych, [w:] Nauka i technologia: XIX Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Odlewnictwa Metali Nieżelaznych, red. A. Garbacz-Klempka, J. Kozana, M. Piękoś, Kraków, s. 47–70.
Hoffmann M., 1999, Źródła do kultury i osadnictwa południowo-wschodniej strefy nadbał- tyckiej w I tysiącleciu p.n.e., Olsztyn.
Hoffmann M., 2000, Kultura i osadnictwo południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I ty- siącleciu p.n.e., Olsztyn.
Kaczmarek M., 2002, Zachodniowielkopolskie społeczności kultury łużyckiej w epoce brązu, Poznań.
Kaczmarek M., 2012, Epoka brązu na nizinie wielkopolsko-kujawskiej w świetle interregio- nalnych kontaktów wymiennych, Poznań.
Kostrzewski J., 1923, Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Poznań.
Kostrzewski B., 1950, Przedmioty brązowe i żelazne z grodu kultury łużyckiej w Biskupinie, [w:] III sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim za lata 1938–1939 i 1946–1948, red. J. Kostrzewski, Poznań,
s. 95–105.
Kozłowska-Skoczka D., 2012, Epoka brązu – wczesna epoka żelaza – katalog zabytków, [w:] Zaginione – ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich, red. K. Kowalski, D. Kozłowska-Skoczka, Szczecin, s. 119–192.
Maciejewski F., 1962, Materiały starożytne z powiatu żnińskiego, Materiały Starożytne, t. 8, s. 217–326.
Malinowski T., 1955, Grodziska kultury łużyckiej w Wielkopolsce, Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 5, s. 1–48.
Młodkowska-Przepiórowska I., 1996, Skarb wyrobów brązowych z Łobodna, woj. Często- chowa, Silesia Antiqua, t. 38, s. 45–53.
Orlińska G., Prochowicz R., 2009–2010, Późnohalsztacki skarb z Ruszkowa, w pow. ciecha- nowskim, Wiadomości Archeologiczne, t. 6, s. 95–109.
Sprockhoff E., 1934, Die germanischen Vollgriffschwerter der jüngeren Bronzezeit, Berlin– Leipzig.
Sprockhoff E., 1937, Jungbronzezeitliche Hortfunde Norddeutschlands (Periode IV), Mainz. Sprockhoff E., 1956a, Jungbronzezeitliche Hortfunde der Südzonedes Nordischen Kreises (Periode V), Bd. 1 (= Römisch-Germanisches Zentralmuseum zu Mainz). Katalog 16, Mainz.
Sprockhoff E., 1956b, Jungbronzezeitliche Hortfunde der Südzonedes Nordischen Kreises (Periode V), Bd. 2 (= Römisch-Germanisches Zentralmuseum zu Mainz). Katalog 16, Mainz.
Szafrański W., 1955, Skarby brązowe z epoki wspólnoty pierwotnej (IV i V okres epoki brą- zowej) w Wielkopolsce, Warszawa–Wrocław.
Zaitz E., 1980, Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej we Włoszakowicach, woj. Leszno, Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 29, s. 1–45.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Jacek Gackowski, Aldona Garbacz-Klempka, Szymon Rosołowski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 135
Number of citations: 0
