Pozostałości osady z wczesnej epoki żelaza w Gostkowie-Folsung, stan. 17, pow. toruński (AZP 38-44:31)
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2024.008Słowa kluczowe
osada, kultura łużycka, wczesna epoka żelaza, Pojezierze ChełmińskieAbstrakt
W artykule przedstawiono wyniki badań pozostałości osadnictwa z wczesnej epoki żelaza odkrytych w Gostkowie-Folsung oraz analizę materiałów zabytkowych pozyskanych na stanowisku. Określono charakter i czas zasiedlenia obszaru stanowiska w odniesieniu do chronologii relatywnej wypracowanej dla ziemi chełmińskiej. Zaprezentowane materiały stanowią cenny wkład do badań osadniczych mikroregionu Gostkowa w czasach ciałopalenia zwłok.
Bibliografia
Bednarek R., Markiewicz M., 2008, Sprawozdanie z badań pedologicznych prowadzonych na stanowisku archeologicznym w Gostkowie (archiwum IA UMK), Toruń.
Bednarek R., Prusinkiewicz Z., 1984, Gleby, [w:] Województwo toruńskie: przyroda – lud- ność – osadnictwo – gospodarka, red. R. Galon, Warszawa, s. 189–207.
Benecke N., 1994, Der Menschen und seine Haustier. Die Geschichte einer jahrtausendealten Beziehung, Stuttgart.
Blajer W., 1990, Skarby z wczesnej epoki brązu na ziemiach polskich, Wrocław–Warszawa– Kraków–Gdańsk–Łódź.
Blajer W., 1999, Skarby ze starszej i środkowej epoki brązu na ziemiach polskich, Kraków.
Blajer W., 2001, Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich, Kraków.
Brunn von W.A., 1968, Mitteldeutsche Hortfunde der jüngeren Bronzezeit, Römisch-Germa- nische Forschungen 29, Berlin.
Bukowski Z., 1998, Pomorze w epoce brązu w świetle dalekosiężnych kontaktów wymiennych, Gdańsk.
Chudziakowa J., 1974, Kultura łużycka na terenie międzyrzecza Wisły, Drwęcy i Osy, War- szawa–Poznań.
Chudziakowa J., 1992, Grodzisko kultury łużyckiej w Gzinie (źródła archeologiczne), Toruń. Cofta-Broniewska A., 2004, Miejsca obrzędowe ludności kultury łużyckiej i kultury przewor- skiej na Kujawach, cz. 1: Przegląd źródeł, Folia Praehistorica Posnaniensia, t. 12, s. 147–199.
Czopek S., 2003, Między Południem a Wschodem – importy i naśladownictwa ceramiki w ma- teriałach grupy tarnobrzeskiej, [w:] Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach polskich, red. J. Gancarski, Krosno, s. 215–238.
Dąbrowski J., 1997, Epoka brązu w północno-wschodniej Polsce, Białystok.
Gackowski J., 2003, Niektóre materiały zabytkowe z młodszych okresów epoki brązu i początku epoki żelaza odkryte na trasie przyszłej autostrady A-1 (odcinek bydgosko-toruński), [w:] XIII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 79–94.
Gackowski J., 2007, Społeczności łużyckie w strefie Pojezierza Chełmińskiego i przyległych dolin Wisły, Drwęcy i Osy – refleksje nad interpretacją niektórych źródeł, [w:] Aktualne pro- blemy kultury łużyckiej na Pomorzu, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 155–172. Gackowski J., 2009a, Kolejne materiały źródłowe do dyskusji o zachodnim zasięgu ceramiki podkrawędnie dziurkowanej na początku epoki żelaza, [w:] Seminarium Bałtyjskie, vol. 7: Bałtowie i ich sąsiedzi. Marian Kaczyński in memoriam, red. A. Bitner-Wró- blewska, G. Iwanowska, Warszawa, s. 793–799.
Gackowski J., 2009b, Osada obronna z początku epoki żelaza w Grodnie koło Chełmży w świetle dotychczasowych odkryć, [w:] Nowe materiały kultury łużyckiej i pomorskiej z Pomorza, red. M. Fudziński, H. Paner, S. Czopek, Gdańsk, s. 25–36.
Gackowski J., 2012, Przestrzeń osadnicza Pojezierza Chełmińskiego i przyległych dolin Wisły, Drwęcy i Osy w młodszej epoce brązu i na początku epoki żelaza, Toruń.
Galon R., 1984, Typy krajobrazu naturalnego i rejony fizycznogeograficzne, [w:] Województwo toruńskie: przyroda – ludność – osadnictwo – gospodarka, red. R. Galon, Warszawa, s. 251–261.
Gardawski A., 1959, Plemiona kultury trzcinieckiej w Polsce, Materiały Starożytne, t. 5, s. 134–141.
Gardawski A., 1979, Wschodnia grupa terytorialna, [w:] Prahistoria ziem polskich, t. 4: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego, red. J. Dąbrowski, Z. Ra- jewski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 135–146.
Gedl M., 1999, Cmentarzysko z epoki brązu w Zbrojewsku (badania 1973–1981), Kraków. Grygiel R., 1995, Sytuacja kulturowa w późnym okresie halsztackim i wczesnym okresie lateńskim w rejonie Brześcia Kujawskiego, [w:] Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno? Materiały z konferencji w dniach 24–26 listopada 1993, red. T. Węgrzynowicz, M. Andrzejowska, J. Andrzejowski, E. Radziszewska, Warszawa, s. 319–359.
Hoffmann M., 1998, Ceramika z obszaru południowo-wschodniego pobrzeża Bałtyku w I ty- siącleciu p.n.e. – próba typologii i periodyzacji, [w:] Ceramika zachodniobałtyjska od wczesnej epoki żelaza do początku ery nowożytnej. Materiały z konferencji – Białystok, 14–16 maja 1997, red. M. Karczewski, Białystok, s. 11–38.
Hoffman M., 1999, Źródła archeologiczne do kultury łużyckiej w południowo-wschodniej części nadbałtyckiej w I tysiącleciu przed naszą erą, t. 1, Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, nr 177, Olsztyn.
Hoffmann M., 2000, Kultura i osadnictwo południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I ty- siącleciu p.n.e., Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, nr 191, Olsztyn.
Janikowski J., 1968, Cmentarzysko kultury łużyckiej w Boluminie, pow. Chełmno, AUNC, t. 1, s. 75–113.
Kaczmarek M., 2002, Zachodniowielkopolskie społeczności kultury łużyckiej w epoce brązu, Poznań.
Kaczmarek M., Szczurek G., Krzysiak A., 2021, Kaliska I. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu, Hyperborea 6, Poznań.
Kaszewski Z., 1979, Materiały starożytne z Kałdusa, woj. toruńskie, Pomerania Antiqua, t. 8, s. 155–229.
Kłosińska E., 2005, Na południowo-wschodniej peryferii popielnicowego świata – sytuacja kulturowa i osadnicza w młodszej epoce brązu i wczesnej epoce żelaza w dorzeczu Huczwy i Bugu, [w:] Problemy kultury wysockiej, red. S. Czopek, Rzeszów, s. 161–192.
Kostrzewski J., 1958, Kultura łużycka na Pomorzu, Poznań.
Kranzowa I., 1980, Pożywienie mięsne ludności kultury łużyckiej w okresie halsztackim i prapolskiej w okresie wczesnośredniowiecznym w Kałdusie, AUNC, t. 6, s. 110–122.
Kuboszek A.M., 1983, Klasyfikacja ceramiki kultury łużyckiej grupy chełmińskiej, praca magisterska w bibliotece Instytutu Archeologii UMK, Toruń.
Kurpiewski A., 2008, Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Gostkowie, Lublin.
Kurpiewski A., Olszta-Bloch M., 2012, Excavation of a Wielbark culture cemetery at Gost- kowo-Folsung, Sprawozdania Archeologiczne, t. 64, s. 311–342.
Łuka L.J., 1979, Kultura wejherowsko-krotoszyńska, [w:] Prahistoria ziem polskich, t. 4, red. J. Dąbrowski, Z. Rajewski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 147–169. Makowiecka M., 2009, Zwierzęce szczątki kostne z miejscowości Gostkowo, stan. 17, gm. Łysomice, woj. kujawsko-pomorskie, maszynopis w archiwum Instytutu Archeologii UMK w Toruniu, Rokitnica.
Makowiecki D., 2003, Historia ryb i rybołówstwa w holocenie na Niżu Polskim w świetle badań archeoichtiologicznych, Poznań.
Malinowski T., 1961, Obrządek pogrzebowy ludności kultury łużyckiej w Polsce, Przegląd Archeologiczny, t. 14, s. 5–136.
Michalski J., 1983, Zagadnienie systematyzacji i interpretacji obiektów nieruchomych (ze studiów nad osadami otwartymi kultury łużyckiej), Materiały Starożytne i Wczes- nośredniowieczne, t. 5, s. 135–195.
Mierzwiński A., 2003, Znaki utrwalone w glinie. Społeczno-obrzędowe aspekty działań wy- twórczych końca epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Model nadodrzański, Wrocław. Mogielnicka-Urban M., 1984, Warsztat ceramiczny kultury łużyckiej, Wrocław–Warszawa.
Moskwa K., 1976, Kultura łużycka w południowo-wschodniej Polsce, Rzeszów.
Olszta-Bloch M., 2011, Kilkufazowy pochówek z cmentarzyska kultury wielbarskiej na stanowisku 17 w Gostkowie-Folsągu, gm. Łysomice, woj. kujawsko-pomorskie, [w:] XVII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, 375–384.
Piątkowska-Małecka J., 1999, Konsumpcja mięsa w Grodnie – osadzie z wczesnej epoki żelaza, Światowit, R. 1 (42), s. 178–185.
Rembisz A., 2009, Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej w Żyglądzie (gm. Papowo Bi- skupie, woj. kujawsko-pomorskie), stanowisko 26, [w:] XVI Sesja Pomorzoznawcza. 22–24.11.2007 r., Szczecin, vol. 1: Od epoki kamienia do okresu wpływów rzymskich, Acta Archaeologica Pomoranica III, red. A. Janowski, M. Majewski, A. Kowalski, Szczecin, s. 69–80.
Rembisz A., 2011, Osadnictwo ludności łużyckich pól popielnicowych w Kotlinie Grudziądzkiej w świetle badań ostatnich lat, [w:] XVII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki ka- mienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 115–148.
Rembisz A., 2012, Osada ludności kultury łużyckiej w Rudzie gm. Grudziądz (stanowisko 3–6) na tle osadnictwa Kotliny Grudziądzkiej, maszynopis pracy doktorskiej w Bi- bliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń.
Rembisz A., Gackowski J., Makowiecki D., Markiewicz M., Polcyn M., 2009, Ślady gospodar- ki roślinno-zwierzęcej ludności kultury łużyckiej z osady w Rudzie, gmina Grudziądz, północna Polska, [w:] Środowisko – człowiek – cywilizacja, t. 2: Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa, red. L. Domańska, P. Kittel, J. Forysiak, Poznań, s. 109–122.
Rembisz-Lubiejewska A., 2015, Pozostałości osadnictwa z wczesnej epoki żelaza odkryte w Gostkowie-Folsung (stanowisko 3), gm. Łysomice, woj. kujawsko-pomorskie, Po- morania Antiqua, t. 24, s. 203–238.
Rembisz-Lubiejewska A., 2017, Surowce krzemienne w życiu codziennym wspólnot „łużyckich” w osadzie w Rudzie, gm. Grudziądz, Pomorania Antiqua, t. 15, s. 1–26.
Rola J., 2011, Depotfund aus Skórka, Gde. Krajenka, Sprawozdania Archeologiczne, t. 63, s. 285–317.
Sobczak A., 2007, Zwierzęce szczątki kostne z osady obronnej kultury łużyckiej ze sta- nowiska 6 w Grodnie, woj. kujawsko-pomorskie (praca magisterska w archiwum Instytutu Archeologii UW w Warszawie), Warszawa.
Sobociński M., 1972, Zwierzęcy materiał kostny z wykopalisk w Gzinie, pow. Chełmno, AUNC, t. 3, s. 27–42.
Szamałek K., 1992a, Problemy periodyzacji młodszej epoki brązu i okresu halsztackiego na Pojezierzu Wielkopolskim w świetle badań nad ceramiką, [w:] Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami. Materiały z konferencji – Rzeszów, 17–20.09.1991 r., red. S. Czopek, Rzeszów, s. 71–79.
Szamałek K., 1992b, Zmiany w technologii i stylu ceramiki z osad kultury łużyckiej w świetle badań materiałów nadgoplańskich, Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 37, s. 5–18.
Szamałek K., 2006, Zagadnienie ciągłości zasiedlenia w cyklu łużyckim i okresie łużycko-po- morskiej transformacji kulturowej w świetle badań na wschodniowielkopolsko-kujaw- skim odcinku gazociągu tranzytowego, [w:] Z badań nad osadnictwem epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, red. W. Blajer, Kraków, s. 35–62.
Szamałek K., 2009, Procesy integracji kulturowej w młodszej epoce brązu i początkach epoki żelaza na Pojezierzu Wielkopolskim, Poznań.
Waga T., 1932, Tymczasowe sprawozdanie z badań na cmentarzysku Gostkowo-Folsung w powiecie toruńskim na Pomorzu, Z Otchłani Wieków, R. 7, z. 4–5, s. 53–57.
Waga T., 1934, Cmentarzysko Gostkowo-Folsung w powiecie toruńskim, Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu, t. 9, nr 9–12, s. 165–192.
Węgrzynowicz T., 1988, Der Versuch einer raumlichen Gliederung der Keramik in der frühen Eisenzeit zwischen Oder und Bug, [w:] Forschungen zur Problematik der Lauzitzer Kultur, Wrocław, red. Z. Bukowski, s. 105–136.
Wiklak H., 1963, Początki kultury łużyckiej w Polsce Środkowej, Acta Archaeologica Lo- dziensia, nr 12, Łódź.
Wiklak H., 1972, Późniejsze stadia rozwojowe środkowopolskiej grupy kultury łużyckiej, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego, t. 19, s. 15–172.
Zielonka B., 1954, Cmentarzysko z młodszego okresu rzymskiego w m. Gostkowo, pow. Toruń, Wiadomości Archeologiczne, t. 20, z. 1, s. 80–82.
Zielonka B., 1968, Cmentarzysko z okresu rzymskiego w miejscowości Gostkowo-Folsąg, pow. Toruń, AUNC, t. 1, s. 53–74.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Rembisz-Lubiejewska, Magdalena Olszta-Bloch
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 49
Liczba cytowań: 0
