The Oldest Teutonic Knights City in Chelmno Land. New Sources and Perspectives of Research of the 13th Centuries Chelmno City
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2023.004Keywords
Chełmno Land, city of Chełmno, Teutonic Knights, archaeology, non-invasive researchAbstract
The article discusses the latest results of archaeological research conducted in 2022 in Starorgód – former the oldest Teutonic Knight city in Chelmno Land. In 2017, during the execution of the project Castra Terrae Culmensis, non-invasive testing in a small village yielded an extraordinary discovery in the form of clear geomagnetic anomalies representing the relics of ancient construction. Excavation works were twice conducted (in 2018 and 2022), confirming them to be the lost, oldest city of the knights of the Teutonic Order established in 1232. Non-invasive tests and LIDAR surveys in 2016–17 confirmed the chronicles of Piotr of Dusburg. The unique site consists of the preserved spatial layout of the planned-out city, relics of buildings, and material content remaining from the raid on the city. This area, though threatened by natural and anthropogenic factors, is also ideal for extensive non-invasive and archaeological research. The aim of the projected works is to undertake comprehensive, interdisciplinary research on the oldest phase of the urbanisation of Chełmno Land, to reconstruct the material culture of its inhabitants, to identify the layout of the city (which was built right next to earth-and-timber fortifications), and to establish the causes of new ideas brought by new settlers from what are today Germany and Silesia.
References
Bartoszewicz H., 1996, Drogi handlowe ziemi chełmińskiej w XV–XVI w., Miscellanea Historico-Archivistica, t. 6, s. 43–64.
Ceynowa-Giełdon M., Kamiński D., 2004, Relikty roślinne związane z pradziejowym i wczesnośredniowiecznym osadnictwem w Kałdusie, [w:] Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie. Studia przyrodniczo-archeologiczne, red. W. Chudziak, Toruń, s. 129–141.
Clasen K.H., 1927, Die mittelalterliche Kunst im Gebiete des Deutschordensstaates Preussen, Bd. 1: Die Burgbauten, Königsberg.
Environment, 2019, Environment, colonization and the Baltic Crusader states, Terra Sacra I, red. A. Pluskowski, Belgium.
Heise J., 1887, Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreussen, H. V: Der Kreis Kulm, Danzig.
Jóźwiak S., 1996, Translokacje Chełmna a powstanie komturstwa staro- i nowochełmińskiego, [w:] Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa w średniowieczu, red. R. Czaja, J. Tandecki, Toruń, s. 83–94.
Kola A., 1972, Sprawozdanie z badań sondażowych przeprowadzonych w Chełmnie i Starogrodzie, powiat Chełmno, w latach 1968–1969, [w:] Komunikaty archeologiczne. Badania na terenie województwa bydgoskiego w latach 1968–1969, Bydgoszcz, s. 104–109.
Kola A., 1974, Wyniki badań archeologiczno-sondażowych i ratowniczych przeprowadzonych na terenie Chełmna i Starogrodu, pow. Chełmno w latach 1969–1970, AUNC, Archeologia, t. 4, s. 167–201.
Kozłowska M., Kozłowski I., 1990, Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Unisław (281), Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Kujot S., 1909, Gdzie leżało pierwotne Chełmno?, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 16, s. 88–103.
Löwner M., 1998, Die Einrichtung von Verwaltungsstrukturen in Preussen durch den Deutschen Orden bis zur Mitte des 13. Jahrhunderts, Wiesbaden.
Miasta,1965–1967, Miasta polskie w tysiącleciu, red. M. Siuchniński, t. 1–2, Wrocław.
Molewski P., 2020a, Środowisko geograficzne, [w:] Castra Terrae Culmensis. Na rubieży chrześcijańskiego świata. Interdyscyplinarne badania nad warownym budownictwem zakonu krzyżackiego w świetle źródeł archeologiczno-architektonicznych, historycznych i przyrodniczych, t. II, red. M. Wiewióra, Toruń, s. 30–58.
Molewski P., 2020b, Próba rekonstrukcji stanu środowiska geograficznego miejsc położenia i otoczenia zamków w czasie ich budowy w XIII–XIV wieku, [w:] Castra Terrae Culmensis. Na rubieży chrześcijańskiego świata. Interdyscyplinarne badania nad warownym budownictwem zakonu krzyżackiego w świetle źródeł archeologiczno-architektonicznych, historycznych i przyrodniczych, t. II, red. M. Wiewióra, Toruń, s. 7–28.
Molewski P., Wasik B., Wiewióra M., 2018, An attempt to reconstruct selected elements of the original site topography of the Teutonic castles at Unisław and Starogród (Chełmno Land, Northern Poland) based on archaeological and cartographic data, Bulletin of Geography. Physical Geography Series, nr 15, Toruń, s. 15–26.
Momot A., 2022, Raport wstępny z badań archeologicznych przeprowadzonych na terenie pierwszego miasta lokacyjnego Chełmna w Starogrodzie w sezonie 2022, maszynopis w IA UMK w Toruniu, Toruń.
Noryśkiewicz A.M., 2004, Badania palinologiczne osadów limnicznych Jezior Starogrodzkich, [w:] Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie. Studia przyrodniczo-archeologiczne, red. W. Chudziak, Toruń, s. 165–173.
Piotr z Dusburga, 2004, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, oprac. J. Wenta, Toruń.
Pluskowski A., 2012, The archaeology of the Prussian Crusade: holy war and colonisation, Routledge.
Rozynkowski W., 2006, Święci na pograniczu – o świętych w państwie Zakonu Krzyżackiego w Prusach, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, nr 2, s. 187–193.
Starski M., 2017, Zagospodarowanie parceli mieszczańskich w późnośredniowiecznym Pucku.
Dom i jego zaplecze, [w:] Puck. Kultura materialna małego miasta w późnym średniowieczu, red. M. Starski, Warszawa, s. 387–422.
Steinbrecht C., 1888, Die Baukunst des Deutschen Ritterordens in Preussen, Berlin.
Wasik B., 2020, Najstarsze ośrodki miejskie – pierwsza lokacja Chełmna w świetle najnowszych wyników badań, [w:] Castra Terrae Culmensis. Na rubieży chrześcijańskiego świata. Interdyscyplinarne badania nad warownym budownictwem zakonu krzyżackiego w świetle źródeł archeologiczno-architektonicznych, historycznych i przyrodniczych, t. II, red. M. Wiewióra, Toruń, s. 239–247.
Wiewióra M., 2020, Najstarsze fazy osadnictwa krzyżackiego, [w:] Castra Terrae Culmensis.
Na rubieży chrześcijańskiego świata. Interdyscyplinarne badania nad warownym budownictwem zakonu krzyżackiego w świetle źródeł archeologiczno-architektonicznych, historycznych i przyrodniczych, t. II, red. M. Wiewióra, Toruń, s. 29–41.
Wiewióra M., Molewski P., Misiewicz K., Bogacki M., Małkowski W., Raciniewska M., 2017, Zagadnienia wstępne. Zamek w Starogrodzie w świetle badań nieinwazyjnych, geomorfologicznych, przyrodniczych i historycznych, maszynopis w IA UMK w Toruniu, Toruń.
Wiewióra M., Wasik B., Molewski P., Misiewicz K., Małkowski W., Bogacki M., 2020, New historical data on the Teutonic Order crusades in Prussia: geophysical and archaeological research into an earth‐and‐timber stronghold and city of the 1230s at Starogród, northern‐central Poland, Archaeological Prospection, vol. 27, issue 2, s. 135–152.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Marcin Wiewióra, Agata Momot
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 305
Number of citations: 0
