Identyfikacja i znaczenie monet rzymskich znalezionych w pozostałościach osady kultury przeworskiej w Gustorzynie, stan. 9, pow. włocławski
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2024.009Słowa kluczowe
znaleziska monet rzymskich, denary, srebro, kultura przeworska, piec do wypału wapna, KujawyAbstrakt
Badania archeologiczne w Gustorzynie, gmina Brześć Kujawski, przeprowadzono w kwietniu 2023 roku. Wykopaliska zostały zrealizowane przed budową gazociągu i miały charakter ratowniczy. W wyniku przeprowadzonej prospekcji odkryto pozostałości osady z okresu rzymskiego, pośród nich ziden- tyfikowano liczne przejawy aktywności produkcyjnej, w tym piec do wypału wapna oraz ogniska dymarskie. Eksploracja i przeszukanie nawarstwień na obec- ność metali zaowocowały pozyskaniem dziewięciu monet, głównie denarów, ale także denarów-subaeratów i jednego brązu. W artykule podjęto zadanie iden- tyfikacji numizmatów i powiązano je z kontekstem archeologicznym. Materiał zaprezentowano w katalogu. Wskazano na udział społeczności barbarzyńskich w międzyplemiennych stosunkach gospodarczych sięgających limesu Imperium Rzymskiego i nawiązano do aktualnej dyskusji na temat napływu pieniądza na obszary Barbaricum w starożytności. Analiza wybranych obiektów gospodarczych wykazała potencjał badanej osady jako ośrodka produkcji żelaza.
Bibliografia
Almgren O., 1923, Studien über nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und südrussischen Formen, Mannus-Bibliothek 32, Leipzig.
Andrzejewski A., 2011, Gustorzyn, st. 9, gm. Brześć Kujawski, woj. kujawsko-pomorskie, AZP 47-46, Informator Archeologiczny 33. Badania 1999, Warszawa, s. 102–103.
Andrzejowski J., Cieśliński A., 2007, Germanie i Bałtowie u schyłku starożytności. Przyjazne związki czy wrogie sąsiedztwo?, [w:] Kultura bogaczewska w 20 lat później. Materiały z konferencji, Warszawa, 26–27 marca 2003, Seminarium Bałtyjskie I, red. A. Bit- ner-Wróblewska, Warszawa, s. 279–319.
Bartkowiak Z., 2012, Identyfikacja monet z badań wykopaliskowych w Janowicach, stan. 2, [w:] Wyniki badań osady wielokulturowej na trasie autostrady A1, Janowice stan. 2 (nr aut. 36) gm. Lubanie, woj. kujawsko-pomorskie, t. 3, red. A. Kowalczyk, Po- znań, maszynopis w Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie, s. 145–146.
Bednarczyk J., Andrałojć M., 2013, Badania osiedli z okresu rzymskiego na Kujawach metodą elektromagnetyczną (z użyciem detektora metali), [w:] Badania archeologiczne w woje- wództwie kujawsko-pomorskim w latach 2011–2012, VI Konferencja Sprawozdawcza w Biskupinie 23–24 maja 2013, księga abstraktów, Biskupin, s. 15–16.
Bursche A., 1994, Die Markomannenkriege und der Zufluß römischer Münzen in das Barbari- cum, [w:] Markomannenkrige. Ursachen und Wirkungen, red. H. Friesinger, J. Tejral, A. Stuppner, Brünn, s. 471–485.
Bursche A., 2006, Relations between the Late Roman World and Barbarian Europe in the light of the coin finds, Bulletin du Cercle d’Études Numismatiques 43, s. 221–227.
Cofta-Broniewska A., 1979, Grupa kruszańska kultury przeworskiej, Poznań.
Dobrzańska H., 1980, Zagadnienie datowania ceramiki toczonej w kulturze przeworskiej, Archeologia Polski, t. 24, z. 1, s. 87–152.
Dymowski A., 2013, Chronologia napływu denarów rzymskich I–III wieku na ziemie Polski w świetle analizowanego materiału ze znalezisk drobnych, Wiadomości Numizma- tyczne, t. 57, z. 1, s. 93–149.
Dymowski A., Rudnicki M., 2012, Kujawskie znaleziska monet antycznych. Nowe źródła do dziejów pieniądza na ziemiach Polski w starożytności, Biuletyn Numizmatyczny, nr 4 (368), s. 241–258.
Dymowski A., Rudnicki M., 2015, Niekończąca się historia – znaleziska monet antycznych z Kujaw, Biuletyn Numizmatyczny, nr 4 (380), s. 241–270.
Dymowski A., Rudnicki M., 2020, Some Remarks on the Problem of Occurrence of Denarii Subaerati in Barbaricum, Notae Numismaticae – Zapiski Numizmatyczne, vol. 15, s. 167–178.
Godłowski K., 1977, Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku (część II), Materiały Starożytne i Średniowieczne 4, s. 7–237.
Godłowski K., 1981, Kultura przeworska, [w:] Prahistoria ziem polskich, t. 5: Późny okres lateński i okres rzymski, red. J. Wielowiejski, Wrocław, s. 57–135.
Godłowski K., 1985, Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim, Prace Komisji Archeo- logicznej PAN 23, Kraków.
Jakubczyk I., 2014, Die eingliederigen Fibeln der Almgrens VI. Gruppe in der Przeworsk-Kul- tur – Fibeln des Typs A 158, Recherches Archéologiques, ns 5–6, s. 113–218.
Kokowski A., 2004, Wandalowie – Lugiowie – kultura przeworska, [w:] Wandalowie – strażnicy bursztynowego szlaku. Katalog wystawy, red. J. Andrzejowski, A. Kokowski, Ch. Leiber, Lublin, s. 3–10.
Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Warszawa.
Kowalczyk A., 2016, Historia, metodyka i rezultaty badań, [w:] Osadnictwo społeczności neolitycznych na stanowisku 2 w Janowicach, woj. kujawsko-pomorskie, red. M. Szmyt, Poznań, s. 9–60.
Krut O., 1983, Sprawozdanie z badań powierzchniowych obszaru AZP 47-46, maszynopis w Archiwum Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, del. Włocławek.
Kunisz A., 1965, Kontakty ludności ziem polskich z Imperium Rzymskim w świetle znalezisk monetarnych, Wiadomości Numizmatyczne, t. 9, z. 3/4, s. 155–191.
Kurpiewski A., Rakoczy J., 2015, Materiały kultury przeworskiej z Perkowa na Kujawach, Toruń.
Machajewski H., 1998, Die Fibeln der Gruppe V, Serie 8, im östlichen Teil Mitteleuropas, [w:] 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 in Klein Machnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Hrsg. J. Kunow, s. 187–196.
Maciejewska K., Badura M., Mosiejczyk J., 2023, Analiza archeobotaniczna materiałów z Gustorzyna stan. 9 (wczesna epoka brązu/okres wpływów rzymskich), Materiały z Sympozjum Sekcji Paleobotanicznej PTB, Warszawa, s. 29.
Marchelak I., Nierychlewska A., Nowak I., 2012, Badania ratownicze na stanowisku 3 w Ludwinowie, gm. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie, w latach 2007–2008, Raport 2007–2008 (I), Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa, s. 85–108.
Michałowski A., Sobucki A., 2011, Piece wapiennicze z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich w Wielkopolsce, [w:] Ogień – żywioł ujarzmiony i nie- ujarzmiony. IV Polsko-Niemieckie Seminaria Archeologiczne, Garbicz 5–6 czerwca 2008, red. A. Jaszewska, A. Michalak, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadoo- drza, z. 4, s. 273–310.
Michałowski A., Teska M., 2015, Piece wapiennicze z południowo-zachodniej strefy osadnic- twa kultury wielbarskiej w fazie lubowidzkiej na tle porównawczym – przegląd źródeł, Folia Praehistorica Posnaniensia, t. 20, s. 317–337.
Mosiejczyk J., 2024, Sprawozdanie z konserwacji zabytków z poszukiwań przy użyciu wykrywacza metalu przeprowadzonych przez Stowarzyszenie Brzescy Poszuki- wacze Historii, maszynopis w Archiwum Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, del. Włocławek.
Myzgin K., 2023, Analiza numizmatyczna skarbu, [w:] Skarb z Cichobórza. Studia nad depozytem rzymskich denarów oraz ich naśladownictw, red. B. Bartecki, A. Hyrchała, K. Myzgin, Hrubieszów, s. 38–89.
Olędzki M., 1992, Uwagi o niektórych odmianach fibul kapturkowatych serii wschodniej jako przyczynek do zagadnienia kwalifikacji kulturowej wschodnich obszarów kultury przeworskiej, Przegląd Archeologiczny, t. 40, s. 49–70.
Orzechowski Sz., 2013, Region żelaza. Centra hutnicze kultury przeworskiej, Kielce.
Pyrgała J., 1981, Wapiennictwo, [w:] Prahistoria ziem polskich, t. 5: Późny okres lateński i okres rzymski, red. J. Wielowiejski, Wrocław, s. 371–372.
RIC, 1962, vol. II: Vespasian-Hadrian (69–138). RIC, 1926, vol. III: Antoninus Pius (138–192). RIC, 1936, vol. IV: Pertinax – Caracalla (193–217).
Romanowski A., 2023, Znaleziska monet rzymskich z osad kultury przeworskiej, maszynopis rozprawy doktorskiej, Repozytorium Instytucjonalne Uniwersytetu Warszawskiego [dostęp 10.10.2024], Warszawa.
Rufus Fears J., 1981, The Cult of Virtues and Roman Imperial Ideology, [w:] Band 17/2. Teil- band Religion (Heidentum: Römische Götterkulte, Orientalische Kulte in der römischen Welt [Forts.], red. W. Haase, Berlin–Boston, s. 827–949.
Schuster J., 2006, O późnych zapinkach kapturkowych (A II 41), Wiadomości Archeologiczne, t. 58, s. 101–120.
Wielowiejski J., 1970, Kontakty Noricum i Pannonii z ludami północnymi, Wrocław.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Pan Jakub Mosiejczyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 78
Liczba cytowań: 0
