Naszyjnik ludności kultury łużyckiej z Lulkowa, stan. 12, pow. toruński
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2024.006Słowa kluczowe
naszyjnik z brązu, kultura łużycka, ziemia chełmińska, młodsza epoka brązu, wczesna epoka żelazaAbstrakt
W artykule zaprezentowano zdobiony naszyjnik, przypadkowo zna- leziony w Lulkowie koło Torunia. Artefakt został odlany w technice wytapianych modeli i jest łączony z wytwórczością ludności kultury łużyckiej końca epoki brązu i początku epoki żelaza. Pod względem surowcowym należy do okazów wykonanych z brązów cynowo-ołowiowych. Negatywy ornamentu naszyjnika wykonano już na etapie przygotowania masy formierskiej, po czym – po usunięciu formy – zdobienie dopracowano na odlanym wyrobie. To pierwszy taki artefakt na ziemi chełmińskiej, jednak nie bez podstaw można przyjąć, że mógł powstać w jednym z lokalnych warsztatów brązowniczych. Maniera zdobnicza prezento- wanego naszyjnika bywa poświadczana na podobnych wyrobach w środowiskach kultury łużyckiej, w szczególności jej północnych regionów.
Bibliografia
Blajer W., 2001, Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich, Kraków.
Blajer W., 2013, Młodsza epoka brązu na ziemiach polskich w świetle badań nad skarbami, Kraków.
Chodkowski M., 2016, Wielkie odkrycie w Drążdżewie Małym, Krasnosielcki Zeszyt Histo- ryczny, nr 28–31, s. 22.
Chudziakowa J., 1974, Kultura łużycka na terenie międzyrzecza Wisły, Drwęcy i Osy, War- szawa–Poznań.
Cofta-Broniewska A., 1996, Metalurgia brązu w świetle źródeł archeologicznych, [w:] Meta- lurgia brązu pradziejowych społeczeństw Kujaw, red. A. Cofta-Broniewska, Poznań, s. 1–127.
Dąbrowski J., 1968, Zabytki metalowe epoki brązu między dolną Wisłą a Niemnem, Wro- cław–Warszawa–Kraków.
Gackowski J., 2005, Dawne i nowe źródła do poznania lokalnej produkcji brązowniczej grupy chełmińskiej kultury łużyckiej, [w:] XIV Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 161–174.
Gackowski J., 2012, Przestrzeń osadnicza Pojezierza Chełmińskiego i przyległych dolin Wisły, Drwęcy i Osy w młodszej epoce brązu i na początku epoki żelaza, Toruń.
Gackowski J., 2017, Osiedla nawodne kultury kurhanów zachodniobałtyjskich w krajobrazie naturalnym i kontekście kulturowym północno-wschodniej Polski, Komunikaty Ma- zursko-Warmińskie, nr 1 (295), s. 3–22.
Gackowski J., 2022, Skarb z Elgiszewa. Czyli jak długa i kręta może być droga od amatorskiego odkrycia do archeologicznego opracowania znaleziska/The hoard from Elgiszewo: how long and winding can be the road from an amateur discovery to an archaeological study of a find, [w:] Pradziejowe cymelia województwa kujawsko-pomorskiego. Skarby ludności kultury łużyckiej z Brudzynia, Cierpic i Elgiszewa/Prehistoric wonders of the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Hoards of the Lusatian culture from Brudzyń, Cier- pice and Elgiszewo, red. J. Gackowski, S. Gawiński, M. Sosnowski, H.P. Dąbrowski, Toruń (= Prace Archeologiczne TNT, nr 11), s. 39–55.
Gackowski J., Rosołowski S., 2020, Wyroby z brązu i żelaza: analiza kulturowo-chronologicz- na, [w:] Znalezisko gromadne przedmiotów metalowych kultury łużyckiej w Brudzy- niu, pow. żniński, VI Sprawozdanie Biskupińskie; Archeologia epok brązu i żelaza, Studia i materiały 3, red. J. Gackowski, H.P. Dąbrowski, Biskupin–Toruń, s. 83–114.
Garbacz-Klempka A., Kowalski Ł., Gackowski J., Kozana J., Piękoś M., Kwak Z., Cieślak W., 2016, Pracownia metalurga kultury łużyckiej w Kamieńcu, pow. Toruń: wyniki badań nad procesem odlewniczym ozdób obręczowych z zastosowaniem stopów modelowych, [w:] Nauka i technologia: XIX Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Odlewnictwa Metali Nieżelaznych, red. A. Garbacz-Klempka, J. Kozana, M. Piękoś, Kraków, s. 47–70.
Hoffmann M., 1999, Źródła do kultury i osadnictwa południowo-wschodniej strefy nadbał- tyckiej w I tysiącleciu p.n.e., Olsztyn.
Hoffmann M., 2000, Kultura i osadnictwo południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I ty- siącleciu p.n.e., Olsztyn.
Kaczmarek M., 2002, Zachodniowielkopolskie społeczności kultury łużyckiej w epoce brązu, Poznań.
Kaczmarek M., 2012, Epoka brązu na nizinie wielkopolsko-kujawskiej w świetle interregio- nalnych kontaktów wymiennych, Poznań.
Kostrzewski J., 1923, Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Poznań.
Kostrzewski B., 1950, Przedmioty brązowe i żelazne z grodu kultury łużyckiej w Biskupinie, [w:] III sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim za lata 1938–1939 i 1946–1948, red. J. Kostrzewski, Poznań,
s. 95–105.
Kozłowska-Skoczka D., 2012, Epoka brązu – wczesna epoka żelaza – katalog zabytków, [w:] Zaginione – ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich, red. K. Kowalski, D. Kozłowska-Skoczka, Szczecin, s. 119–192.
Maciejewski F., 1962, Materiały starożytne z powiatu żnińskiego, Materiały Starożytne, t. 8, s. 217–326.
Malinowski T., 1955, Grodziska kultury łużyckiej w Wielkopolsce, Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 5, s. 1–48.
Młodkowska-Przepiórowska I., 1996, Skarb wyrobów brązowych z Łobodna, woj. Często- chowa, Silesia Antiqua, t. 38, s. 45–53.
Orlińska G., Prochowicz R., 2009–2010, Późnohalsztacki skarb z Ruszkowa, w pow. ciecha- nowskim, Wiadomości Archeologiczne, t. 6, s. 95–109.
Sprockhoff E., 1934, Die germanischen Vollgriffschwerter der jüngeren Bronzezeit, Berlin– Leipzig.
Sprockhoff E., 1937, Jungbronzezeitliche Hortfunde Norddeutschlands (Periode IV), Mainz. Sprockhoff E., 1956a, Jungbronzezeitliche Hortfunde der Südzonedes Nordischen Kreises (Periode V), Bd. 1 (= Römisch-Germanisches Zentralmuseum zu Mainz). Katalog 16, Mainz.
Sprockhoff E., 1956b, Jungbronzezeitliche Hortfunde der Südzonedes Nordischen Kreises (Periode V), Bd. 2 (= Römisch-Germanisches Zentralmuseum zu Mainz). Katalog 16, Mainz.
Szafrański W., 1955, Skarby brązowe z epoki wspólnoty pierwotnej (IV i V okres epoki brą- zowej) w Wielkopolsce, Warszawa–Wrocław.
Zaitz E., 1980, Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej we Włoszakowicach, woj. Leszno, Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 29, s. 1–45.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Jacek Gackowski, Aldona Garbacz-Klempka, Szymon Rosołowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 50
Liczba cytowań: 0
