Tradycyjny model opracowania zasobu archiwalnego i jego znaczenie w dobie współczesnej

Abstrakt

Celem artykułu jest przypomnienie najważniejszych zasad i metod, składających się na tradycyjny model opracowania zasobu archiwalnego. Stanowił on dorobek archiwistów doby międzywojennej, uzupełniony i podsumowany w pierwszych latach powojennych. W jego świetle podstawową zasadą, którą należało respektować przy opracowaniu akt, była zasada proweniencji. Jako jej konsekwencja powstała podstawowa metoda rekonstrukcji zespołu archiwalnego, która składała się z ciągu badań i czynności technicznych, prowadzących od wyodrębnienia zespołu archiwalnego do jego uporządkowania i opracowania pomocy archiwalnych. Ustalono zakres prac porządkowych i formę podstawowej pomocy archiwalnej – inwentarza oraz systematykę innych pomocy. W swoich ogólnych podstawach teoretycznych, nakreślonej metodzie badawczej i sposobach realizacji poszczególnych etapów prac, pozostał on aktualny do dnia dzisiejszego. Mający miejsce w następnych latach rozwój metodyki znacznie poszerzył, a także zmodyfikował niektóre ustalenia klasyków polskiej archiwistyki. Nastąpiła przede wszystkim ewolucja w rozumieniu zasady proweniencji i wynikającego z niej pojęcia zespołu. Rozwinęła się metodyka szczegółowa, dostosowująca ogólny model do specyfiki porządkowania określonych typów zespołów i akt. Ustalone zostały odrębne normy inwentarza dla poszczególnych rodzajów dokumentacji. Nasilające się w ostatnich czasach negatywne zjawisko podważania dotychczasowego dorobku teoretyczno-metodycznego, któremu towarzyszy niejednokrotnie brak rzetelnej wiedzy w tym zakresie, zadecydowały o podjęciu tego zagadnienia w niniejszej pracy.